با توجه به اینکه اموات دستشان از اعمال خیر کوتاه است؛ به احسان و دعای فرزندان و خویشان و دوستان مؤمن خود، نیازمندند. مرحوم (علاّمه مجلسی) می فرماید: مخصوصاً دعا کردن برای آنان در نماز شب و بعد از نمازهای فریضه و در مکان های زیارتی خوب است و برای پدر و مادر باید بیشتر دعا کرد و اعمال خیر برای آنان بجا آورد. عمده خیرات برای پدر و مادر، ادای قرض آنان و ادای حقوق خدا و خلق از جانب آنان است.[1] در روایتی آمده است که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: برای مردگان خود هدیه بفرستید! گفتند: هدیه برای آنان چیست؟ فرمود: صدقه و دعا.[2] همچنین فرمود: ارواح مؤمنان هر جمعه، به آسمان دنیا در برابر خانه ها و منزل های خود می آیند و با صدای غمناکی ندا می دهند که ای خانواده ما، ای فرزندان ما و ای پدر و مادر و خویشان ما! به ما مهربانی کنید؛ از اموالی که در دست ما بود (و اکنون در اختیار شماست) با دادن درهمی و قرص نانی و جامه ای نسبت به ما ترحّم آورید، که خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند! رسول خدا(صلی الله علیه وآله) که این جملات را فرمود گریه کرد و صحابه نیز همراه او گریستند....[3] همچنین آن حضرت فرمود: هر صدقه ای که برای میّت داده می شود، فرشته ای آن را به مانند طبقی از نور می گیرد و به کنار قبر می آورد و می گوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ) این هدیه را خانواده شما برای شما فرستاده اند. آنگاه آن میّت این هدیه را تحویل می گیرد و وارد قبرش می کند که همین سبب فراخی قبرش (و آسایش و آسودگی او) می گردد.[4] نیز مرحوم (علاّمه مجلسی) می فرماید: (در حدیث صحیحی آمده است که امام صادق(علیه السلام) در هر شب برای فرزند خود و در هر روز، برای پدر و مادر خود، دو رکعت نماز می خواندند (و به روح آنان هدیه می کردند) در رکعت اوّل سوره (انّا انزلناه) و در رکعت دوم سوره (کوثر) را می خواندند).[5] نکته قابل توجّه آن است که انجام کارهای خیر، جهت اموات برای کسانی که آن را انجام می دهند نیز ثواب و پاداش فراوان دارد. امام صادق(علیه السلام) فرمود: ثواب اعمال خیر، برای کسی که برای مردگان انجام می دهد، برای او و برای آن مرده، هر دو نوشته می شود.[6] جهت مطالعه بیشتر به کتاب مفاتیح نوین آیت الله مکارم شیرازی مراجعه نمائید. پی نوشت: 1. زاد المعاد، صفحه 573. 2. مستدرک الوسائل، جلد 2، صفحه 484، حدیث 23. 3. همان مدرک، حدیث 24. 4. همان مدرک، صفحه 114، حدیث 11. 5. زاد المعاد، صفحه 573. 6. همان مدرک، صفحه 574.
بهترین خیرات برای اموات چه کاری است؟
با توجه به اینکه اموات دستشان از اعمال خیر کوتاه است؛ به احسان و دعای فرزندان و خویشان و دوستان مؤمن خود، نیازمندند.
مرحوم (علاّمه مجلسی) می فرماید: مخصوصاً دعا کردن برای آنان در نماز شب و بعد از نمازهای فریضه و در مکان های زیارتی خوب است و برای پدر و مادر باید بیشتر دعا کرد و اعمال خیر برای آنان بجا آورد. عمده خیرات برای پدر و مادر، ادای قرض آنان و ادای حقوق خدا و خلق از جانب آنان است.[1]
در روایتی آمده است که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: برای مردگان خود هدیه بفرستید! گفتند: هدیه برای آنان چیست؟ فرمود: صدقه و دعا.[2]
همچنین فرمود: ارواح مؤمنان هر جمعه، به آسمان دنیا در برابر خانه ها و منزل های خود می آیند و با صدای غمناکی ندا می دهند که ای خانواده ما، ای فرزندان ما و ای پدر و مادر و خویشان ما! به ما مهربانی کنید؛ از اموالی که در دست ما بود (و اکنون در اختیار شماست) با دادن درهمی و قرص نانی و جامه ای نسبت به ما ترحّم آورید، که خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند!
