صالح
یکی از پیامبرانی که در قرآن از او نام برده شده است، حضرت صالح (ع) است.
منظور از صالح المؤمنین چیست؟
بدون شک صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ معنی وسیعی دارد که همه مؤمنان صالح و با تقوا و کامل الایمان را شامل می‌شود، هر چند صالح در اینجا مفرد است، و نه جمع ولی چون معنی جنسی دارد از آن عمومیت استفاده می‌شود . اما در اینکه مصداق اتم و اکمل آن در اینجا کیست؟ از روایات متعددی استفاده می‌شود که منظور امیر مؤمنان علی ع است. در حدیثی از امام باقر ع می‌خوانیم: لقد عرف رسول اللَّه (ص) علیا (ع) اصحابه مرتین: اما مرة فحیث قال: من کنت مولاه فعلی مولاه و اما الثانیة فحیث نزلت هذه الایة: فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ ... اخذ رسول اللَّه (ص) بید علی (ع) فقال: ایها الناس هذا صالح المؤمنین!!: رسول خدا دو بار علی ع را (با صراحت) به یارانش معرفی کرده یک بار آنجا که فرمود: (در غدیر خم): من کنت مولاه فعلی مولاه: هر کس من مولای او هستم علی مولای او است، و اما بار دوم هنگامی که آیه فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ ... نازل شد، رسول خدا دست علی ع را گرفت و فرمود: ای مردم این صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ است! (1) این معنی را بسیاری از علمای اهل سنت نیز در کتابهای خود نقل کرده‌اند از جمله علامه ثعلبی و علامه گنجی در کفایة الطالب و ابو حیان اندلسی و سبط ابن جوزی و غیر آنها (2). جمعی از مفسران از جمله سیوطی در در المنثور ذیل آیه مورد بحث و قرطبی در تفسیر معروف خود و همچنین آلوسی در روح المعانی در تفسیر همین آیه این روایت را نقل کرده‌اند. نویسنده روح البیان بعد از نقل این روایت از مجاهد می‌گوید: مؤید این حدیث، حدیث معروف منزله است که پیامبر ص به علی ع فرمود: انت منی بمنزلة هارون من موسی ، زیرا عنوان صالحین در آیات قرآن برای انبیاء آمده است، از جمله در آیه وَ کُلًّا جَعَلْنا صالِحِینَ (انبیاء- 72) و در آیه أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ (یوسف- 101) می‌باشد (که در اولی عنوان صالح به جمعی از انبیاء، و در دومی به حضرت یوسف اطلاق شده است) و هنگامی که علی ع به منزله هارون باشد، او نیز مصداق صالح است (دقت کنید). کوتاه سخن اینکه: احادیث در این زمینه فراوان است، مفسر معروف محدث بحرانی در تفسیر برهان بعد از ذکر روایتی در این زمینه از محمد بن عباس نقل می‌کند که او 52 حدیث در این زمینه از طرق شیعه و اهل سنت جمع‌آوری کرده، سپس خود او به نقل قسمتی از آن می‌پردازد . تفسیر نمونه، ج24، ص: 281 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100107552)
بدون شک صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ معنی وسیعی دارد که همه مؤمنان صالح و با تقوا و کامل الایمان را شامل می‌شود، هر چند صالح در اینجا مفرد است، و نه جمع ولی چون معنی جنسی دارد از آن عمومیت استفاده می‌شود . اما در اینکه مصداق اتم و اکمل آن در اینجا کیست؟ از روایات متعددی استفاده می‌شود که منظور امیر مؤمنان علی ع است. در حدیثی از امام باقر ع می‌خوانیم: لقد عرف رسول اللَّه (ص) علیا (ع) اصحابه مرتین: اما مرة فحیث قال: من کنت مولاه فعلی مولاه و اما الثانیة فحیث نزلت هذه الایة: فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ ... اخذ رسول اللَّه (ص) بید علی (ع) فقال: ایها الناس هذا صالح المؤمنین!!: رسول خدا دو بار علی ع را (با صراحت) به یارانش معرفی کرده یک بار آنجا که فرمود: (در غدیر خم): من کنت مولاه فعلی مولاه: هر کس من مولای او هستم علی مولای او است، و اما بار دوم هنگامی که آیه فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ ... نازل شد، رسول خدا دست علی ع را گرفت و فرمود: ای مردم این صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ است! (1) این معنی را بسیاری از علمای اهل سنت نیز در کتابهای خود نقل کرده‌اند از جمله علامه ثعلبی و علامه گنجی در کفایة الطالب و ابو حیان اندلسی و سبط ابن جوزی و غیر آنها (2). جمعی از مفسران از جمله سیوطی در در المنثور ذیل آیه مورد بحث و قرطبی در تفسیر معروف خود و همچنین آلوسی در روح المعانی در تفسیر همین آیه این روایت را نقل کرده‌اند. نویسنده روح البیان بعد از نقل این روایت از مجاهد می‌گوید: مؤید این حدیث، حدیث معروف منزله است که پیامبر ص به علی ع فرمود: انت منی بمنزلة هارون من موسی ، زیرا عنوان صالحین در آیات قرآن برای انبیاء آمده است، از جمله در آیه وَ کُلًّا جَعَلْنا صالِحِینَ (انبیاء- 72) و در آیه أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ (یوسف- 101) می‌باشد (که در اولی عنوان صالح به جمعی از انبیاء، و در دومی به حضرت یوسف اطلاق شده است) و هنگامی که علی ع به منزله هارون باشد، او نیز مصداق صالح است (دقت کنید). کوتاه سخن اینکه: احادیث در این زمینه فراوان است، مفسر معروف محدث بحرانی در تفسیر برهان بعد از ذکر روایتی در این زمینه از محمد بن عباس نقل می‌کند که او 52 حدیث در این زمینه از طرق شیعه و اهل سنت جمع‌آوری کرده، سپس خود او به نقل قسمتی از آن می‌پردازد . تفسیر نمونه، ج24، ص: 281 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100107552)
پاسخ:
بدون شک صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ معنی وسیعی دارد که همه مؤمنان صالح و با تقوا و کامل الایمان را شامل می‌شود، هر چند صالح در اینجا مفرد است، و نه جمع ولی چون معنی جنسی دارد از آن عمومیت استفاده می‌شود .
