آیا امام زمان(عج)، می تواند به صورت یک فرد ناشناس در میان مردم زندگی کند؟ در این صورت مسکن و محل زندگی او کجا است؟! در پاسخ به این پرسش گفتنی است که نمی توان محل خاصی برای آن حضرت در نظر گرفت و منطقه و شهری را به عنوان محل سکونت او معرّفی کرد. اصولاً (پنهان زیستی امام) ایجاب می کند که مسکن و مکان زندگی او، کاملاً مخفی و ناشناخته بماند. سدیر صیرفی از امام صادق (علیه السلام) روایت می کند : (صاحب الامر) از این جهت با یوسف (علیه السلام) شباهت دارد که برادران یوسف - با اینکه عاقل و دانا بودند و قبلاً هم با وی معاشرت داشتند - وقتی پیش او رفتند تا خودش را معرفی نکرد ؛ او را نشناختند و با اینکه بین او و یعقوب (علیه السلام) ، بیش از هیجده روز راه فاصله نبود، یعقوب از وی اطلاعی نداشت. پس چرا این مردم انکار می کنند که خداوند همین عمل را نسبت به حجّت خویش صاحب الامر نیز انجام دهد؟ او نیز در بین مردم تردّد می کند و در بازار ایشان راه می رود و بر فرش های آنان قدم می گذارد ؛ ولی [مردم] او را نمی شناسند و به همین وضع زندگی می کند تا هنگامی که خداوند به او اذن معرّفی به مردم را بدهد)[1]. آن حضرت برای انجام وظایف و تکالیف خود از مکانی به مکان دیگر می رود و بر اساس حکایات معتبره در شهرها و اماکن مختلفی دیده شده است. مدینه، مکه، نجف، کوفه، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد و قم، از جمله آن است و در بعضی از زمان ها و مناسبت ها در مکانی مقدس حضور دارد. در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود : مکان های خاصی: 1. مدینه و پیرامون آن (رضوی) امام باقر (علیه السلام) می فرماید : (ناچار برای صاحب الزمان، عزلت و غیبتی است و طیبه (مدینه) خوب جایگاهی [برای ایشان] است)[2]. 2. مکّه و اطراف آن (ذی طوی) از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است : (یکون لصاحب هذا الامر غیبة فی بعض الشعاب، [و] أومأ بیده الی ناحیة ذی طوی...)[3] ؛ (صاحب الامر در یکی از این درّه ها غیبتی خواهد داشت، سپس با دستش به بخشی از ذی طوی اشاره کرد). در دعای ندبه می خوانیم : (لیت شعری این استقرّت بک النوی بل ایّ ارض تُقِلّکَ اَو ثری أ برضوی اَو غیرها ام ذی طوی) ؛[4] (ای کاش می دانستم که در کدامین زمین قرار داری و کدام زمین یا خاک وجود نازنینت را بر خود حمل می کند؟ آیا در رضوی هستی یا در جای دیگر؟ آیا در ذی طوی هستی؟) 3. حضور هر ساله در حج و عرفات از زمان ها و مکان هایی که امام در آن حضور مستمر و دائمی دارد، موسم حج و روز عرفه و در سرزمین عرفات است ؛ امام صادق (علیه السلام) فرمود : (یفقد الناس امامهم یشهد الموسم فیراهم و لا یرونه) ؛[5] (مردم امام زمان خود را نمی یابند، او در موسم حج [و در منا و عرفات] شرکت می کند و آنان را می بیند ؛ ولی آنان او را نمی بینند). امام رضا (علیه السلام) نیز می فرماید : (اِنّه لَیَحضُرُ الموسِمَ فیقضی جمیع المناسک...) ؛[6] ([مهدی] در موسم حج حاضر می شود و همه اعمال را انجام می دهد و در عرفه نیز وقوف می کند و دعای مؤمنان را آمین می گوید). محمد بن عثمان عمری، یکی از نائبان چهارگانه امام زمان(عج) می گوید : (به خدا سوگند : صاحب الزمان در موسم حج، همه ساله حضور می یابد و مردم را می بیند و می شناسد. مردم [هم] او را می بینند، اما نمی شناسند)[7]. 4. مسجد کوفه، سهله، کربلا و نجف ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند : (گویا می بینم که قائم ما با خانواده اش در مسجد سهله اقامت گزیده است)[8]. بر اساس حکایات معتبر، ملاقات بزرگانی چون مقدس اردبیلی، علامه بحرالعلوم، شیخ محمد تقی آملی و... در مسجد سهله و کوفه صورت گرفته است[9]. از مجموع این روایات و حکایات معتبر، برداشت می شود که آن حضرت در شهرها و مناطق مختلف حضور دارد و محل زندگی ایشان، جای خاصی نیست. پس زندگی او به شیوه عادی و معمولی است ؛ زیرا این گونه زندگی، حسّاسیت برانگیز نیست و برای آن حضرت نیز آسان تر و طبیعی تر است. پی نوشت ها __________________ [1]. بحار الانوار، ج 52، ص 154 ؛ کمال الدین، ج 2، ب 33، ج 21. [2]. کافی، ج 1، ص 340، ح 16، باب فی الغیبة. [3]. الغیبة النعمانی، ص 182 ؛ اثبات الهداة، ج 3، ص 550، ح 559. [4]. اقبال الاعمال، ص 298. [5]. منتخب الاثر، ص 319. [6]. بحار الانوار، ج 53، ص 152. [7]. همان، ج 52، ص 152. [8]. همان، ص 583، ح 776. [9]. ر.ک : توجهات ولی عصرعج به علما و مراجع، ص 146-155.
