زنان می تونند رئیس جمهور بشوند؟ اگه نه چرا؟

زنان می تونند رئیس جمهور بشوند؟ اگه نه چرا؟

بر اساس اصل یکصد و پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (رئیس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد:
ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا و مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور).
منظور از رجال به موجب تفسیر شورای نگهبان که بر اساس قانون اساسی مفسر قانون اساسی(1) است معنای حقیقی و لغوی آن است نه معنای مجازی آن(2). بنابراین مرد بودن از شرایط ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران است و زنان نمی توانند عهده دار این مسئولیت شوند. علاوه بر این که ریاست جمهوری از مسئولیت های سنگین اجرایی است که نیازمند برخورد با مسائل گوناگون داخلی و خارجی و افراد زیادی است که این امر با طبیعت زنان سازگار نیست و از عهده آنان خارج است از این رو در اکثر قریب به اتفاق کشورها طبیعت زنان سازگار نیست و از عهده آنان خارج است از این رو در اکثر قریب به اتفاق کشورها مردان عهده دار این مسئولیت هستند و زنان کمتر رغبت حضور در این گونه مناصب و پذیرش این مسئولیت را دارند. (و باید توجه داشت که در جمهوری اسلامی مشاغل و مقامات قبل از این که جزء حقوق افراد محسوب شود یک تکلیف و وظیفه سنگین است و آمادگی مردان با توجه به وضع طبیعی و تجربیات تاریخ برای عهده دار شدن این مسئولیت بیش از زنان است.)(3)
در تکمیل موضوع فوق مطلبی که باید به آن توجه داشت و در اسلام به آن توجه خاص شده مسأله تفاوت‌های روحی و جسمی زنان و مردان و تفاوت وظایف آنهاست. یک حقیقت غیر قابل انکار این است که مرد و زن از نظر جسمی و شرایط فیزیولوژیک با یکدیگر متفاوتند و هر یک برای انجام وظایف ویژه‌ای آفریده شده‌اند. اینکه بعضی‌ها اصرار دارند این دو جنس را مساوی در همه چیز قلمداد کنند اصراری دور از واقعیت است و مطالعات مختلف علمی آن را انکار می‌کند مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، بخش هفتم، صص 190 167.، آیا با وجود این تفاوت آشکار می‌توان گفت زن و مرد باید در تمام شئون همراه یکدیگر گام برداشته و در تمام کارها مثل هم باشند؟
حتی در جوامعی که شعار آنها مساوات و برابری بین زن و مرد در تمام جهات است، در عمل غیر آن دیده می‌شود. مثلاً مدیریت سیاسی و نظامی بیشتر آنها در دست مردان است. واقعیت این است که جنس زن برای انجام وظایف متفاوتی با مرد آفریده شده و به همین دلیل احساسات متفاوتی دارد. قانون آفرینش گرمی کانون خانواده و پرورش نسل‌ها را بر عهده او گزارده به همین دلیل سهم بیشتری از عواطف و احساسات به او داده است. در حالی که وظایف خشن و سنگین اجتماعی بر عهده جنس مرد گذارده شده و سهم بیشتری از دوراندیشی به او اختصاص یافته. بنابراین اگر بخواهیم عدالت را اجرا کنیم باید پاره‌ای از وظایف اجتماعی که نیاز بیشتری به اندیشه و مقاومت و تحمل شدائد دارد بر عهده مردان گزارده شود و وظایفی که عواطف و احساسات بیشتری را می‌طلبد بر عهده زنان. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد 2، ص 164 ذیل آیه 228 سوره بقره.
