http://www.adyan.porsemani.ir

امهات موارد اختلاف اصولیها و اخباریها در چیست؟ حرف کدام فرقه به واقعیت نزدیکتر است؟ شهورترین علمای هر کدام از دو فرقه کدام است؟
امهات موارد اختلاف اصولیها و اخباریها در چیست؟ حرف کدام فرقه به واقعیت نزدیکتر است؟ شهورترین علمای هر کدام از دو فرقه کدام است؟ پاسخ: اصولیّه همین فقهای امروزی شیعه را می گویند که فقهشان مبتنی بر علم اصول فقه می باشد. این سبک فقاهت در مقابل فقه اخباریون قرار دارد که اعتنایی به علم اصول فقه ندارند و به ظواهر روایات عمل می نمایند و اجتهاد دردین را جایز نمی دانند. مکتب اخباری بر گروهی از شیعیان اطلاق میگردد که خط مشی عملی آنان در دستیابی به احکام شرعی وتکالیف الهی پیروی از اخبار واحادیث است نه روشهای اجتهادی واصولی در مقابل انان فقهای معتقد به خط مشی اجتهادی اند که با عنوان اصولی شناخته می شوند تقابل این دو گونه نگرش، به سده های نخستین حیات فقه شیعه باز می گردد. با پایان یافتن عصر حضور امامان علیهم السلام وآغاز غیبت صغری در سال 260 (ه.ق ) در چگونگی دستیابی به احکام شرع دو گونه نگرش پدید امد یک نگرش -که امتداد خط مشی عصر حضور بود و بیشتر یاران ائمه بر ان بودند -بسنده کردن به احادیث وعدم تجاوز از ان در دستیابی به احکام شرعی بود چهره های بر جستهاین نگرش در این دوره عبارتند از محمد بن یعقوب کلینی (م328 یا ه329 ه.ق ) علی بن با بویه قمی (م328 ه.ق ) و محمد بن علی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق (م381 ه.ق )که در گرداوری کهن تریت اثار ومجموعه های فقهی وحدیثی نقش اساسی داشتند . نگرش دیگر اجتهاد واستخراج واستنباط احکام از دلیلهای چهار گانه ظواهر ایات قران کریم, سنت ,عقل, واجماع بود که از برجستگان این مکتب میتوان از شیخ مفید ( م413 ه.ق ) سید مرتضی (م436 ه.ق )وشیخ طوسی (م460 ه.ق ) نام برد که با نگارش وبرجای گذاشتن اثاری در اصول فقه پایه گذار حرکتی نوین وبنیادی در فقه شیعه به شمار میروند در این میان شیخ طوسی بیشترین سهم را داشت نگرش اصولی به فقه به تدریج رونق یافت وبر نگرش نخست چیره شد وتا قرنها گرایش فقها به استنباط واجتهاد را بر حدیث گرایی صرف برتری داد وکم فروغی وبی رونقی مکتب فقیهان اهل حدیث را در اواخر سده چهارم و نمیه نخست سده پنجم هجری در پی داشت . مکتب اهل حدیث در اوایل قرن یازدهم هجری بار دیگر به وسیله محمد امین استر آبادی (م1033 یا1036 ه.ق )در قالبی نو مطرح واحیا شد . وی در این مرحله با سامان دادن مکتب اهل حدیث بر مکتب اصول گرایی سخت حمله کرد وبدین ترتیب دوره نوینی از تقابل دو مکتب یاد شده در حوزه فقاهت شیعی پدید امد ودر حقیقت رواج واطلاق عنوان ( اخباری ) بر گروهی از فقها با مفموم واصطلاح خاص وامروزی , از همین دوران وبا ظهور استر ابادی اغاز شده است . از بارزترین عالمان دینی پیرو مکتب استر ابادی میتوان از محمد تقی مجلسی (م1170 ه.ق ) محمد باقر مجلسی صاحب بحار الانوار (م1111 ه.