تساوی حقوق زن و مرد در قرآن چگونه است؟

(وَ مَنْ یَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثی‌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَ لا یُظْلَمُونَ نَقِیراً) نساء (4)، آیه 124.؛ (و کسانی که کارهای شایسته کنند - چه مرد باشند یا زن - در حالی که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت می‌شوند و به قدر گودی پشت هسته خرمایی، مورد ستم قرار نمی‌گیرند).

با توجه به آیات قرآن و روایاتی که در این باره وارد شده، می‌توان گفت که زن و مرد در موارد ذیل، یکسان دانسته شده‌اند:
1. تساوی در ماهیت انسانی و لوازم آن ر.ک: نساء(4)، آیه 1؛ شوری(42)، آیه 11؛ حجرات(49)، آیه 13؛ اعراف(7)، آیه 189 و .....
2. تساوی در امکان انتخاب جناح حق و باطل و کفر و ایمان ر.ک: توبه(9)، آیه 67 و 68؛ نور(24)، آیه 26 و... ..
3. اشتراک در بیشتر تکالیف و مسئولیت‌ها ر.ک: بقره(2)، آیه 183؛ نور(24)، آیه 2، 31 و 32؛ مائده(5)، آیه 38 و ... ..
4. استقلال اجتماعی، سیاسی، اعتقادی و حق مشارکت ر.ک: ممتحنه(60)، آیه 10 و 12 و ... ..
5. استقلال اقتصادی ر.ک: نساء(4)، آیه 33.، (حال آن که غرب تا چند دهه پیش، زن را مالک هیچ چیز نمی‌دانست).
6. برخورداری مادران از حقوق خانوادگی نظیر پدران ر.ک: عنکبوت(29)، آیه 8؛ اسراء(17)، آیه 23 و 24؛ بقره(2)، آیه 83؛ مریم(19)، آیه 14؛ انعام(6)، آیه 151؛ نساء(4)، آیه 36؛ لقمان(31)، آیه 14 و 15؛ احقاف(46)، آیه 15.؛ بلکه حق مادر با توجه به زحمات و تکالیف و مسئولیت‌هایش، بیشتر است.
7. تساوی در راه تکامل انسانی و قرب به خدا و عبودیت ر.ک: نساء(4)، آیه 124؛ نحل(16)، آیه 97؛ توبه(9)، آیه 72؛ احزاب(33)، آیه 35..
(فَاستَجابَ لَهُم رَبُّهُم أَنِّی لا أُضِیعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنکُم مِن ذَکَرٍ أَو أُنثی بَعضُکُم مِن بَعضٍ) آل عمران(3)، آیه 195.؛ (پس، پروردگارشان دعای آنان را اجابت کرد (-(و فرمود:)-)
من عمل هیچ صاحب عملی از شما را، از مرد یا زن که همه از یکدیگرید، تباه نمی‌کنم).
(مَن عَمِلَ صالِحاً مِن ذَکَرٍ أَو أُنثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیوةً طَیِّبَةً وَ لَنَجزِیَنَّهُم أَجرَهُم بِأَحسَنِ ما کانُوا یَعمَلُونَ) النحل (16)، آیه 97.؛ (هر کس - از مرد یا زن - کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگی پاکیزه‌ای، حیات (-(حقیقی)-) بخشیم و مسلماً به آنان بهتر از آن چه انجام می‌دادند، پاداش خواهیم داد).
(وَ مَن یَعمَل مِنَ الصّالِحاتِ مِن ذَکَرٍ أَو أُنثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَأُولئِکَ یَدخُلُونَ الجَنَّةَ وَ لا یُظلَمُونَ نَقِیراً) نساء (4)، آیه 124.؛ (و کسانی که کارهای شایسته کنند، مرد باشند یا زن،
در حالی که مؤمن باشند، آنان داخل بهشت می‌شوند و به قدر گودی پشت هسته خرمایی، مورد ستم قرار نمی‌گیرند).
