استغفار و توبه دارای مراتب و درجاتی متناسب با عاملان آن است. توبه گنه‌کاران از گناه است و توبه اهل سلوک از پرداختن به غیر خدا و توجه به غیر حق می‌باشد. توبه و استغفار اولیای الهی و معصومان نیز مرتبه‌ای بالاتر دارد. آنان چون مستغرق در ذات جمیل الهی اند و توجه به مقام ربوبی - که کمال مطلق است - دارند، وقتی به خود و اعمال خویش می‌نگرند؛ با تمام عظمت و بزرگی آن اعمال، آنها را در برابر عظمت بی نهایت الهی بسیار کوچک و مایه سرافکندگی و شرمندگی می‌بینند. مانند آنکه مهمترین دارایی‌اش مقداری آب گل‌آلود بود و آن را برای سلطان هدیه برد و چون فر و شکوه شاهی را بدید از آنچه آورده بود سخت شرمسار و سرافکنده گردید. آری امام علی(ع) همان عبادتی را که افضل از عبادت ثقلین است در برابر جمال و جلال الهی، برگ سبز درویش می‌بیند و سر به زیر می‌افکند و این خود یکی از عالی‌ترین مراتب عبودیت مطلقه و فنای فی الله است. از طرف دیگر امام راحل در کتاب (آداب الصلاه) در شرح حدیث نبوی (لیغان علی قلبی وانی لاستغفرالله کل یوم سبعین مره) فرموده‌اند: روبه‌رو شدن با برخی مانند ابوجهل‌ها و ابوسفیان‌ها موجب کدورت می‌شدند و بر قلب پیامبر(ص) زنگار می‌زدند. از این رو حضرتش برای زدودن این زنگار استغفار می‌فرستد. از این رو می‌توان گفت استغفار برای اولیای الهی بیشتر جنبه دفع دارد و برای ما جنبه رفع دارد؛ یعنی ما استغفار می‌کنیم تا لغزش‌هایی که مرتکب شده‌ایم بخشیده شود و آنها استغفار می‌کنند تا نلغزند و اصلاً گناه سراغ آنها نیاید علاوه بر اینکه نفس استغفار، برای ایشان عبادت است. آن بزرگان با عبادت و اطاعت درجات عصمت خویش را شدت می‌بخشند لذا استغفار و توبه در بالا رفتن درجات عصمت آنها دخالت دارد.