قرآن کریم با تصریح به واقعیت حقوقی زنان، عدالت در وضع قوانین را نیز گوشزد نموده است با اشاره به این حقیقت که لازمه این عدالت عدم برابری بین زنان و مردان در برخی حقوق است تفسیر نمونه، جلد 2، ص 157 و 156 ذیل آیه 228 سوره بقره.، آنجا که می‌فرماید: (و لهن مثل الذی علیهن بالمعروف و للرجال علیهن درجه و الله عزیز حکیم)؛ بقره (2)، آیه 228. (و برای زنان همانند وظایفی که بر دوش آنهاست حقوق شایسته‌ای قرار داده شده و مردان بر آنان برتری دارند و خداوند توانا و حکیم است). در تفسیر مجمع البیان آمده است طبرسی، فضل‌بن حسن، تفسیر مجمع البیان، جلد 3، ص 73؛ نگاه کنید: تفسیر نمونه، جلد 3، ص 362، ذیل آیه 32، سوره نساء.: ام سلمه یکی از همسران پیامبر روزی به پیامبر اکرم(ص) عرض کرد: چرا مردان به جهاد می‌روند و زنان جهاد نمی‌کنند و چرا برای ما نصف میراث آنها مقرر شده ای کاش ما هم مرد بودیم و همانند آنها به جهاد می‌رفتیم و موقعیت اجتماعی آنها را داشتیم و همانند این پرسش‌ها را دیگر زنان نیز از پیامبر(ص) مطرح کرده بودند که این آیه نازل شد:
(برتری‌هایی که خداوند نسبت به بعضی از شما بر بعضی دیگر قرار داده آرزو نکنید (این تفاوت‌های طبیعی و حقوقی برای حفظ نظام اجتماع شما و طبق اصل عدالت است ولی با این حال:) مردان و زنان هر کدام بهره‌ای از کوشش‌ها و تلاش‌ها و موقعیت خود دارند (و نباید حقوق هیچ یک پایمال گردد) و از فضل (و رحمت و برکت) خدا درخواست کنید و خداوند به هر چیز داناست.) نساء (4)، آیه 32. همان طور که در شأن نزول آمده است تفاوت سهم ارث مردان و زنان و دیگر تفاوتها برای جمعی به صورت یک سؤال در آمده بود آنها گویا توجه نداشتند که این تفاوت به خاطر آن است که هزینه زندگی عموما بر دوش مردان است و دیگر تفاوت‌ها نیز به جهت تفاوت از نظر آفرینش و جنسیت و صفات جسمی و روحی است که همه آنها بر طبق عدالت و قانون الهی است و اگر غیر آن مصلحت بود برای شما قرار داده می‌شد بنابراین آرزوی تغییر آنها یک نوع مخالفت با مشیت پروردگار - که عین حق و عدالت است - می‌باشد.
اما در عین حال این آیه گوش زد می‌کند که نباید این تفاوت جنسیت سبب شود که یکی از این دو جنس حقوق دیگری را پایمال کند لذا بلافاصله می‌فرماید (مردان و زنان هر کدام بهره‌ای از کوشش‌ها و تلاش‌ها و موقعیت خود دارند). نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت: اهمیت و اهتمام اسلام به حفظ حرمت زن و پاسداشت کرامت وی و تأکید بر حفظ عفت و پاکدامنی اوست. و شاید یکی از فلسفه‌های قوانینی که این گونه محدودیتها را برای بانوان قرار داده است در صدد توجه دادن آنان به جایگاه بلند و مرتبه والای آنان در آئین الهی می‌باشد و توجه دادن به کرامتی است که خداوند به آنان بخشیده و فراهم آوردن ضمانت‌ها و تعهدات کافی برای حفظ پاکی و پاکدامنی آنان می‌باشد. مقاله: شایستگی زنان برای عهده‌داری قضاوت، محمدی گیلانی، فصل‌نامه فقه اهل بیت، تابستان 1376، شماره 10، ص 114.
قضاوت‌ اما از سوی دیگر، اسلام زن را مانند مرد برخوردار از روح کامل انسانی و اراده و اختیار دانسته و او را در مسیر تکامل که هدف خلقت است می‌بیند لذا هر دو را در یک صف قرار داده و با خطاب‌های (یا ایها الناس) و (یا ایها الذین آمنوا) مخاطب ساخته برنامه‌های تربیتی، اخلاقی و علمی را برای آنها لازم کرده است. و با آیاتی مثل (من عمل صالحا من ذکرا و انثی و هو مؤمن فاولئک یدخلون الجنة)، غافر (40)، آیه 40. وعده برخوردار شدن از سعادت کامل را به هر دو جنس داده و با آیاتی مانند: (من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیوة طیبة و لنجزینهم اجرهم باحسن ما کانوا یعملون)، نحل (16)، آیه 97.می‌گوید: هر کدام از زن و مرد می‌توانند به دنبال انجام برنامه‌های اسلام و وظایف الهی به تکامل معنوی و مادی برسند و به حیاتی طیب و پاکیزه که سراسر سعادت نور است گام نهند.