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) که این جملات را فرمود گریه کرد و صحابه نیز همراه او گریستند....[3]
همچنین آن حضرت فرمود: هر صدقه ای که برای میّت داده می شود، فرشته ای آن را به مانند طبقی از نور می گیرد و به کنار قبر می آورد و می گوید: (اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ) این هدیه را خانواده شما برای شما فرستاده اند. آنگاه آن میّت این هدیه را تحویل می گیرد و وارد قبرش می کند که همین سبب فراخی قبرش (و آسایش و آسودگی او) می گردد.[4]
نیز مرحوم (علاّمه مجلسی) می فرماید: (در حدیث صحیحی آمده است که امام صادق(علیه السلام) در هر شب برای فرزند خود و در هر روز، برای پدر و مادر خود، دو رکعت نماز می خواندند (و به روح آنان هدیه می کردند) در رکعت اوّل سوره (انّا انزلناه) و در رکعت دوم سوره (کوثر) را می خواندند).[5]
نکته قابل توجّه آن است که انجام کارهای خیر، جهت اموات برای کسانی که آن را انجام می دهند نیز ثواب و پاداش فراوان دارد.
امام صادق(علیه السلام) فرمود: ثواب اعمال خیر، برای کسی که برای مردگان انجام می دهد، برای او و برای آن مرده، هر دو نوشته می شود.[6]
جهت مطالعه بیشتر به کتاب مفاتیح نوین آیت الله مکارم شیرازی مراجعه نمائید.
پی نوشت:
1. زاد المعاد، صفحه 573.
2. مستدرک الوسائل، جلد 2، صفحه 484، حدیث 23.
3. همان مدرک، حدیث 24.
4. همان مدرک، صفحه 114، حدیث 11.
5. زاد المعاد، صفحه 573.
6. همان مدرک، صفحه 574.
- [سایر] آداب دعا و خیرات برای اموات چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا مراسم هفتم، چهلم و سال اموات داخل عنوان احسان، خیرات و مبرّات برای اموات می باشد؟
- [سایر] با سلام، آیا در قرآن آیهای هست که به فرستادن خیرات برای اموات سفارش کند؟ یا اثبات کند خیرات و صدقه یا فاتحهای که برای اموات میفرستیم به آنان میرسد؟ این قضیه را فقط از قرآن اثبات کنید. باتشکر
- [سایر] برای اموات چه کاری میتوانیم انجام دهیم؟
- [آیت الله اردبیلی] نظر به این که در بعضی از بلاد ایران اسلامی، احسان و خیرات برای اموات، در قالب نهار و شام در مساجد، حسینیهها و هتلها با هزینه گزاف و سرسام آور مرسوم است، لذا جهت رفع ابهام در موارد ذیل، راهنماییهای لازم را ارائه فرمایید. الف. خیراتی که در آن، صرفا اطعام فقرا مورد نظر نبوده و روابط و الگوهای دیگر تعیین کنندهاند. - ب. خیراتی که باعث تنگناهای مالی برای خانواده متوفّا میگردد. ج. مشروعترین طرق احسان و خیرات برای اموات چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] حکم انجام اعتکاف به نیابت از: الف) یکی از اموات ب) اموات متعدد ج) شخص زنده، چیست؟
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [سایر] احضار روح اموات چیست؟
- [سایر] قرائت قرآن بر اموات چه تاثیری دارد؟
- [سایر] آیا اموات صدای زندگان را می شنوند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر ملکی را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولّی معین نکرده باشد اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد ، در صورتی که برای آن ملک متولّی معیّن نکرده باشد اختیار آن با حاکم شرع است .
- [آیت الله سبحانی] اگر ملکی را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر ملکی را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند؛ یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد؛ در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد؛ اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولّی معیّن نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولّی معیّن نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر ملکی را مثلا بر فقراء یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع ان به مصرف خیرات برسد در صورتی که برای ان ملک متولی معین نکرده باشد اختیار ان با حاکم شرع است
- [آیت الله سبحانی] اگر ملکی را مثلا بر فقرا یا سادات وقف کند یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد اختیار آن با حاکم شرع است.
- [آیت الله بروجردی] اگر ملکی را مثلاً بر فقرا یا سادات وقف کند، یا وقف کند که منافع آن به مصرف خیرات برسد، در صورتی که برای آن ملک متولی معین نکرده باشد، اختیار آن با حاکم شرع است.