قطعا ما می توانیم برای اموات اعمال خیری انجام دهیم که برای آنها هدیه ای عالی است: از پیامبر(ص) نقل شده است: مردگانتان را که در قبرها آرمیده اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آنها خود، قدرت انجام کاری ندارند، شما صدقه و دعائی به آنها هدیه کنید.[1] اعمالی که ما برای مردگان مومن انجام می دهیم، علاوه بر اینکه هدیه ای ارزشمند برای آنهاست، می تواند سبب مغفرت خود ما نیز باشد: ( مالک بن دینار می گوید گفت: شب جمعه ای بر گورستانی وارد شدم و ناگهان نور درخشانی را دیدم. از روی تعجّب گفتم: لا إله إلا اللَّه، گویی خداوند- عزّ و جلّ- اهل این گورستان را آمرزیده است. ناگهان شنیدم که هاتفی از دور ندا می کند و می گوید: ای مالک بن دینار، این هدیه مؤمنان به اهل قبور و برادران ایمانی شان می باشد. گفتم: سوگند به خدایی که تو را به زبان آورد، از تو می خواهم که به من بگویی آن هدیّه چیست؟ گفت: مؤمنی در این شب برخاست و وضوی کامل گرفت و دو رکعت نماز خواند و در هر رکعت یک بار سوره فاتحة الکتاب و سوره قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ، و سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قرائت نمود، و گفت: (اللّهمّ، إنّی قد وهبت ثوابها لأهل المقابر من المؤمنین.) - خداوندا، من ثواب آن را به مردگان مؤمنین هدیه نمودم. از این رو خداوند، ما را از شرق و غرب و از هر سو، نور و گشایش و شادمانی عنایت فرمود. مالک می گوید: من همواره آن را در شبهای جمعه می خواندم، تا اینکه پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله را در خواب دیدم و ایشان به من فرمود: (ای مالک، در برابر نوری که به امّت من هدیّه نمودی، خداوند در ثواب آن تو را آمرزید.) سپس فرمود: (خداوند در قصری بهشتی که (منیف) نامیده می شود، خانه ای برای تو بنا نمود.)[2] همچنین آیت الله جوادی می فرمایند: خواندن آیات قرآن مخصوصاً سوره قدر و حمد و توحید و یس و سایر سوره ها برای اموات مفید است. انواع دعاها و استغفار برای آنان ثواب می آورد. البته خواندن قرآن و دعاها برای شخص خواننده دعاها بسیار مفید است و باعث هدایت و نورانیّت قلب میشود. در ضمن ثواب این هدایتها و نورانیتها به میّت میرسد و باعث خوشحالی او در عالم برزخ میشود.[3] علاوه بر اینکه زیارت و رفتن به نزد قبور مومنین توصیه شده و آن را سبب شادمانی میت شمرده اند. خصوصا زیارت قبر والدین که توصیه شده، انسان خواسته خود را در آنجا از خدا بخواهد.[4] [1]. الحکم الزاهرة با ترجمه انصاری ، ص 232. [2]. ادب حضور، ترجمه فلاح السائل،سید بن طاووس، ص: 168. [3]. آیت اللَّه جوادی آملی، زن در آئینه جلال و جمال، ص 425. [4]. رک: تحریر مواعظ عددیه، ص 711.
برای اموات چه کاری میتوانیم انجام دهیم؟
قطعا ما می توانیم برای اموات اعمال خیری انجام دهیم که برای آنها هدیه ای عالی است:
از پیامبر(ص) نقل شده است: مردگانتان را که در قبرها آرمیده اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آنها خود، قدرت انجام کاری ندارند، شما صدقه و دعائی به آنها هدیه کنید.[1]
اعمالی که ما برای مردگان مومن انجام می دهیم، علاوه بر اینکه هدیه ای ارزشمند برای آنهاست، می تواند سبب مغفرت خود ما نیز باشد:
( مالک بن دینار می گوید گفت: شب جمعه ای بر گورستانی وارد شدم و ناگهان نور درخشانی را دیدم. از روی تعجّب گفتم: لا إله إلا اللَّه، گویی خداوند- عزّ و جلّ- اهل این گورستان را آمرزیده است. ناگهان شنیدم که هاتفی از دور ندا می کند و می گوید: ای مالک بن دینار، این هدیه مؤمنان به اهل قبور و برادران ایمانی شان می باشد. گفتم: سوگند به خدایی که تو را به زبان آورد، از تو می خواهم که به من بگویی آن هدیّه چیست؟ گفت: مؤمنی در این شب برخاست و وضوی کامل گرفت و دو رکعت نماز خواند و در هر رکعت یک بار سوره فاتحة الکتاب و سوره قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ، و سوره قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ قرائت نمود، و گفت: (اللّهمّ، إنّی قد وهبت ثوابها لأهل المقابر من المؤمنین.) - خداوندا، من ثواب آن را به مردگان مؤمنین هدیه نمودم.