در پایان برای آگاهی بیشتر و بهتر مطالعه کتاب ارزشمند (نظام حقوق زن در اسلام) اثر استاد شهید مطهری، به خصوص بخش‌های پنجم، ششم و هفتم را توصیه می‌کنیم.
محدودة فعالیت های اجتماعی و سیاسی زنان
به غیر از مشاغل خاصی نظیر مرجعیت، قضاوت، امامت ظاهری و رهبری و ریاست جمهوری که به دلیل ویژگی‌های خاص این مشاغل از یک سو و خصوصیات روحی و عاطفی زنان از سوی دیگر در سایر فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، هیچ گونه محدودیتی برای زنان، از صدر اسلام تاکنون وجود نداشته است. براساس آموزه‌های اسلامی، زنان نیز مانند مردان حق دارند تا انتخاب گر باشند و مخالفت یا موافقت خویش را با نظام حاکم بیان کنند. (سراج، مرکز پژوهش‌های صدا و سیما، 1380، ص 218)
البته دو شرط اصلی وجود دارد:
1. رعایت عفت، حجاب و شئون اسلامی،
2. حفظ حقوق شوهر و فرزندان و نهاد خانواده.
اگر این نکات در مشارکت سیاسی، اجتماعی زنان رعایت نشود، همان آثار منفی را در پی خواهد داشت که در کشورهای غربی شاهد آن هستیم. آنها نیز هم اکنون در حال بیداری و بازگشت از این مسیر انحرافی می‌باشند: چنان که براساس آمار، دو سوم زنان انگلیسی، خانه دار بودن را به اندازه شغل بیرون از منزل مهم و مفید می‌دانند و معتقدند: مسئولیت آنان در داخل خانه است و کسب درآمد و روزی، وظیفه مردان. همچنین در آمریکا بسیاری از زنانی که فرزند کوچک دارند، مشاغل خود را رها کرده و به مادران تمام وقت تبدیل شده‌اند. (مجله صبح، ش 75، ص 68)
خانم (ویجدیس فینبو گادوتیو) نخستین زنی که رئیس جمهور ایسلند شد پس از پایان دوره ریاست جمهوری خود، اعلام کرد: حاضر نیست در دوره بعدی در انتخابات شرکت کند؛ چون به نظر او (کار در خانه به مراتب آسان‌تر و لذت بخش‌تراست و در قبال مردم مسئولیت داشتن کمر شکن است، مردم نمی‌دانند که داشتن یک مقام عمومی، چه قدر دردسر و خودخوری دارد. نه تنها باید از منافع کشور دفاع کند؛ بلکه باید مراقب تاریخ هم باشد تا بعد او را مورد انتقاد قرار ندهند و مسئول خرابی‌های آینده ندانند). (مجله صبح، ش 75، ص 68)
این درست همان فرمایش امام علی(ع) در 1400 سال پیش است که درباره مشاغل سیاسی و اجتماعی زنان فرمود: (المراة ریحانه و لیست بقهرمانه)؛ (زن گلی خوشبو است و قهرمانی زورمند نیست).(نهج البلاغه، نامة 31، ص 129)
و بالاخره اینکه( باید توجه داشت که در جمهوری اسلامی مشاغل و مقامات قبل از این که جزء حقوق افراد محسوب شود یک تکلیف و وظیفه سنگین است و آمادگی مردان با توجه به وضع طبیعی و تجربیات تاریخ برای عهده دار شدن این مسئولیت بیش از زنان است.)(سید جلال الدین مدنی، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: سروش، 1368، ج 5، صص 151-152)
-----------------------------
پی نوشت ها:
1. قانون اساسی، اصل 98.
2. سید محمد هاشمی، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دادگستر، 1379، ج 2، ص 336.
3. سید جلال الدین مدنی، حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: سروش، 1368، ج 5، صص 151-152. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 2/100103960)