آیا عملیات استشهادی فلسطینیان، از نظر اسلام و حقوق بشر مشروع است؟
در یک تحلیل واقع بینانه و با درک شرایط تاریخی و وضعیت کنونی فلسطینیان، می توان گفت ملّتی که سرزمین آبا و اجدادی اش به وسیله بیگانگان غصب و از کلیه حقوق مادی و معنوی خویش محروم گردیده و نتیجه ای جز ضرر و عقب نشینی از راه های طی شده ندیده اند، نمی توانند نظاره گر نابودی تدریجی خویش و سرزمینشان باشند. در چنین شرایطی که رژیم صهیونیستی زبانی به جز خشونت و زور نمی فهمد و با تمامی قوا و به پشتیبانی دولت های استکباری و با استفاده از سکوت و بی تفاوتی مجامع بین المللی، به نسل کشی ملت فلسطین پرداخته است، راهی جز دفاع و مقابله به مثل باقی نمانده است.
از نظر دینی، اکثریت قریب به اتفاق بزرگان اهل سنت و مراجع شیعه، بر مشروع بودن عملیات استشهادی فلسطینیان صحه می گذارند. مفتی مصر، (قرضاوی) به عنوان یک عالم متفکر اهل سنت، علامه فضل اللّه به عنوان مرجع تقلید شیعه و حتی مراجع شیعی ایرانی، چون حضرت آیه اللّه فاضل لنکرانی و ... عملیات و حرکت استشهادی را در شرایط کنونی فلسطینیان، تأیید می کنند.[1]
به علاوه از نظر تاریخی چنین حرکتی، اختصاص به ملّت مظلوم فلسطین ندارد؛ بلکه در همه انقلاب های بزرگ دنیا و در مواردی که خاک یک سرزمین به اشغال در می آید و ... چنین اقداماتی دیده شده و از جایگاه بالایی برخوردار است. به عنوان نمونه موقعی که آلمان ها، خاک فرانسه را اشغال کردند، چنین اقداماتی در عملیات های پارتیزانی در فرانسه، صورت می گرفت. وقتی یک نفر برای آزادی سرزمین خود، جانش را فدا می کند، نه تنها ضد ارزش نیست؛ بلکه ارزشمند و ستودنی است.[2] در برخی جوامع اسلامی در قرن 18 که بخش هایی از هندوستان امروزی محسوب می شوند برای بیرون راندن استعمارگران اروپایی، به عملیات های انتحاری متوسل می شدند.
(کامیکازه) که در فرهنگ سیاسی دنیا در زمینه عملیات های انتحاری شهرت یافته است نام یک خلبان ژاپنی بود که در خلال جنگ جهانی دوم، هواپیمای نظامی خود را به قلب ناوهای نظامی آمریکا کوبید. این اقدام از آن به بعد، به یک استراتژی مهم ژاپنی ها علیه آمریکا تبدیل شد و امروزه نیز، کامیکازه برای ژاپنی ها مورد تقدیر و تحسین است.[3]
حضرت امام رحمه الله در تقدیر و تأیید عملیات استشهادی شهید حسین فهمیده، از او به عنوان (رهبر) نام برد. به هر حال اگر این حرکات از زاویه دینی و انقلابی و نیز شرایط کنونی نگریسته نشود، طبیعی است که نمی توان در داوری منصف و جامع عمل کرد[4].
[از سوی دیگر مجموعه عملیات های استشهادی فلسطینیان، آثار و نتایج بسیار مطلوبی در برداشته و به اسرائیل و تمامی پشتیبانان آن فهمانده است که ملّت فلسطین، زنده و بیدار است و هرگز تسلیم نابودی و نقشه های شوم آنان نمی شود] و همچنین باعث شده تا مهم ترین مسئله اسرائیل (تأمین امنیت) را که برای آن هزینه های بسیار زیادی متحمل شده اند با چالش های جدّی مواجه کند و خواب راحت را از دیدگان آنان برباید.