ق ) محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی (م1091 ه.ق )محمد بن حسن حر عاملی مولف وسائل الشیعه (م1104 ه.ق ) سید نعمه الله جزایری (م 1112 ه.ق )وشیخ یوسف بحرانی صاحب حدا ئق (م 1186 ه.ق ) نام برد . محورهای اختلاف اخباری واصولی : عمده ترین محورهای اختلاف میان دو مکتب اخباری واصولی عبارت است از : 1. منابع استنباط در مکتب اخباری محدود به قران وسنت معصومان علیهم السلام است . انان عمل به قران را نیز در ان حد مجاز میدانند که تفسیر ان در سنت امده باشد . اخباریان -جز ایاتی که دلالت انها بر معنای مراد ,نص وصریح است وعمل بدان را جایز بلکه واجب میدانند - ظواهر قران را حجت ودلیل نمیدانند , مگر به کمک روایات رسیده از معصومان علیهم السلام , حتی برخی اخباریان حجیت احادیث پیامبر صلی الاه علیه واله را منوط به این دانسته اند که تفسیر وتبیین مراد ان از امامن معصوم علیهم السلام رسیده باشد . اما در متب اصولی علاوه بر قران وسنت اجماع وعقل نیز از ادله شرعی ومنابع استنباط احکام شمرده شده است واصولیان ظواهر قران را حجت میدانند . 2 . در مکتب اخباری اشیا یا حلال اند یا حرام یا مشتبه وچنانچه حلیت وحرمت چیزی معلوم نباش ونصی از معصوم علیه السلام در باره ان نرسیده باشد باید در فتوی توقف ودر عمل احتیاط کرد . اما در مکتب اصولی در موارد مشکوک اصل بر برائت است واحتیاط وواجب نیست . 3 . اخباریان دستیابی به احکام شرع را از راه گمان یعنی هان ظن حرام وتنها راه تحصیل احکام را علم واطمینان می دانند در حالی که اصولیان ظن خاص را نیز همچون علم , حجت ومعتبر می دانند . 4 . اجتهاد نزد اخباریان حرام ونزد اصولیان ونزد اصولیان واجب کفایی بلکه به نظر برخی واجب عینی است . 5 . در نگرش اخباری تقلید از غیر معصوم علیه السلام جایز نیست مگر از معصوم روایت کنند که در این صورت تقلید از او به معنای قبول روایات وی , جایز بلکه واجب است . اما در نگرش اصولی , تقلید عامی از مجتهد جامع الشرایط به معنای پذیرش نظر وفتوای او واجب است . 6 . اخباریان احادیث را دو قسم می دانند : صحیح وضعیف , لیکن اصولیان چهار قسم : صحیح , حسن , موثق وضعیف . تعریف دو گروه از حدیث صحیح نیز متفاوت است اخباریان حدیثی راصحیح می دانند که به صدور ان از معصوم علیه السلام اطمینان حاصل شود خواه منشا اطمینان وثاقت راوی یا راویان باشد یا قراین وشاهد اما مجتهدان حدیثی را صحیح میدانند که همه راویان ان شعیه دوازده امامی وعادل باشند . 7 . در مکتب اخباری همه احادیثی که در کتب اربعه بلکه در دیگر کتابهای حدیثی که عالمان بزرگ شیعه انها را تدوین کرده وبه صحت احادیث نقل شده گواهی داده اند آمده است صحیح می باشد ومیتوان بر طبق انها عمل کرد لیکن در نگرش اصولی, احادیث موجود در مجامع روایی شیعی حتی کتب اربعه ممکن است مصداق یکی از عناوین واقسام چهار گانه یاد شده قرار گیرند وهمه انها را نمی توان به صرف نقل در کتب یاد شده صحیح دانست . منبع : فرهنگ فقه 2/327-330 .
عنوان سوال:

