[کامل از کد35053]
(قلب) در قرآن به معانی مختلفی آمده است؛ از جمله: 1- عقل و درک: {/Bإِنَّ فِی ذلِکَ لَذِکْری لِمَنْ کانَ لَهُ قَلْبٌ{w1-8w}{I50:37I}/}، ق، آیه 37. 2- روح و جان: ... {/Bوَ إِذْ زاغَتِ اَلْأَبْصارُ وَ بَلَغَتِ اَلْقُلُوبُ اَلْحَناجِرَ{w9-16w}{I33:10I}/}، (احزاب، آیه 10). 3- مرکز عواطف: {/Bسَأُلْقِی فِی قُلُوبِ اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلرُّعْبَ{w11-16w}{I8:12I}/}، (انفال، آیه 12) و {/Bوَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ اَلْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ{w7-15w}{I3:159I}/}، (آل عمران، آیه 159). حال علت این که چرا در قرآن کریم از (دل) با واژه‌های (قلب)، (فؤاد) و (صدر) یاد شده، تفاوت‌های ظریفی است که هر یک از این سه کلمه با یکدیگر دارند. 1- قلب زمانی استفاده می‌شود که معمولاً مسأله جنبه عاطفی بیشتری داشته باشد. 2- فؤاد در معانی جوشش، افروختگی، پختگی و یا تجزیه و تحلیل و ابتکار به کار می‌رود. مسلم این موضوع پس از تجربه کافی به انسان دست می‌دهد و آیه {/Bوَ جَعَلَ لَکُمُ اَلسَّمْعَ{w10-13w}{I16:78I}*/}... {/Bوَ اَلْأَبْصارَ وَ اَلْأَفْئِدَةَ{w14-17w}{I16:78I}*/} و نیز آیه {/Bإِنَّ اَلسَّمْعَ وَ اَلْبَصَرَ وَ اَلْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً{w9-19w}{I17:36I}/} گواه این معنا است. بنابراین کاربرد کلمه (فوائد) برای اشاره به معنایی ظریف‌تر بوده است. 3- (صدر) هم، گرچه به معنای سینه است؛ ولی در آیه {/B(یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ){w6-8w}{I6:125I}/} به معنای (روح و فکر) آمده است؛ زیرا مرکز حیات و روح نباتی یا حیوانی، در قلب است و قلب در سینه قرار دارد، (سینه) در اصطلاح عربی، به علاقه حال و محل بر قلب و منشأ حیات نیز اطلاق می‌گردد. ازاین‌رو، مراد از صدر، در واقع قلب است. خلاصه این که چون واژه قلب و فؤاد، تفاوت ظریفی با هم دارند و واژه (صدر) هم محل قلب به شمار می‌رود ازاین‌رو الفاظ یاد شده در قرآن به کار رفته است. برای آگاهی بیشتر ر.ک: 1- قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، انتشارات دارالکتب الاسلامیه. 2- شعرانی، ابوالحسن، نشر طوبی، انتشارات کتابفروشی اسلامیه. 3- شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن، نشر آستانه مقدسه مشهد.
