یَا عَلِیُّ إِنَّ مِنَ الْیَقِینِ أَنْ لَا تُرْضِیَ أَحَداً بِسَخَطِ اللَّهِ وَ لَا تَحْمَدَ أَحَداً بِمَا آتَاکَ اللَّهُ وَ لَا تَذُمَّ أَحَداً عَلَی مَا لَمْ یُؤْتِکَ اللَّهُ فَإِنَّ الرِّزْقَ لَا یَجُرُّهُ حِرْصُ حَرِیصٍ وَ لَا تَصْرِفُهُ کَرَاهَةُ کَارِهٍ إِنَّ اللَّهَ بِحُکْمِهِ وَ فَضْلِهِ جَعَلَ الرَّوْحَ وَ الْفَرَحَ فِی الْیَقِینِ وَ الرِّضَا وَ جَعَلَ الْهَمَّ وَ الْحَزَنَ فِی الشَّکِّ وَ السَّخَطِ
یا علی؛ از نشانه‌های یقین این است که دیگران را بدان چه مستوجب خشم خداست خشنود نسازی، و به آنچه خدا نصیبت ساخته شکر غیر او را نکنی، و دیگری را بر آنچه خداوند از تو بازداشته بد نگوئی، چرا که حرص آزمند آورنده روزی نیست، و نه بیزاری کسی آن را بازمی‌دارد، بدرستی که خداوند به فرمان و بخشش خویش نشاط و شادی را در یقین و خشنودی قرار داد، و سختی و غم را در تردید و عصبانیّت.
یَا عَلِیُّ إِنَّهُ لَا فَقْرَ أَشَدُّ مِنَ الْجَهْلِ وَ لَا مَالَ أَعْوَدُ مِنَ الْعَقْلِ وَ لَا وَحْدَةَ أَوْحَشُ مِنَ الْعُجْبِ وَ لَا مُظَاهَرَةَ أَحْسَنُ مِنَ الْمُشَاوَرَةِ وَ لَا عَقْلَ کَالتَّدْبِیرِ وَ لَا حَسَبَ کَحُسْنِ الْخُلُقِ وَ لَا عِبَادَةَ کَالتَّفَکُّرِ.
ای علی: هیچ فقری سخت‌تر از نادانی، و هیچ اندوخته‌ای سودمندتر از خردمندی و هیچ تنهایی و غربتی هراس انگیزتر از خودبینی نیست، و نیز هیچ درخواستی نیکوتر از مشورت، و هیچ خردی همچون عاقبت اندیشی، و هیچ فخری چون خوشرفتاری و هیچ عبادتی همانند فکر و اندیشه نیست.
یَا عَلِیُّ آفَةُ الْحَدِیثِ الْکَذِبُ وَ آفَةُ الْعِلْمِ النِّسْیَانُ وَ آفَةُ الْعِبَادَةِ الْفَتْرَةُ وَ آفَةُ السَّمَاحَةِ الْمَنُّ وَ آفَةُ الشَّجَاعَةِ الْبَغْیُ وَ آفَةُ الْجَمَالِ الْخُیَلَاءُ وَ آفَةُ الْحَسَبِ الْفَخْرُ
ای علی: دروغگوئی آفت کلام، و فراموشی بلای دانش، و تنبلی بلای عبادت، و منّت گذاشتن بلای بخشش، و ستمگاری بلای شجاعت، و خودبینی بلای زیبائی، و فخر فروشی بلای افتخار خانوادگی است.
یَا عَلِیُّ عَلَیْکَ بِالصِّدْقِ وَ لَا تَخْرُجْ مِنْ فِیکَ کَذِبَةٌ أَبَداً وَ لَا تَجْتَرِئَنَّ عَلَی خِیَانَةٍ أَبَداً وَ الْخَوْفِ مِنَ اللَّهِ کَأَنَّکَ تَرَاهُ وَ ابْذُلْ مَالَکَ وَ نَفْسَکَ دُونَ دِینِکَ وَ عَلَیْکَ بِمَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ فَارْکَبْهَا وَ عَلَیْکَ بِمَسَاوِی الْأَخْلَاقِ فَاجْتَنِبْهَا
ای علی: ترا به راستگوئی سفارش می‌کنم، و هیچ گاه دروغ از لبانت خارج نشود، و هرگز بر خیانتی دلیر مشو، و از خدا چنان پروا کن که گوئی او را می‌بینی، و مال و جانت را فدای دینت کن، و خود را به رفتار نیک بیارای، و از اخلاق و صفات بد بر حذر باش.