در اسلام هدف از جنگ دفاعی، رفع حمله، سرکوب پیمان شکنان و تجاوزگران بیگانه، بیرون راندن آنان از سرزمین های اشغالی، آزادسازی آن مناطق، دفاع از جان و مال مسلمانان و عقیده و مرام اسلامی است. انجام دادن این نوع جهاد که در زمره واجبات عینی است بر تمامی مسلمانان، اعم از زن و مرد، در کلیه قرون و اعصار و مادام العمر لازم الاجرا است.[5]
آیات متعددی از قرآن کریم مسلمانان را به جهاد دفاعی ترغیب می کند: (وَ قاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ الَّذِینَ یُقاتِلُونَکُمْ)[6]؛ (و در راه خدا جهاد کنید با کسانی که با شما می جنگند) و (اُقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَیْثُ أَخْرَجُوکُمْ ...)[7]؛ (هر جا مشرکان را یافتید بکشید و از شهر و دیارشان برانید، چنان که آنان شما را از وطن آواره کردند).
از دیدگاه حقوق بین الملل نیز، طبق ماده 51 منشور، حق دفاع برای ملت مظلوم فلسطین وجود دارد و این حق طبیعی برای آنان به رسمیت شناخته شده است. آنان می توانند برای جلوگیری از تجاوز و یا گسترش آن، اقدامات لازم را انجام داده و همه گونه آمادگی دفاعی و رزمی را برای خود فراهم آورند و عملاً برای سرکوب خصم از آن استفاده کنند.[8]
اولین شرط دفاع مشروع از دیدگاه حقوق بین الملل، مقابله با تجاوز مسلحانه است که بر اساس تعریف مجمع عمومی ملل متحد از تجاوز، دولت اسرائیل متجاوز محسوب می شود. بر اساس ماده اول قطعنامه، تجاوز عبارت است از: (کاربرد نیروی مسلح به وسیله یک دولت، علیه حاکمیت، تمامیت ارضی و یا استقلال سیاسی دولتی دیگر؛ یا کاربرد نیروی مسلح در راه هایی مغایر منشور ملل متحد)[9]. مسلما دولت نامشروع و غاصب اسرائیل مصداق واقعی متجاوز است و حق دفاع و مقابله به مثل برای فلسطینیان، کاملاً مشروع است. البته چه بسا رژیم صهیونیستی نیز از این مواد قانونی سوء استفاده نموده، مبارزان فلسطینی را به عنوان تروریسم معرفی کند! اما آنچه مهم است، آشنایی افکار عمومی با مبانی اسلامی و اصول حقوق بشر است که با استناد به آن، بتوان از مقاومت و مبارزه مشروع فلسطینیان دفاع کرد و نزد وجدان عمومی جهانیان، احقاق حق فلسطینیان را به رسمیت شناساند.
عملیات استشهادی، جوانه های امید به پیروزی را در قلب ملّت مظلوم فلسطین، رویانیده و انتفاضه مردمی فلسطین را به حرکتی زنده، پویا و پرتوان، تبدیل کرده است. در هر صورت عملیات استشهادی ملّت فلسطین در شرایط کنونی، از مصادیق جهاد دفاعی است که از نظر اسلام و حکم عقل و حقوق بین الملل، امری کاملاً مشروع است.
منابع
[1]. ر.ک: فصلنامه حضور، ویژه فلسطین، بهار 1381، ش 40، صص 2431.
[2]. همان.
[3]. ناصرپور، حسن، عملیات استشهادی در فلسطین، ص 70.
[4]. همان.
[5]. محمدرضا ضیائی بیگدلی، اسلام و حقوق بین‌الملل، تهران، ص 128.
[6]. بقره 2، آیه 190.
[7]. همان، آیه 191.
[8]. اسلام و حقوق بین‌الملل عمومی، دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، ص 26.
[9]. به نقل از: نشریه (مرکز مطالعات عالی بین‌الملل) اسفند 1365، مقاله (مفهوم تجاوز در حقوق بین‌الملل).
