در رابطه با آیه اشاره شده، تفاسیر متفاوتی وجود دارد: علامه طباطبایی در جلد سیزدهم المیزان ،صفحات 156 تا 165 را به بررسی پیرامون این آیه اختصاص داده است. یکی از دیدگاه هایی که در این رابطه مطرح است و قابل تایید به وسیله دیگرنصوص دینی می باشد، تفکیک بین ( ( ویژگی های اولیه خلقت انسان ) ) و ( ( کمالات اکتسابی ناشی از عمل اختیاری ) ) می باشد . توضیح این که : الف) انسان از نظر ذاتی و در خلقت اولیه ، بر موجودات زمینی برتری دارد ؛ زیراموجودی هوشمند، خردورز و دارای ویژگی های ممتازی است که جمادات ،نباتات و حیوانات از آن بی بهره اند ؛ لیکن از ملایک برتر نیست ؛ زیرا آنان موجوداتی بالذات معصوم اند و به گونه ای آفریده شده اند که صرفاً مطیع اوامر الهی اند ؛ ولی انسان موجودی است که در او هم اطاعت راه دارد و هم نافرمانی . بنابراین چون آدمی ترکیبی از عواملی است که امکان نافرمانی خدارا فراهم می آورند، در مرتبه ای نازل تر از فرشتگان قرار می گیرد . از این روانسان بر همه مخلوقات برتری ندارد ؛ بلکه بر بسیاری از آفریدگان برتر است. ب) از نظر عمل اختیاری ، آدمی می تواند با وجود بهترین شرایط کمال بخش ، راه انحطاط را در پیش گیرد - که در نتیجه از حیوانات نیزپست تر خواهد شد - و نیز می تواند با وجود همه زمینه ها و گرایش های شدید به سوی گناه ، در برابر خواسته ها و تمنیات نفسانی ، یوسف وارمقاومت نموده و با تمام وجود سر به فرمان پروردگار نهد و هوای نفس خویش را در بند کشد. چنین کسی قطعاً از ملایک نیز برتر می شود ؛ زیرا آنان به سادگی و بدون مانع و رادع به عبادت می پردازند ؛ ولی انسان با هزاران مانع سخت و دشوار رو به رو می شود که قهرمانانه باید با همه آنها پیکار کند. بنابراین کسی که راه عبودیت محضه الهی را در پیش گیرد، مقامی برتر ازملایک خواهد یافت . از این جا روشن می شود که تعبیر آیه شریفه یا در رابطه با ویژگی های اولیه و ذاتی خلقت انسان است و یا ناظر به افراد معمولی است که نه از حیوانات پست ترند و نه از ملایک برتر. به نقل از سایت تبیان (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 2/100110271)
اینکه انسان بر موجودات دیگر برتری دارد به چه معناست؟
در رابطه با آیه اشاره شده، تفاسیر متفاوتی وجود دارد: علامه طباطبایی در جلد سیزدهم المیزان ،صفحات 156 تا 165 را به بررسی پیرامون این آیه اختصاص داده است. یکی از دیدگاه هایی که در این رابطه مطرح است و قابل تایید به وسیله دیگرنصوص دینی می باشد، تفکیک بین ( ( ویژگی های اولیه خلقت انسان ) ) و ( ( کمالات اکتسابی ناشی از عمل اختیاری ) ) می باشد .
توضیح این که : الف) انسان از نظر ذاتی و در خلقت اولیه ، بر موجودات زمینی برتری دارد ؛ زیراموجودی هوشمند، خردورز و دارای ویژگی های ممتازی است که جمادات ،نباتات و حیوانات از آن بی بهره اند ؛ لیکن از ملایک برتر نیست ؛ زیرا آنان موجوداتی بالذات معصوم اند و به گونه ای آفریده شده اند که صرفاً مطیع اوامر الهی اند ؛ ولی انسان موجودی است که در او هم اطاعت راه دارد و هم نافرمانی . بنابراین چون آدمی ترکیبی از عواملی است که امکان نافرمانی خدارا فراهم می آورند، در مرتبه ای نازل تر از فرشتگان قرار می گیرد .