یَا عَلِیُّ أَحَبُّ الْعَمَلِ إِلَی اللَّهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ مَنْ أَتَی اللَّهَ بِمَا افْتَرَضَ عَلَیْهِ فَهُوَ مِنْ أَعْبَدِ النَّاسِ وَ مَنْ وَرِعَ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ فَهُوَ مِنْ أَوْرَعِ النَّاسِ وَ مَنْ قَنِعَ بِمَا رَزَقَهُ اللَّهُ فَهُوَ مِنْ أَغْنَی النَّاسِ.
ای علی: محبوبترین کردار در نزد خداوند سه چیز است: عامل به واجبات الهی از عابدترین مردمان، و آنکه از حرام خدا پروا کند از پارساترین خلق است، و قانع به روزی مقدّر خداوند از بی‌نیازترین مردمان است.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ مِنْ مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ تَصِلُ مَنْ قَطَعَکَ وَ تُعْطِی مَنْ حَرَمَکَ وَ تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَکَ
ای علی: سه عمل در شمار خوبیهای رفتار است: پیوستن با کسی که از تو گسسته، بخشش به کسی که از تو دریغ داشته، و عفو کسی که به تو ستم روا داشته است.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ مُنْجِیَاتٌ تَکُفُّ لِسَانَکَ وَ تَبْکِی عَلَی خَطِیئَتِکَ وَ یَسَعُکَ بَیْتُکَ
ای علی: سه چیز مایه نجات است: حفظ زبانت، و گریه بر لغزشهایت، و آنکه خانه‌ات محلّ راحت و پذیرائی تو باشد.
یَا عَلِیُّ سَیِّدُ الْأَعْمَالِ ثَلَاثُ خِصَالٍ إِنْصَافُکَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِکَ وَ مُسَاوَاةُ [مُوَاسَاةُ] الْأَخِ فِی اللَّهِ وَ ذِکْرُ اللَّهِ عَلَی کُلِّ حَالٍ
ای علی: سه چیز از بهترین رفتار است: رعایت إنصاف مردم، و همدردی با برادر دینیت برای رضای خدا، و یاد خدا در هر حال.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثَةٌ مِنْ حُلَلِ [خَلَلِ] اللَّهِ رَجُلٌ زَارَ أَخَاهُ الْمُؤْمِنَ فِی اللَّهِ فَهُوَ زَوْرُ اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ زَوْرَهُ وَ یُعْطِیَهُ مَا سَأَلَ وَ رَجُلٌ صَلَّی ثُمَّ عَقَّبَ إِلَی الصَّلَاةِ الْأُخْرَی فَهُوَ ضَیْفُ اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ ضَیْفَهُ وَ الْحَاجُّ وَ الْمُعْتَمِرُ فَهُمَا وَفْدُ اللَّهِ وَ حَقٌّ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُکْرِمَ وَفْدَهُ
ای علی: سه گروه در شمار میهمانان الهی‌اند: آنکه برای خشنودی خدا به دیدار برادر مؤمنش بشتابد زائر خداست، پس گرامیداشت و اجابت دعایش به عهده خداوند است. و نمازگزاری که با تعقیبات؛ دو نماز را بهم متّصل نماید؛ میهمان خداست و گرامیداشت میهمان او با خود او است، و آنکه به حجّ و عمره رود پس او بر خدا وارد شده و اکرامش بر خدا لازم آید.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ ثَوَابُهُنَّ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ الْحَجُّ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ الصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلِیَّةَ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الْعُمُرِ
ای علی: سه کار در دنیا و آخرت پاداش پذیر است: سفر حجّ که فقرزداست، و کمک به بینوایان که بلا گردان است، و آمد و شد با خویشان (صله رحم) که بر عمر بیفزاید.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ مَنْ لَمْ یَکُنَّ فِیهِ لَمْ یَقُمْ لَهُ عَمَلٌ وَرَعٌ یَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عِلْمٌ یَرُدُّ بِهِ جَهْلَ السَّفِیهِ وَ عَقْلٌ یُدَارِی بِهِ النَّاسَ