آیا امام زمان(عج)، می تواند به صورت یک فرد ناشناس در میان مردم زندگی کند؟ در این صورت مسکن و محل زندگی او کجا است؟!
آیا امام زمان(عج)، می تواند به صورت یک فرد ناشناس در میان مردم زندگی کند؟ در این صورت مسکن و محل زندگی او کجا است؟!
در پاسخ به این پرسش گفتنی است که نمی توان محل خاصی برای آن حضرت در نظر گرفت و منطقه و شهری را به عنوان محل سکونت او معرّفی کرد. اصولاً (پنهان زیستی امام) ایجاب می کند که مسکن و مکان زندگی او، کاملاً مخفی و ناشناخته بماند.
سدیر صیرفی از امام صادق (علیه السلام) روایت می کند : (صاحب الامر) از این جهت با یوسف (علیه السلام) شباهت دارد که برادران یوسف - با اینکه عاقل و دانا بودند و قبلاً هم با وی معاشرت داشتند - وقتی پیش او رفتند تا خودش را معرفی نکرد ؛ او را نشناختند و با اینکه بین او و یعقوب (علیه السلام) ، بیش از هیجده روز راه فاصله نبود، یعقوب از وی اطلاعی نداشت. پس چرا این مردم انکار می کنند که خداوند همین عمل را نسبت به حجّت خویش صاحب الامر نیز انجام دهد؟ او نیز در بین مردم تردّد می کند و در بازار ایشان راه می رود و بر فرش های آنان قدم می گذارد ؛ ولی [مردم] او را نمی شناسند و به همین وضع زندگی می کند تا هنگامی که خداوند به او اذن معرّفی به مردم را بدهد)[1].
آن حضرت برای انجام وظایف و تکالیف خود از مکانی به مکان دیگر می رود و بر اساس حکایات معتبره در شهرها و اماکن مختلفی دیده شده است. مدینه، مکه، نجف، کوفه، کربلا، کاظمین، سامرا، مشهد و قم، از جمله آن است و در بعضی از زمان ها و مناسبت ها در مکانی مقدس حضور دارد. در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود :
مکان های خاصی:
1. مدینه و پیرامون آن (رضوی)
امام باقر (علیه السلام) می فرماید : (ناچار برای صاحب الزمان، عزلت و غیبتی است و طیبه (مدینه) خوب جایگاهی [برای ایشان] است)[2].
2. مکّه و اطراف آن (ذی طوی)
از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است : (یکون لصاحب هذا الامر غیبة فی بعض الشعاب، [و] أومأ بیده الی ناحیة ذی طوی...)[3] ؛ (صاحب الامر در یکی از این درّه ها غیبتی خواهد داشت، سپس با دستش به بخشی از ذی طوی اشاره کرد).
