اهمیت و فضیلت حفظ و کاربردهای آن چیست؟

حفظ قرآن یک سنت دینی است که نسل اندر نسل بین مسلمانان به ویژه برای کسانی که از حافظه خوبی بر خور دارند موضوعیت داشته و دارد، زیرا با حفظ آن سرمایه و سود گرانبهائی به دست می آورند.
یکی از دلائل صیانت و محفوظ ماندن قرآن از تحریف، همین اهتمامی است که مسلمانها نسبت به حفظ قرآن از صدر اسلام داشته اند.
حفظ قرآن به لحاظ فردی در جا یابی مطالب، انس با قرآن، درک، فهم و تفسیر دقیق تر آیات کاربرد داشته و نقش مهمی ایفا می کند.
و برای حفظ قرآن فضایل و ثمرات زیادی در منابع دینی ذکر شده که ارزش و جایگاه حفظ و حافظان کلام الله را می رساند از جمله:

1. ارزشمندترین ثروت معنوی:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلم) : ( حَمَلَةُ القُرْآنِ هُمُ المَحْفُوفونَ بِرَحمَةِ اللهِ، المُلَبِّسونَ نُورَ اللهِ، المُعَلِّمونَ کَلامَ اللهِ مَنْ عاداهُم فَقَدْ عادَی اللهَ و مَنْ والاهُم فَقَدْ والَی اللهَ ). (1)
حافظان قرآن مشمول رحمت خدا، در برکنندگان نور خدا و آموزگاران کلام خدایند. کسی که با آنان دوستی نماید با خدا دوستی نموده است.

2. بالاترین درجه:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (عَدَدُ دَرَجِ الجَنَّةِ عَدَدُ آیِ القرآنِ، فَإذا دَخَلَ صاحِبُ القُرآنِ الجَنَّةَ قیلَ لَهُ إرْقَ و اقْرَأ، لَکُلِّ آیَةٍ دَرَجَةٌ فَلا تَکونُ فَوْقَ حافِظِ القُرآنِ دَرَجَةٌ). (2)
تعداد درجات بهشت به تعداد آیات قرآن است، هنگامی که حافظ قرآن وارد بهشت می‌گردد به او گفته می‌شود: ( بالا برو و قرآن بخوان. هر آیه رتبه‌ای دارد). پس بالاتر از مرتبه حافظ قرآن درجه‌ای نیست.

3. همراه با انبیا:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : (إنَّ اَکْرَمَ العِبادِ إلَی اللهِ بَعْدَ الاَنبیاءِ العُلَماءُ ثُمّ حَمَلَةُ القُرآن، یَخْرُجونَ مِن الدُّنیا کَما یَخْرُجُ الاَنبیاء، وَ یَحْشُرونَ مِنْ قُبُورِهِم مَعَ الاَنبیاءِ و یَمُرُّونَ عَلی الصِّراط مَعَ الاَنبیاءِ و یَأخذون ثوابَ الاَنبیاء، فَطوبی لِطالب العِلْمِ و حامِلِ القرآنِ ممّا لَهُم عِندَاللهِ مِن الکرامَةِ وَ الشَّرف). (3)
گرامی ترین بندگان بعد از انبیاء علما و سپس حافظان قرآن هستند. مانند انبیاء از دنیا می‌روند، همراه انبیاء از قبرهایشان خارج می‌شوند، به همراه انبیاء از صراط می‌گذرند و ثواب انبیاء را می‌برند. پس خوشا به حال پوینده راه علم و حافظ قرآن به سبب آن کرامت و شرافتی که نزد خدا دارند.

4. بالندگی قدرت حافظه:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): ( مَنْ جَمَعَ القُرآنَ مَتَّعَهُ اللهُ بِعَقْلِهِ حَتّی یَموت). (4)
آنکه قرآن را گرد آورد خداوند تا هنگام مرگش وی را از عقلش بهره‌مند می‌سازد.

5. پرچمداران اسلام:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (حامِلُ القُرْآنِ حامِلُ رأیَةُ الاِسلامِ مَنْ أکْرَمَهُ فَقَدْ أکْرَمَ الله و مَنْ اَهانَهُ فَعَلَیْهِ لَعْنَةُ اللهِ عَزَّوَجَلَّ). (5)

6. با فضیلت‌ترین نعمت:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) : (مَنْ اَعْطاهُ اللهُ حِفْظَ کِتابِهِ فَظَنَّ اَنَّ أحَداً أُعطیَ أفْضَلَ مِمَّا أُعطیَ فَقَدْ غَمَطَ أفْضَلَ النِّعمَةِ). (6)
هر کس که خداوند حفظ کتابش را به او اعطا کرده اگر گمان برد به کسی چیزی بهتر از وی داده شده است با فضیلت‌ترین نعمت را کوچک شمرده است.

7. دوستان خدا:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (حَمَلَةُ القُرآنِ أوْلِیاءُ اللهِ). (7)
حافظان قرآن دوستان خدایند.