اما در اینکه مصداق اتم و اکمل آن در اینجا کیست؟ از روایات متعددی استفاده می‌شود که منظور امیر مؤمنان علی ع است.
در حدیثی از امام باقر ع می‌خوانیم:
لقد عرف رسول اللَّه (ص) علیا (ع) اصحابه مرتین: اما مرة فحیث قال: من کنت مولاه فعلی مولاه و اما الثانیة فحیث نزلت هذه الایة: فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ وَ جِبْرِیلُ وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ ...
اخذ رسول اللَّه (ص) بید علی (ع) فقال: ایها الناس هذا صالح المؤمنین!!:
رسول خدا دو بار علی ع را (با صراحت) به یارانش معرفی کرده
یک بار آنجا که فرمود: (در غدیر خم): من کنت مولاه فعلی مولاه: هر کس من مولای او هستم علی مولای او است، و اما بار دوم هنگامی که آیه فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلاهُ ... نازل شد، رسول خدا دست علی ع را گرفت و فرمود: ای مردم این صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ است! (1) این معنی را بسیاری از علمای اهل سنت نیز در کتابهای خود نقل کرده‌اند از جمله علامه ثعلبی و علامه گنجی در کفایة الطالب و ابو حیان اندلسی و سبط ابن جوزی و غیر آنها (2).
جمعی از مفسران از جمله سیوطی در در المنثور ذیل آیه مورد بحث و قرطبی در تفسیر معروف خود و همچنین آلوسی در روح المعانی در تفسیر همین آیه این روایت را نقل کرده‌اند.
نویسنده روح البیان بعد از نقل این روایت از مجاهد می‌گوید:
مؤید این حدیث، حدیث معروف منزله است که پیامبر ص به علی ع فرمود:
انت منی بمنزلة هارون من موسی
، زیرا عنوان صالحین در آیات قرآن برای انبیاء آمده است، از جمله در آیه وَ کُلًّا جَعَلْنا صالِحِینَ (انبیاء- 72) و در آیه أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ (یوسف- 101) می‌باشد (که در اولی عنوان صالح به جمعی از انبیاء، و در دومی به حضرت یوسف اطلاق شده است) و هنگامی که علی ع به منزله هارون باشد، او نیز مصداق صالح است (دقت کنید).
کوتاه سخن اینکه: احادیث در این زمینه فراوان است، مفسر معروف محدث بحرانی در تفسیر برهان بعد از ذکر روایتی در این زمینه از محمد بن
عباس نقل می‌کند که او 52 حدیث در این زمینه از طرق شیعه و اهل سنت جمع‌آوری کرده، سپس خود او به نقل قسمتی از آن می‌پردازد .
