در روز قیامت بغیر از انسان، چه موجودات دیگری ظاهر خواهند شد؟

دایره موجوداتی که در روز انسان حضور دارند، بسیار گسترده تر از انسان است.

الف)جنیان در این روز حضور دارند همانگونه که در آیه 128 سوره انعام آمده:
وَ یَوْمَ یَحْشُرُهُمْ جَمیعاً یا مَعْشَرَ الْجِنِّ قَدِ اسْتَکْثَرْتُمْ مِنَ الْإِنْسِ؛ و روزی که همگان را گرد آورد و گوید: ای گروه جنیان، شما بسیاری از آدمیان را پیرو خویش ساختید.

ب)فرشتگان الهی به طور بسیار گسترده ای در روز قیامت حضور دارند.:

لا یَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَکْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ هذا یَوْمُکُمُ الَّذی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ؛[1] وحشت بزرگ قیامت غمگینشان نکند و فرشتگان به استقبالشان آیند که این روزی است که به شما وعده می‌‌دادند.

یَوْمَ یَرَوْنَ الْمَلائِکَةَ لا بُشْری‌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمینَ وَ یَقُولُونَ حِجْراً مَحْجُوراً؛[2] روزی که فرشتگان را ببینند آن روز گنه‌کاران را نویدی نیست و دور باد گویند.

وَ تَرَی الْمَلائِکَةَ حَافِّینَ مِنْ حَوْلِ الْعَرْشِ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ قُضِیَ بَیْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ قیلَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ؛[3] و فرشتگان را (در آن روز حلقه‌‌وار) احاطه‌ ‌کنندگان عرش (مقر سلطنتی حق و مرکز صدور فرمان‌های او) می‌‌بینی که همراه ستایش پروردگارشان تسبیح و تقدیس می‌‌کنند، و میان آنها (همه اهل محشر) به حق داوری شود، (و پس از پایان حوادث قیامت) گفته شود: همه ستایش و سپاس از آن خداست که پروردگار جهانیان است.

ج) تمام موجوداتی که در زندگی انسان، به گونه ای شاهد اعمال انسان بوده اند و در روز قیامت اقامه شهادت خواهند کرد. این قسم بسیار گسترده است و زمین و شب و روز و ... همه را شامل می شود:

وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَری‌ عَلَی اللَّهِ کَذِباً أُولئِکَ یُعْرَضُونَ عَلی‌ رَبِّهِمْ وَ یَقُولُ الْأَشْهادُ هؤُلاءِ الَّذینَ کَذَبُوا عَلی‌ رَبِّهِمْ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الظَّالِمینَ؛[4] اینان را به پروردگارشان عرضه خواهند داشت و شاهدان گواهی خواهند داد که اینانند که بر پروردگارشان دروغ می‌‌بسته‌‌اند. هان، لعنت خدا بر ستمکاران باد.

از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است:[5]

[1]. انبیاء آیه 103.
[2]. فرقان آیه 22.
[3]. زمر آیه 75.
[4]. هود آیه 18.
[5]. الکافی، ج‌2، ص523.