ای علی: سه خصلت اگر در فرد نباشد کارش راست نیاید: پاکدامنی تا او را از نافرمانی خدا باز دارد. دانشی که بواسطه آن از بیخردی نادان برهد. خرد و عقلی که در پرتو آن با مردم کنار بیاید.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثَةٌ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ رَجُلٌ أَحَبَّ لِأَخِیهِ مَا أَحَبَّ لِنَفْسِهِ وَ رَجُلٌ بَلَغَهُ أَمْرٌ فَلَمْ یَتَقَدَّمْ فِیهِ وَ لَمْ یَتَأَخَّرْ حَتَّی یَعْلَمَ أَنَّ ذَلِکَ الْأَمْرَ لِلَّهِ رِضًا أَوْ سَخَطٌ وَ رَجُلٌ لَمْ یَعِبْ أَخَاهُ بِعَیْبٍ حَتَّی یُصْلِحَ ذَلِکَ الْعَیْبَ مِنْ نَفْسِهِ فَإِنَّهُ کُلَّمَا أَصْلَحَ مِنْ نَفْسِهِ عَیْباً بَدَا لَهُ مِنْهَا آخَرُ وَ کَفَی بِالْمَرْءِ فِی نَفْسِهِ شُغُلًا
ای علی سه گروه در روز جزا در سایه عرش الهی باشند: کسی که آنچه برای خود می‌پسندد بر برادرش نیز بپسندد، و دیگر آنکه او را کاری رسیده تا از رضایت یا عدم رضایت پروردگار بدان کار خاطرش آسوده نشود قدم از قدم بر ندارد، و کسی که تا خویش را از عیبی إصلاح نکند برادرش را بدان عیب خورده نگیرد، چرا که هر زمان عیبی را از خویش برطرف کرده و خود را إصلاح کند عیبی دیگر ظاهر شود، و مرد را همان بس که به خود پردازد.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ مِنْ أَبْوَابِ الْبِرِّ سَخَاءُ النَّفْسِ وَ طِیبُ الْکَلَامِ وَ الصَّبْرُ عَلَی الْأَذَی
ای علی: سه چیز از درهای خیر است: بخشش دل، و خوش زبانی، و تحمّل در برابر آزار.
یَا عَلِیُّ فِی التَّوْرَاةِ أَرْبَعٌ إِلَی جَنْبِهِنَّ أَرْبَعٌ مَنْ أَصْبَحَ عَلَی الدُّنْیَا حَرِیصاً أَصْبَحَ وَ هُوَ عَلَی اللَّهِ سَاخِطٌ وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَةً نَزَلَتْ بِهِ فَإِنَّمَا یَشْکُو رَبَّهُ وَ مَنْ أَتَی غَنِیّاً فَتَضَعْضَعَ لَهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دِینِهِ وَ مَنْ دَخَلَ النَّارَ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ فَهُوَ مِمَّنِ اتَّخَذَ آیَاتِ اللَّهِ هُزُواً وَ لَعِباً أَرْبَعٌ إِلَی جَنْبِهِنَّ أَرْبَعٌ مَنْ مَلَکَ اسْتَأْثَرَ وَ مَنْ لَمْ یَسْتَشِرْ یَنْدَمْ کَمَا تَدِینُ تُدَانُ وَ الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَکْبَرُ فَقِیلَ لَهُ الْفَقْرُ مِنَ الدِّینَارِ وَ الدِّرْهَمِ فَقَالَ الْفَقْرُ مِنَ الدِّینِ
ای علی: در تورات آمده است: چهار چیز در کنار چهار چیز است: کسی که روز را با حرص به دنیا آغاز کند بتحقیق بر خدا خشم کرده، و آنکه از اندوهی که او را رسیده گله کند بر خدا گله‌مند شده، و آن کس که در برخورد با شخص ثروتمند خود را زبون سازد دو سوم دینش بر باد رود، و دوزخیان این امّت از آنانند که آیات الهی را به تمسخر و بازیچه می‌گرفته‌اند. [ای علی] چهار چیز هم ردیف چهار چیز است: آنکه حکومت یابد مستبدّ شود، و آنکه مشورت نکند پشیمان شود، آنچه دهی همان ستانی، فقر مرگ اکبر است. سپس از آن حضرت سؤال شد: منظور از فقر نداشتن طلا و نقره است؟ فرمود: فقر در دین است.
یَا عَلِیُّ کُلُّ عَیْنٍ بَاکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِلَّا ثَلَاثَ أَعْیُنٍ عَیْنٌ سَهِرَتْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ غُضَّتْ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ وَ عَیْنٌ فَاضَتْ مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ
ای علی: روز قیامت تمام چشمها گریان است مگر سه چشم: دیده‌ای که در راه خدا و طاعت بیداری کشیده، و دیگر آنکه از ممنوعات الهی چشم پوشیده، و دیگر آن چشمی که از ترس خدا اشک ریخته.