تفسیر نمونه، ج24، ص: 281 (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، کد: 1/100107552)
- [سایر] در سند حدیثی آمده: (محمد، عن أحمد، عن ابن محبوب، عن جمیل بن صالح، عن أبان بن تغلب)؛ منظور کدام محمد و کدام احمد است؟ جمیل بن صالح کیست؟ آیا وثاقت دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] در اجرای مجازات شلاق حدّی با عنایت به آیه 2 سوره مبارکه نور: (... ولیشهد عذابهما طائفة من المومنین) 1-منظور (طائفة) چیست؟ (آیا اجزاء مجازات مذکور در حضور چند نفر آنهم در محیط بسته کفایت می کند یا اینکه الزاما بایستی در اماکن عمومی و ملاء عام انجام گیرد؟) 2-(من المومنین) چه کسانی هستند؟ (افراد با ایمان به معنای خاص یا افرادی که مسلمانان هستند؟) 3-آیا رعایت قیود فوق الذکر شرعا واجب است؟ یا اینکه جنبه ارشادی واستحبای دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] در اجرای مجازات شلاق حدّی با عنایت به آیه 2 سوره مبارکه نور: (… و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین) 1 - منظور (طائفة) چیست؟ (آیا اجزاء مجازات مذکور در حضور چند نفر آن هم در محیط بسته کفایت می‌کند یا اینکه الزاما بایستی در اماکن عمومی و ملاء عام انجام گیرد؟) 2 - (من المؤمنین) چه کسانی هستند؟ (افراد با ایمان به معنای خاص یا افرادی که مسلمانان هستند؟) 3 - آیا رعایت قیود فوق الذکر شرعا واجب است؟ یا اینکه جنبه ارشادی و استحبابی دارد؟
- [سایر] شعیب بن صالح کیست؟
- [سایر] صالح فوزان کیست؟
- [سایر] اعمال صالح در قرآن چیست؟
- [سایر] شیخ صالح بن فوزان کیست؟
- [سایر] عمل صالح و ویژگیهای آن چیست؟
- [سایر] آداب باردار شدن به فرزند صالح چیست؟
- [سایر] پیامد نافرمانی از حاکم صالح چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] حکومت صالح می‌تواند از اجحاف در قیمتگذاری توسط فروشندگان جلوگیری نماید و آنان را ملزم کند که کالای خود را به قیمت عادلانه بفروشند.
- [آیت الله اردبیلی] حکومت صالح می‌تواند با اجازه حاکم شرع واجد شرایط، محتکر را علاوه بر تعزیر بدنی، مانند زندان و شلاّق، تعزیر مالی نیز بنماید و تشخیص این که کدام مؤثّرتر است، با حاکم شرع جامعالشرایط می‌باشد.
- [آیت الله اردبیلی] پدر و مادر میتوانند در مقابل یکدیگر از حقّ حضانت خود صرف نظر کنند، ولی نمیتوانند نسبت به نگهداری و تربیت فرزند کوتاهی نمایند و در صورت کوتاهی، حاکم صالح آنان را ملزم به تأمین حقّ فرزند می‌کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد، چنانچه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد، مخارج به نسبت مداخل تقسیم می‌شود، و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد، مخارج از چیزی محسوب می‌شود که منظور باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر در یک زمین جو و گندم و چیزی مثل برنج و لوبیا که زکات آن واجب نیست بکارد چنان چه بر حسب معمول استفاده از هر دو جنس در موقع کشت منظور باشد مخارج به نسبت مداخل تقسیم می شود و اگر فایده یکی از آنها به قدری کم باشد که در موقع کشت منظور نباشد مخارج از چیزی محسوب می شود که منظور باشد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر حکومت صالح و شرعی احیانا مصلحت جامعه را در مهار جمعیّت و تنظیم خانواده تشخیص دهد، تشویق جامعه نسبت به آن با راهنمایی راههای حلال و منع از راههای حرام از قبیل سقط کردن جنین مانعی ندارد، ولی الزام افراد به محدود نمودن نسل جایز نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] السلام علیْک ایها النبی و رحْمة الله و برکاته: سلام بر توای پیغمبر و رحمت خدا و برکات او بر تو باد. السلاْم علیْنا و علی عباد الله الصالحین: سلام بر ما و بر تمام بندگان صالح خدا. السلام علیْکمْ و رحْمة الله و برکاته: سلام بر شما ای جمعیت نمازگزاران و رحمت و برکات او بر شما باد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است اطفال ممیز را بخواندن نمازهای واجب و نوافل تمرین و عادت دهند، بلکه مستحب است آنان را به قضای نماز هم وادار نمایند. و هم چنین مستحب است تمرین و عادت دادن آنان بر هر عبادت و عمل صالح و خلق و روش نیک. و واجب است بر اولیاء اطفال که آنان را از هر کاری که باعث ضرر بر خودشان و یا دیگران باشد، و همچنین از انجام هر کاری که شارع مقدس وجود آن را در خارج منع فرموده، جلوگیری کنند، و مخصوصاً در آموزش و پرورش آنها نظارت کامل داشته باشند، که زیر نظر معلمان صالح و متعهد باشد، و آنها را به کودکستان، دبستان و دبیرستان هایی که از هر جهت مورد اعتماد باشند، بفرستند، و حتی حسن انتخاب نام برای فرزندان خود را رعایت نمایند، و مراقبت کنند که با بی توجهی و سهل انگاری در تربیت اولاد، گناه فساد عقیده اولاد، بلکه اولاد اولاد خود را تا روز قیامت به گردن نگیرند.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است به منظور پرهیز از حرام در ظرف دیگری بریزند این استعمال جایز است، ولی اگر به این منظور نباشد حرام است، اما به هر حال خوردن آن غذا از ظرف دوم که طلا و نقره نیست، اشکال ندارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نگاه کردن مرد به زنی که می خواهد با او ازدواج کند به منظور آگاه شدن از حسن و عیب او جایز است حتی اگر با یک بار نگاه کردن این منظور حاصل نشود می تواند چند بار در چند مجلس نگاه کند.