(مَن عَمِلَ سَیِّئَةً فَلا یُجزی إِلاّ مِثلَها وَ مَن عَمِلَ صالِحاً مِن ذَکَرٍ أَو أُنثی وَ هُوَ مُؤمِنٌ فَأُولئِکَ یَدخُلُونَ الجَنَّةَ یُرزَقُونَ فِیها بِغَیرِ حِسابٍ) غافر (40)، آیه 40.؛ (هر که بدی کند، جز به مانند آن کیفر نمی‌یابد و هر که کار شایسته کند، مرد باشد یا زن، در حالی که ایمان داشته باشد، آنان داخل بهشت می‌شوند و در آن جا بی‌حساب روزی می‌یابند).
پس زن نیز مانند مرد، می‌تواند مراحل عالی کمال را طی کند. جایگاه زن در منطق وحی، بسیار بلند و بالاست و در قرآن از آفرینش زنان به عنوان (آیات الهی) یاد شده است؛ (وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً)؛ روم (30)، آیه 21..
زن، نشانه رحمت و جمال و قدرت حق تعالی است. زن، تجلیگاه جمال الهی خداوند رب العالمین است؛ یعنی مربّی و هدایت کننده موجودات و پرورش دهنده آنهاست. زن، مربّی و هدایت کننده فرد و جامعه است.
خداوند، لطیف است و زن نیز مظهر لطف الهی و لطیف است و به همین جهت، انجام کارهای سنگین و خشن و سخت، مثل جهاد، از آنان برداشته‌
شده است.
پیامبر اکرم‌صلی الله علیه وآله فرمود: (نعم الولد البناتُ، مُلَطَّفاتٍ مُجَهَّزاتٍ، مونساتٍ، مبارکاتٍ، مُفلیّاتٍ‌ وسائل‌الشیعه، ج 21، ص 362 ؛ الکافی، ج 6، ص 4.؛ چه خوب فرزندانی هستند دختران؛ زیرا آنان، موجوداتی لطیف و ظریف هستند) (و در آفرینش آنان، نهایت حکمت و ظرافت و لطافت به کار برده شده است).
(مجهّزات)، یعنی زن‌ها برای خانواده و اجتماع، آماده خدمت هستند. (مونسات)، یعنی زن‌ها انیس‌های خوبی هستند و موجب انس و آرامشند. (مبارکات) یعنی مایه برکت خانواده و اجتماع هستند.
اگر نگرش‌های اسلام نسبت به مسائل زنان به خوبی مورد پژوهش و اجرا قرار گیرند، زنان به حقوق مطلوب و آرمانی خویش خواهند رسید. نگرش مثبت دین به زنان و کمک در بسترسازی، جهت رشد و پرورش علم و ایمان آنان و تغییر نگرش برخی از مردان نسبت به زنان و همچنین تغییرات اساسی در ساختار فرهنگ‌ها و سنت‌های غیراسلامی، می‌تواند زمینه‌های احقاق حقوق زنان را فراهم سازد.
با توجه به مطالب مذکور، روشن می‌شود که تساوی و ارزش زن و مرد در انسان بودن و امکان رشد و رسیدن به کمالات در نظام خلقت، توسط خداوند، کاملاً رعایت شده است و برخی تفاوت‌ها در احکام، مانند دیه و ارث و مشاغلی چون قضاوت، مربوط به مسئولیت‌های هر جنس در اجتماع و شرایط جسمی و روحیات آنان است که هر یک در جای خود برای تشکیل‌
و خلق نظام احسن، لازم هستند. نقش زن در نظام آفرینش به عنوان کانون محبت و عاطفه و محور تربیت و آرامش دیده شده و نقش مرد به عنوان مسئول اداره خانواده و مدیر امور اجتماعی و انجام دهنده کارهایی که نیازمند نیروی جسمی زیاد است، نگریسته شده است.
در موارد عادی و غیرضروری، هر یک از دو جنس، خوب است در جای خود قرار گیرند؛ یعنی مادر، حتماً نقش مادری را ایفا کند و پدر، نقش پدری را و اگر هر یک در جای خود قرار نگیرند، جامعه از حالت عادی و متعارف خارج می‌گردد و اختلاف توانایی‌ها، روحیات و مسئولیت‌ها، ملاک ارزش و عدم آن نمی‌باشد؛ بلکه قوام‌بخش نظام احسن در خلقت جهان هستند؛ زیرا اگر همه کاملاً یکسان بودند، در جهان، مشکلات و کمبودهای فراوانی به وجود می‌آمد.