8. با ارزش‌ترین سرمایه:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (لا یَنْبَغی لِحامِلِ القُرآنِ إنْ یَظِنَّ إنَّ أحَداً أُعطیَ أفْضَلَ مِمّا اُعطیَ لأنَّه لَوْ مَلِکَ الدُّنیا بأسْرِها لَکانَ القرْآنُ أفْضَلَ مِمّا مَلَکَهُ). (8)
برای حافظ قرآن سزاوار نیست گمان کند چیزی بهتر از آنچه به او داده شده ( حفظ قرآن ) به دیگری داده شده است زیرا اگر او مالک تمام دنیا می‌شد قرآن از آنچه او صاحبش شده بود برتر می‌بود.

9. غنای فرهنگی:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (أغْنَی النَّاسِ حَمَلَةُ القُرآنِ مَنْ جَعَلَهُ اللهُ تَعالی فی جوْفِهِ). (9)
بی نیازترین مردم حافظان قرآن هستند. همان کسانی که خداوند متعال قرآن را در وجودشان جای داده است.

10. احترام زمین:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (إذا ماتَ حامِلُ القُرآنِ أوحَی اللهُ إلَی الأرض أَن لا تَأکُلی لَحْمَهُ، قالَتْ: إلهی کَیفَ آکُلُ لَحْمَهُ و کَلامَکَ فی جَوْفِه). (10)
هنگامی که حافظ قرآن از دنیا می‌رود خدای تبارک و تعالی به زمین وحی می‌نماید که ( گوشت بدن او را نخور!) زمین عرض می‌کند ( پروردگارا! چگونه گوشت او را بخورم در حالی که کلام تو (قرآن) در قلب اوست.

11. رضایت الهی:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): ( إنَّ اللهَ تَعالَی لَیَغْضِبُ فَتُسَلِّمُ الملائِکَةُ لِغَضَبِهِ فَإذا نَظَرَ إلی حَمَلَةِ القُرآنِ تَمْلَأُ رِضاً). (11)
همانا خداوند متعال خشمگین می‌شود و ملائکه تسلیم خشم او می‌گردند. پس هنگامی که حافظان قرآن را می‌نگرد سرشار از رضایت می‌شود.

12. دعای مستجاب:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (مَنْ جَمَعَ القُرآنَ فَإنَّ لَهُ عِنْدَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ دَعْوَةً مُسْتَجاتَةً إنْ شاءَ عَجَّلَها لَهُ فِی الدُّنیا و إنْ شاءَ إذْخَرَها لَهُ فِی الآخِرَة). (12)
برای کسانی که قرآن را گرد آورد نزد خدای متعال یک دعای مستجاب است اگر (خدا) بخواهد در دنیا برایش مستجاب می‌کند و اگر بخواهد برای آخرتش ذخیره می‌نماید.

13. حق شفاعت:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (لِحاملِ القُرآن إذا عَمِلَ بِهِ فَأحَلَّ حَلالَهُ و حَرَّمَ حَرامَهُ شَفْعٌ فی عَشْرَةِ أهْلِ بَیْتِهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ کُلُّهم قَدْ وَجَبَتْ لَهِ النّارُ). (13)
حافظ عامل به قرآن که حلال آن را حلال و حرام آن را حرام می‌شمارد فردای قیامت در مورد 10 نفر از بستگانش حق شفاعت دارد که همگی آنها اهل آتشند.

14. برتری الهی:
قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): (فَضْلُ حَمَلَةِ القُرآنِ عَلَی الّذی لَمْ یَحْمِلْهُ کَفَضلِ الخالِقِ عَلِی المَخْلوقِ). (14)
برتری حافظ قرآن بر کسی که حافظ نیست مانند برتری آفریدگار بر مخلوق است. (15)

پاورقی:
1- مستدرک الوسائل، ج4، ص 254 .
2- بحارالانوار، ج89، ص 22 .
3- بحارالانوار، ج 89، ص 18 19 .
4- کنز العمال، ج 1 ، حدیث 2318 .
5- کنز العمال، ج 1 ، حدیث 2344 .
6- کنزالعمال، ج1، حدیث 2317 .
7- کنز العمال، ج 1، حدیث 2295 .
8- مستدرک الوسایل، ج 4، ص 237 .
9- کنزالعمال،ج1،حدیث 2261 .
10- کنزالعمال، ج1، حدیث 2488 .
11- کنز العمال، ج1، حدیث 2484 .
12- کنز العمال،ج1، حدیث 2414 .
13- کنز العمال، ج 1، حدیث 2327 .
14- کنز العمال، ج1، حدیث 2299 .
15- جهت اطلاع بیتشر از احادیث حفظ، ر. ک: میزان الحکمه با ترجمه فارسی، ج 10 ، ص 4815 به بعد .

26 / 8 / 1393
غلامرضا کاویان