جمهوری اسلامی ایران برای مخالفین خود چه حقوقی قایل است؟

جمهوری اسلامی ایران برای مخالفین خود چه حقوقی قایل است؟

جهت ارائه پاسخی مناسب ابتدا لازم است تا مطالبی را درباره‌ی شیوه‌ی برخورد رهبران الهی با دشمنان و مخالفان حکومت اسلامی، بیان نماییم: بررسی آموزه‌های دینی و سیره‌ی حکومتی بزرگان اسلام در برخورد با مخالفان بیانگر این حقیقت است که در نظام اسلامی برای تک‌تک افراد جامعه (صرف نظر از گرایش سیاسی، نژاد و..). جایگاه ارزشی و حقوقی خاص در نظر گرفته شده است؛ مهیا نمودن زمینه‌های هدایت و فرصت‌های بازگشت، حفظ آبروی افراد، از جایگاهی بالا برخوردار است. یکی دیگر از اصول مهم نظام مدیریتی اسلامی؛ سعه‌ی صدر و مدارا و تسامح با دشمنان و مخالفان است: قرآن کریم به صورت متعدد، نه تنها پیروان خود را به مدارا و تسامح نسبت به مخالفان می‌خواند، گاه نیکوکاری در حق مشرکان را نیز توصیه می‌کند. چنان که می‌فرماید: لاینهاکم عن الذین لم یقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین؛(ممتحنه، آیه‌ی 8). سیره‌ی پیامبر گرامی اسلام و امام علی(ع) نشان دهنده‌ی موارد متعددی است که با این که آن بزرگواران به خوبی افراد منافق و مخالفِ حکومت خود را می‌شناختند، تا آن‌جا که این افراد به امنیت و وحدت جامعه اسلامی آسیب نمی‌رساندند و دست به قیام مسلحانه نمی‌زدند، با کمال مدارا و سعه‌ی صدر با آنان برخورد و از معرفی آنان خودداری می‌کردند: به عنوان نمونه در جریان توطئه‌ای که منافقان برای قتل و ترور پیامبر گرامی اسلام در غزوة تبوک طراحی نمودند، سرانجام با درایت آن حضرت(ص) ناکام ماندند؛ حذیفه یکی از اصحاب پیامبر(ص) می‌گوید: (من آن‌ها را از نشانه‌های شترانشان شناخته و به پیامبر(ص) گفتم: من آن‌ها را به شما معرفی می‌کنم تا آنان را به سزای خویش برسانی. پیامبر با لحن عطوفت‌آمیزی به من دستور داد که از افشاری راز آن‌ها خودداری کنم. شاید آن‌ها راه توبه را در پیش گیرند و نیز افزود: اگر من آن‌ها را مجازات نمایم، بیگانگان می‌گویند محمد پس از آن که به اوج قدرت رسید، شمشیر بر گردن یاران خود نهاد)(فروغ ابدیت، جعفر سبحانی، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ شانزدهم، 1378، ج 2، ص 405) امام علی(ع) نیز در برخورد با مخالفان خویش سه راهبرد اساسی داشت : گفت‌و گو؛ مدارا؛ برخوردِ قاطع (دانشنامه‌ی امام علی(ع)، ج 6، امام علی و مخالفان، ص 238) تلاش اولیه‌ی امیرالمؤمنین(ع) پاسخ‌گویی به شبهات مخالفان بود و می‌کوشید راهی برای پایان بخشیدن مسالمت‌آمیز؛ نزاع و دشمنی بیابد. اگر از این راه نتیجه‌ی دل‌خواه به دست نمی‌آمد، با مخالفان خود، تا جایی که به امنیت و وحدت جامعه‌ی اسلامی آسیبی نمی‌رسید، مدارا، و از شدت و خشونت پرهیز می‌کرد. سرانجام اگر مخالفان دست به قیام مسلحانه می‌زدند و امنیت شهرها و راه‌ها را به خطر می‌انداختند، نوبت به برخورد قاطعانه می‌رسید. البته امام در این مرحله نیز هیچ گاه از ارشاد و راهنمایی دشمنان غفلت نمی‌کردند و در عمل نیز نشان می‌داد که همواره این سخن پیامبر اکرم(ص) را پیش خود دارد که در غزوه‌ی خیبر، خطاب به ایشان فرمود: (اگر خداوند یک تن را به دست تو هدایت کند، بهتر از هر چیزی است که خورشید بر آن می‌تابد)(شرح نهج‌البلاغه، ابن ابی‌الحدید، ج 4، ص 14 / بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، ج 32، ص 448) امام علی(ع) با آن که از انگیزه‌ی طلحه و زبیر برای رفتن به مکه آگاه بود و می‌دانست جز جنگ‌افروزی مقصود دیگری ندارند، با آنان مدارا کرد و در پاسخ به پیشنهاد ابن‌عباس که از وی می‌خواست تا آن دو را زندانی کند و از رفتن به مکه بازدارد، فرمود: (آیا از من می‌خواهی که آغازگر ستم باشم... و بر اساس ظن و گمان به مجازات افراد بپردازم و پیش از انجام کار مؤاخذه نمایم؟ هرگز! به خدا قسم از رفتار عادلانه... که خدا مرا بدان امر فرموده، روی نمی‌گردانم)(مصنفات شیخ المفید، ج 1، الجمل، ص 166) نتیجه آن که بر اساس آموزه‌های دین و سیره‌ی بزرگواران اسلام، اصل، مدارا و تسامح با مخالفان و دشمنان است تا جایی که به وحدت و امنیت جامعه اسلامی خدشه‌ای وارد نشود. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز که نشأت گرفته از آموزه‌های حیات‌بخش دین مبین اسلام و سیره‌ی معصومین(ع) می‌باشد؛ تمامی حقوق شهروندی را برای مخالفین نظام به رسمیت شناخته و حدود آن را به: عدم اخلال به مبانی نظام، حفظ امنیت، منافع و وحدت ملی و مصالح نظام اسلامی مشخص کرده است(اصول 20 و 26 و 27 و 37 و 40 قانون اساسی) اما در مواردی که مخالف حدود قانونی را رعایت نکند، حکومت اسلامی جهت حفظ مبانی نظام اسلامی و امنیت و وحدت جامعه، موظف به برخورد با مخالفین اخلال‌گر است. شیوه‌ی برخورد نیز باید بر اساس راهکارهای دینی و قانونی باشد که طبق قانون اساسی این وظیفه بر عهده‌ی قوه قضائیه گذاشته شده است.
(لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبری، کد: 5/100127424)