یَا عَلِیُّ طُوبَی لِصُورَةٍ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهَا تَبْکِی عَلَی ذَنْبٍ لَمْ یَطَّلِعْ عَلَی ذَلِکَ الذَّنْبِ أَحَدٌ غَیْرُ اللَّهِ
ای علی: خوشا به حال آنکه در حضور خدا بر گناهانی که جز خداوند بر آن آگاه نیست می‌گرید.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ مُوبِقَاتٌ وَ ثَلَاثٌ مُنْجِیَاتٌ فَأَمَّا الْمُوبِقَاتُ فَهَوًی مُتَّبَعٌ وَ شُحٌّ مُطَاعٌ- وَ إِعْجَابُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ وَ أَمَّا الْمُنْجِیَاتُ فَالْعَدْلُ فِی الرِّضَا وَ الْغَضَبِ وَ الْقَصْدُ فِی الْغِنَی وَ الْفَقْرِ وَ خَوْفُ اللَّهِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَةِ کَأَنَّکَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَکُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاکَ
ای علی: سه چیز موجب هلاکت و سه چیز نجات دهنده است: امّا سبب هلاک: پیروی هوای نفس، و بخل حاکم بر وجود انسان، و سوم: خودپسندی است. أمّا نجات بخش: رعایت إنصاف در حال خشنودی و خشم، و میانه‌روی در ثروت و فقر، و ترس از خدا در نهان و آشکار چونان که تو او را می‌بینی، و اگر تو او را نمی‌بینی او که تو را می‌بیند.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ یَحْسُنُ فِیهِنَّ الْکَذِبُ الْمَکِیدَةُ فِی الْحَرْبِ وَ عِدَتُکَ زَوْجَتَکَ وَ الْإِصْلَاحُ بَیْنَ النَّاسِ
ای علی: در سه کار دروغ جایز است: خدعه در جنگ، و وعده به همسر، و إصلاح بین مردم.
یَا عَلِیُّ ثَلَاثٌ یَقْبُحُ فِیهِنَّ الصِّدْقُ النَّمِیمَةُ وَ إِخْبَارُکَ الرَّجُلَ عَنْ أَهْلِهِ بِمَا یَکْرَهُ وَ تَکْذِیبُکَ الرَّجُلَ عَنِ الْخَیْرِ
ای علی: در سه کار سخن راست ناروا است: سخن چینی، نقل کردار ناپسند زن برای همسرش، و تکذیب دعوی نیکوکاری.
یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ یَذْهَبْنَ ضَلَالًا الْأَکْلُ بَعْدَ الشِّبَعِ وَ السِّرَاجُ فِی الْقَمَرِ وَ الزَّرْعُ فِی الْأَرْضِ السَّبِخَةِ وَ الصَّنِیعَةُ عِنْدَ غَیْرِ أَهْلِهَا
ای علی: چهار چیز به هدر رود: خوردن پس از سیری. چراغ در شب ماهتاب. و کشت و زرع در نمکزار. و نیکی به افراد نااهل.
یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ أَسْرَعُ شَیْ‌ءٍ عُقُوبَةً رَجُلٌ أَحْسَنْتَ إِلَیْهِ فَکَافَأَکَ بِالْإِحْسَانِ إِسَاءَةً وَ رَجُلٌ لَا تَبْغِی عَلَیْهِ وَ هُوَ یَبْغِی عَلَیْکَ وَ رَجُلٌ عَاقَدْتَهُ عَلَی أَمْرٍ فَمِنْ أَمْرِکَ الْوَفَاءُ لَهُ وَ مِنْ أَمْرِهِ الْغَدْرُ بِکَ وَ رَجُلٌ تَصِلُهُ رَحِمُهُ وَ یَقْطَعُهَا
ای علی: کیفر چهار عمل سریع است: پاسخ خوبی به بدی. و آنکه به تو ستم کند بدون اینکه تو او را بیازاری. و دیگر هم پیمانت، در حالی که نیّتت وفای به اوست و قصد او خیانت به تو است. و آنکه با او صله رحم کنی و او پیوند خود را با تو بگسلد.
یَا عَلِیُّ أَرْبَعٌ مَنْ یَکُنَّ فِیهِ کَمَلَ إِسْلَامُهُ الصِّدْقُ وَ الشُّکْرُ وَ الْحَیَاءُ وَ حُسْنُ الْخُلُقِ
ای علی: اگر چهار چیز در کسی باشد اسلامش کامل است: راستی، شکر، حیاء، و خوش رفتاری.
یَا عَلِیُّ قِلَّةُ طَلَبِ الْحَوَائِجِ مِنَ النَّاسِ هُوَ الْغِنَی الْحَاضِرُ وَ کَثْرَةُ الْحَوَائِجِ إِلَی النَّاسِ مَذَلَّةٌ وَ هُوَ الْفَقْرُ الْحَاضِر
ای علی: کم توقّعی از دیگران بی‌نیازی نقد است، و پر توقّعی فقر و تهی دستی حاضر.