از این رو خداوند، ما را از شرق و غرب و از هر سو، نور و گشایش و شادمانی عنایت فرمود.
مالک می گوید: من همواره آن را در شبهای جمعه می خواندم، تا اینکه پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله را در خواب دیدم و ایشان به من فرمود: (ای مالک، در برابر نوری که به امّت من هدیّه نمودی، خداوند در ثواب آن تو را آمرزید.) سپس فرمود: (خداوند در قصری بهشتی که (منیف) نامیده می شود، خانه ای برای تو بنا نمود.)[2]
همچنین آیت الله جوادی می فرمایند: خواندن آیات قرآن مخصوصاً سوره قدر و حمد و توحید و یس و سایر سوره ها برای اموات مفید است. انواع دعاها و استغفار برای آنان ثواب می آورد. البته خواندن قرآن و دعاها برای شخص خواننده دعاها بسیار مفید است و باعث هدایت و نورانیّت قلب میشود. در ضمن ثواب این هدایتها و نورانیتها به میّت میرسد و باعث خوشحالی او در عالم برزخ میشود.[3]
علاوه بر اینکه زیارت و رفتن به نزد قبور مومنین توصیه شده و آن را سبب شادمانی میت شمرده اند. خصوصا زیارت قبر والدین که توصیه شده، انسان خواسته خود را در آنجا از خدا بخواهد.[4]
[1]. الحکم الزاهرة با ترجمه انصاری ، ص 232.
[2]. ادب حضور، ترجمه فلاح السائل،سید بن طاووس، ص: 168.
[3]. آیت اللَّه جوادی آملی، زن در آئینه جلال و جمال، ص 425.
[4]. رک: تحریر مواعظ عددیه، ص 711.
- [سایر] بهترین خیرات برای اموات چه کاری است؟
- [آیت الله بهجت] آیا مراسم هفتم، چهلم و سال اموات داخل عنوان احسان، خیرات و مبرّات برای اموات می باشد؟
- [آیت الله نوری همدانی] حکم انجام اعتکاف به نیابت از: الف) یکی از اموات ب) اموات متعدد ج) شخص زنده، چیست؟
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [سایر] قرائت قرآن بر اموات چه تاثیری دارد؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] 17- آیا میتوانیم خمس خود را به پدر و مادر فقیر خود بدهیم؟
- [سایر] آیا اموات صدای زندگان را می شنوند؟
- [سایر] آداب دعا و خیرات برای اموات چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا زکات را خودمان میتوانیم بدون اجازه مجتهد، به مصارف معیّن شده در شرع برسانیم؟
- [آیت الله بهجت] انسان میتواند با قسم خوردن، انجام کاری را که مطلوب شارع است و یا ترک کاری را که نهی شده است، بر خود واجب کند.
- [آیت الله بهجت] انسان میتواند با نذر کردن، انجام کاری که مطلوب شارع است و یا ترک کاری را که مورد نهی واقع شده بر خود واجب کند.
- [آیت الله اردبیلی] قبرستانهایی که وقف بوده و در مسیر خیابان قرار میگیرند، از وقف بودن خارج نمیشوند و تصرّف و نیز خرید و فروش آنها جایز نیست، ولی عبور ومرور از آنها اگر هتک حرمت اموات نباشد اشکال ندارد و در صورتی که قبرستان ملک شخصی افراد باشد، هرگونه تصرّف در آن بستگی به رضایت صاحب ملک دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحب مانند زیارت قبر پیغمبر(صلی الله علیه وآله) و امامان(علیهم السلام) از طرف زندگان اجیر شود، ولی احتیاط واجب آن است که پول را برای مقدمات کار بگیرد و نیز می تواند اعمال مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را به اموات یا زنده ها هدیه نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و نیز کاری را که عهد میکند انجام دهد، باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب ومستحبّ یا کاری باشد که انجام آن مباح باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسیآسیب برساند، ضامن است و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان بسوار خود، یا به کس دیگر صدمه بزند، ضامن میباشد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که سوار حیوان است اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند، یا دیگری کاری کند که حیوان به صاحب خود یا دیگری صدمه بزند ضامن میباشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] استعمال ظرفی که روی ان را اب طلا یا اب نقره داده اند اشکال ندارد ولی ظرفی که نقره کاری شده از جای نقره کاری شده ان چیزی نخورند و نیاشامند
- [آیت الله بروجردی] در عهد هم مثل نذر باید صیغه خوانده شود و نیز کاری را که عهد میکند انجام دهد باید یا عبادت باشد مثل نماز واجب و مستحب، یا کاری باشد که انجام آن بهتر از ترکش باشد.
- [آیت الله خوئی] کسی که سوار حیوان است، اگر کاری کند که آن حیوان به کسی آسیب برساند، ضامن است. و نیز اگر دیگری کاری کند که حیوان به سوار خود یا به کس دیگر صدمه بزند ضامن میباشد.