همان‌طوری که گناهان، درجه و مراتب دارد، توبه نیز با توجه به موقعیت و رتبه معنوی افراد دارای مراتب خاصی است. امام صادق علیه السلام درباره مراتب توبه می فرماید:( برای هر فرقه و طائفه ای توبه مخصوصی است. پس توبه پیامبران الهی از مضطرب شدن باطن و به هم خوردن حالت اطمینان است. توبه اولیا از عوارض رنگارنگ و تلون خاطر است [امور نامناسبی که به فکر آنها می گذرد]. توبه أصفیا (برگزیدگان حق) از نَفَسی است که به یاد غیر او می کشند. توبه افراد خاص (نخبگان) از مشغول بودن به غیر پروردگار است و توبه عوام، بازگشت از گناهان است. هر کدام از آنها دارای نوعی معرفت و آگاهی در آغاز و انجام توبه است) .1
علامه طباطبایی در تبیین مراتب توبه می گوید: توبه به معنای بازگشت به خدا برای تقرب به اوست. بی گمان معنای قرب و بُعد، نسبی و تشکیکی است. بنده ای که در مقامی قرار دارد، گرچه در مقایسه با برخی از مقامات دارای قرب است اما نسبت به مقامات بالاتر دارای بُعد است.2
پی نوشت ها:
1. بحارالانوار،علامه مجلسی ، ج 6، ص 31 .
2. المیزان، ج 4، ص 254