از این روانسان بر همه مخلوقات برتری ندارد ؛ بلکه بر بسیاری از آفریدگان برتر است. ب) از نظر عمل اختیاری ، آدمی می تواند با وجود بهترین شرایط کمال بخش ، راه انحطاط را در پیش گیرد - که در نتیجه از حیوانات نیزپست تر خواهد شد - و نیز می تواند با وجود همه زمینه ها و گرایش های شدید به سوی گناه ، در برابر خواسته ها و تمنیات نفسانی ، یوسف وارمقاومت نموده و با تمام وجود سر به فرمان پروردگار نهد و هوای نفس خویش را در بند کشد.
چنین کسی قطعاً از ملایک نیز برتر می شود ؛ زیرا آنان به سادگی و بدون مانع و رادع به عبادت می پردازند ؛ ولی انسان با هزاران مانع سخت و دشوار رو به رو می شود که قهرمانانه باید با همه آنها پیکار کند. بنابراین کسی که راه عبودیت محضه الهی را در پیش گیرد، مقامی برتر ازملایک خواهد یافت .
از این جا روشن می شود که تعبیر آیه شریفه یا در رابطه با ویژگی های اولیه و ذاتی خلقت انسان است و یا ناظر به افراد معمولی است که نه از حیوانات پست ترند و نه از ملایک برتر. به نقل از سایت تبیان (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 2/100110271)
- [سایر] آیه «ما انسان ها را به بسیاری از موجودات، برتری دادیم»[1] را توضیح دهید؟
- [سایر] دلیل برتری انسان نسبت به جن چیست؟
- [سایر] آیا معاد و بازگشت برای همه موجودات است، یا منحصر به انسان میباشد؟
- [سایر] آیا معاد و بازگشت برای همه موجودات است یا منحصر در انسان میباشد؟
- [سایر] آیا در روز قیامت غیر از انسان، موجودات دیگری نیز حضور دارند؟
- [سایر] آیا معاد و بازگشت برای همه موجودات است، یا منحصر در انسان میباشد؟
- [سایر] آیا نماز ویژه انسان هاست یا در موجودات دیگر نیز وجود دارد؟
- [سایر] آیا نماز ویژه انسان هاست یا در موجودات دیگر نیز وجود دارد؟
- [سایر] در روز قیامت بغیر از انسان، چه موجودات دیگری ظاهر خواهند شد؟
- [سایر] آیا همه موجودات دنبال تکامل نیستند؟ اگر هستند پس مزیت عقل انسان چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که عقیده به وحدت وجود دارند یعنی می گویند در عالم هستی یک وجود بیش نیست و آن خداست و همه موجودات عین خدا هستند و کسانی که معتقدند خدا در انسان، یا موجود دیگری حلول کرده و با آن یکی شده، یا خدا را جسم بدانند احتیاط واجب، اجتناب از آنهاست.
- [آیت الله مظاهری] انسان میتواند زکات را از مال خود جدا کند و لازم نیست آن را فوراً به مستحق بدهد، پس اگر منتظر فقیر معیّنی باشد یا بخواهد به فقیری بدهد که از جهتی برتری دارد میتواند زکات را نگاه دارد، و اگر از بین برود ضامن نیست مگر اینکه در نگهداری آن کوتاهی کرده باشد.
- [آیت الله علوی گرگانی] مستحبّ است در دادن زکاْ فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدّم دارد و بعد همسایگان فقیر را، و بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند مستحبّ است آنها را مقدّم بدارد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم بدارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحب است آنها را مقدم بدارد.
- [آیت الله سبحانی] مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند. مستحب است آنها را مقدم بدارد.
- [امام خمینی] مستحب است در دادن زکات فطره خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند مستحب است آنها را مقدم بدارد.
- [آیت الله خوئی] مستحب است در دادن زکات فطره خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را و بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند مستحب است آنها را مقدم بدارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحب است آنها را مقدّم بدارد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مستحب است در دادن زکاه فطره؛ خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را؛ بعد اهل علم فقیر را؛ ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند؛ مستحب است آنها را مقدم بدارد.
- [آیت الله بروجردی] مستحب است در دادن زکات فطره، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را، بعد اهل علم فقیر را، ولی اگر دیگران از جهتی برتری داشته باشند، مستحب است آنها را مقدم بدارد.