در دعای ندبه می خوانیم : (لیت شعری این استقرّت بک النوی بل ایّ ارض تُقِلّکَ اَو ثری أ برضوی اَو غیرها ام ذی طوی) ؛[4] (ای کاش می دانستم که در کدامین زمین قرار داری و کدام زمین یا خاک وجود نازنینت را بر خود حمل می کند؟ آیا در رضوی هستی یا در جای دیگر؟ آیا در ذی طوی هستی؟)
3. حضور هر ساله در حج و عرفات
از زمان ها و مکان هایی که امام در آن حضور مستمر و دائمی دارد، موسم حج و روز عرفه و در سرزمین عرفات است ؛ امام صادق (علیه السلام) فرمود : (یفقد الناس امامهم یشهد الموسم فیراهم و لا یرونه) ؛[5] (مردم امام زمان خود را نمی یابند، او در موسم حج [و در منا و عرفات] شرکت می کند و آنان را می بیند ؛ ولی آنان او را نمی بینند).
امام رضا (علیه السلام) نیز می فرماید : (اِنّه لَیَحضُرُ الموسِمَ فیقضی جمیع المناسک...) ؛[6] ([مهدی] در موسم حج حاضر می شود و همه اعمال را انجام می دهد و در عرفه نیز وقوف می کند و دعای مؤمنان را آمین می گوید).
محمد بن عثمان عمری، یکی از نائبان چهارگانه امام زمان(عج) می گوید : (به خدا سوگند : صاحب الزمان در موسم حج، همه ساله حضور می یابد و مردم را می بیند و می شناسد. مردم [هم] او را می بینند، اما نمی شناسند)[7].
4. مسجد کوفه، سهله، کربلا و نجف
ابو بصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل می کند : (گویا می بینم که قائم ما با خانواده اش در مسجد سهله اقامت گزیده است)[8].
بر اساس حکایات معتبر، ملاقات بزرگانی چون مقدس اردبیلی، علامه بحرالعلوم، شیخ محمد تقی آملی و... در مسجد سهله و کوفه صورت گرفته است[9].
از مجموع این روایات و حکایات معتبر، برداشت می شود که آن حضرت در شهرها و مناطق مختلف حضور دارد و محل زندگی ایشان، جای خاصی نیست. پس زندگی او به شیوه عادی و معمولی است ؛ زیرا این گونه زندگی، حسّاسیت برانگیز نیست و برای آن حضرت نیز آسان تر و طبیعی تر است.
پی نوشت ها
__________________
[1]. بحار الانوار، ج 52، ص 154 ؛ کمال الدین، ج 2، ب 33، ج 21.
[2]. کافی، ج 1، ص 340، ح 16، باب فی الغیبة.
[3]. الغیبة النعمانی، ص 182 ؛ اثبات الهداة، ج 3، ص 550، ح 559.
[4]. اقبال الاعمال، ص 298.
[5]. منتخب الاثر، ص 319.
[6]. بحار الانوار، ج 53، ص 152.
[7]. همان، ج 52، ص 152.
[8]. همان، ص 583، ح 776.
[9]. ر.ک : توجهات ولی عصرعج به علما و مراجع، ص 146-155.
- [سایر] آیا امام زمان(عج)، میتواند به صورت یک فرد ناشناس در میان مردم زندگی کند؟ در این صورت مسکن و محل زندگی او کجا است؟!
- [سایر] محل غیبت امام مهدی(عج) کجاست؟
- [سایر] چرا امام زمان (عج) در عصر غیبت پنهان زندگی میکنند؟
- [سایر] آیا امام زمان (عج) در جزیره خضراء زندگی می کند؟
- [سایر] مکان زندگی امام زمان(عج) کجاست؟
- [سایر] آیا یاران خاص امام زمان (عج) با هم زندگی میکنند؟
- [سایر] آیا یاران حضرت مهدی (عج) مخفیانه زندگی میکنند؟
- [سایر] پایان زندگی امام مهدی (عج) چگونه خواهد بود؟
- [سایر] امام زمان (عج) اکنون در کجا زندگی میکند؟
- [سایر] شبهه: ظهور همان قیامت است بنابراین پس از ظهور امام زمان(عج) زندگی نیست؟!
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولّی عَصْر ( عج ) که نماز جمعه واجب تَعْیینی نیست ، خرید و فروش و سایر معاملات ، پس از اذان جمعه حرام نیست .
- [آیت الله نوری همدانی] در زمان غیبت ولیّ عصر (عج ) نماز جمعه واجب تَخییری است ( یعنی مُکَلَّفْ می تواند روز جمعه بجای نماز ظهر نماز جمعه بخواند ) ولی جمعه اَفْضَلْ است وظهر اَحْوَط واحتیاط بیشتر در آن است که هر دو را بجا آورند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مسلمانان باید در مورد اشخاص مجهول که ملبس به لباس علما و طلاب هستند تحقیق نمایند اگر به مقامی دیگر غیر از مقام علما و مجتهدین که نواب حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه می باشند ارتباط داشته باشند از آنها کناره گرفته و از ضلالت و اضلال آن ها بپرهیزند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در زمان غیبت ولی عصر (عج) نماز جمعه واجب تخییری است (یعنی مکلّف می تواند روز جمعه به جای نماز ظهر نماز جمعه بخواند) ولی جمعه افضل است و ظهر احوط و احتیاط بیشتر در آن است که هردو را بجا آورد.
- [آیت الله جوادی آملی] .دریافت کننده خمس، امام ( ع)و در غیبت آن , فقیه جامع الشرایط و حاکم شرع است و مکلف , بدون اجازه از آنان نمی تواند آن را به موارد مصرف برساند . به تعبیر دیگر , همه خمس , اعم از سهم امام ( ع) و سهم سادات, در اختیار منصب امامت (شخصیت حقوقی) است. در زمان غیبت حضرت ولیّ عصر (عج) ،فقیه جامع الشرایط, جانشین شخصیت حقوقیِ امامت است، بنابراین در زمان غیبت باید تمام خمس را به فقیه جامع الشرای ط تحویل داد و هرگونه دخل و ت صرف در خمس (سهم امام( ع) و سهم سادات) باید با اجازه او باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که در دو محل زندگی می کند مثلا شش ماه در شهری و شش ماه در شهر دیگر می ماند هر دو محل وطن اوست و همچنین اگر بیشتر از دو محل برای زندگی خود اختیار کرده باشد به طوری که عرفا گفته شود ان جا محل و مسکن دایمی اوست
- [آیت الله مکارم شیرازی] مستحب است علاوه بر رعایت مسائل مربوط به طهارت و نجاست، نظافت و پاکیزگی در بدن و لباس و خانه و مسکن و مرکب و تمام محیط زندگی رعایت شود ، همان گونه که پیغمبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و ائمه هدی(علیهم السلام) رعایت می فرمودند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.
- [آیت الله بروجردی] (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللهِ) جزء اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ) به قصد قربت گفته شود.ترجمهی اذان و اقامه(اللهُ اکبر): یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند.(اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ الا اللهُ): یعنی شهادت میدهم که غیر خدایی که یکتا و بیهمتاست خدای دیگری سزاوار پرستش نیست.(اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسُولُ اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت محمّد بن عبدالله) ص) پیغمبر و فرستادة خدا است.(اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا اَمیرَالمؤمنینَ وَلِی اللهِ): یعنی شهادت میدهم که حضرت علی (علیه الصلوة و السلام)، امیرالمؤمنین و ولی خدا بر همهی خلق است.(حَی عَلَی الصَّلوة): یعنی بشتاب برای نماز.(حَی عَلَی الفَلاحِ): یعنی بشتاب برای رستگاری.(حَی عَلَی خَیرِ العَمَلِ): یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است.(قَد قامَتِ الصَّلوة): یعنی به تحقیق نماز بر پا شد.(لا اِلهَ اِلاَّ الله): یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [امام خمینی] "اشهد ان علیا ولی الله" جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعداز "اشهد ان محمدا رسول الله" به قصد قربت گفته شود. ترجمه اذان و اقامه "الله اکبر" یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند."اشهد ان لا اله الا الله" یعنی شهادت می دهم که غیر خدایی که یکتا و بی همتا است، خدای دیگری سزاوار پرستش نیست. "اشهد ان محمدا رسول الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه و آله و سلم، پیغمبر و فرستاده خدا است. "اشهد ان علیا امیر المؤمنین ولی الله" یعنی شهادت می دهم که حضرت علی علیه الصلاة و السلام، امیر المؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. "حی علی الصلاه"یعنی بشتاب برای نماز. "حی علی الفلاح" یعنی بشتاب برای رستگاری. "حی علی خیرالعمل" یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. "قد قامت الصلاه" یعنی به تحقیق نماز برپا شد. "لا اله الا الله" یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بی همتا است.