امهات موارد اختلاف اصولیها و اخباریها در چیست؟ حرف کدام فرقه به واقعیت نزدیکتر است؟ شهورترین علمای هر کدام از دو فرقه کدام است؟


پاسخ:

امهات موارد اختلاف اصولیها و اخباریها در چیست؟ حرف کدام فرقه به واقعیت نزدیکتر است؟ شهورترین علمای هر کدام از دو فرقه کدام است؟

پاسخ: اصولیّه همین فقهای امروزی شیعه را می گویند که فقهشان مبتنی بر علم اصول فقه می باشد. این سبک فقاهت در مقابل فقه اخباریون قرار دارد که اعتنایی به علم اصول فقه ندارند و به ظواهر روایات عمل می نمایند و اجتهاد دردین را جایز نمی دانند.
مکتب اخباری بر گروهی از شیعیان اطلاق میگردد که خط مشی عملی آنان در دستیابی به احکام شرعی وتکالیف الهی پیروی از اخبار واحادیث است نه روشهای اجتهادی واصولی در مقابل انان فقهای معتقد به خط مشی اجتهادی اند که با عنوان اصولی شناخته می شوند تقابل این دو گونه نگرش، به سده های نخستین حیات فقه شیعه باز می گردد. با پایان یافتن عصر حضور امامان علیهم السلام وآغاز غیبت صغری در سال 260 (ه.ق ) در چگونگی دستیابی به احکام شرع دو گونه نگرش پدید امد یک نگرش -که امتداد خط مشی عصر حضور بود و بیشتر یاران ائمه بر ان بودند -بسنده کردن به احادیث وعدم تجاوز از ان در دستیابی به احکام شرعی بود چهره های بر جستهاین نگرش در این دوره عبارتند از محمد بن یعقوب کلینی (م328 یا ه329 ه.ق ) علی بن با بویه قمی (م328 ه.ق ) و محمد بن علی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق (م381 ه.ق )که در گرداوری کهن تریت اثار ومجموعه های فقهی وحدیثی نقش اساسی داشتند .
نگرش دیگر اجتهاد واستخراج واستنباط احکام از دلیلهای چهار گانه ظواهر ایات قران کریم, سنت ,عقل, واجماع بود که از برجستگان این مکتب میتوان از شیخ مفید ( م413 ه.ق ) سید مرتضی (م436 ه.ق )وشیخ طوسی (م460 ه.ق ) نام برد که با نگارش وبرجای گذاشتن اثاری در اصول فقه پایه گذار حرکتی نوین وبنیادی در فقه شیعه به شمار میروند در این میان شیخ طوسی بیشترین سهم را داشت نگرش اصولی به فقه به تدریج رونق یافت وبر نگرش نخست چیره شد وتا قرنها گرایش فقها به استنباط واجتهاد را بر حدیث گرایی صرف برتری داد وکم فروغی وبی رونقی مکتب فقیهان اهل حدیث را در اواخر سده چهارم و نمیه نخست سده پنجم هجری در پی داشت .
مکتب اهل حدیث در اوایل قرن یازدهم هجری بار دیگر به وسیله محمد امین استر آبادی (م1033 یا1036 ه.ق )در قالبی نو مطرح واحیا شد . وی در این مرحله با سامان دادن مکتب اهل حدیث بر مکتب اصول گرایی سخت حمله کرد وبدین ترتیب دوره نوینی از تقابل دو مکتب یاد شده در حوزه فقاهت شیعی پدید امد ودر حقیقت رواج واطلاق عنوان ( اخباری ) بر گروهی از فقها با مفموم واصطلاح خاص وامروزی , از همین دوران وبا ظهور استر ابادی اغاز شده است .
از بارزترین عالمان دینی پیرو مکتب استر ابادی میتوان از محمد تقی مجلسی (م1170 ه.ق ) محمد باقر مجلسی صاحب بحار الانوار (م1111 ه.ق ) محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی (م1091 ه.ق )محمد بن حسن حر عاملی مولف وسائل الشیعه (م1104 ه.ق ) سید نعمه الله جزایری (م 1112 ه.ق )وشیخ یوسف بحرانی صاحب حدا ئق (م 1186 ه.ق ) نام برد .
محورهای اختلاف اخباری واصولی : عمده ترین محورهای اختلاف میان دو مکتب اخباری واصولی عبارت است از :
1. منابع استنباط در مکتب اخباری محدود به قران وسنت معصومان علیهم السلام است . انان عمل به قران را نیز در ان حد مجاز میدانند که تفسیر ان در سنت امده باشد .
اخباریان -جز ایاتی که دلالت انها بر معنای مراد ,نص وصریح است وعمل بدان را جایز بلکه واجب میدانند - ظواهر قران را حجت ودلیل نمیدانند , مگر به کمک روایات رسیده از معصومان علیهم السلام , حتی برخی اخباریان حجیت احادیث پیامبر صلی الاه علیه واله را منوط به این دانسته اند که تفسیر وتبیین مراد ان از امامن معصوم علیهم السلام رسیده باشد .
اما در متب اصولی علاوه بر قران وسنت اجماع وعقل نیز از ادله شرعی ومنابع استنباط احکام شمرده شده است واصولیان ظواهر قران را حجت میدانند .
2 . در مکتب اخباری اشیا یا حلال اند یا حرام یا مشتبه وچنانچه حلیت وحرمت چیزی معلوم نباش ونصی از معصوم علیه السلام در باره ان نرسیده باشد باید در فتوی توقف ودر عمل احتیاط کرد . اما در مکتب اصولی در موارد مشکوک اصل بر برائت است واحتیاط وواجب نیست .
3 . اخباریان دستیابی به احکام شرع را از راه گمان یعنی هان ظن حرام وتنها راه تحصیل احکام را علم واطمینان می دانند در حالی که اصولیان ظن خاص را نیز همچون علم , حجت ومعتبر می دانند .
4 . اجتهاد نزد اخباریان حرام ونزد اصولیان ونزد اصولیان واجب کفایی بلکه به نظر برخی واجب عینی است .
5 . در نگرش اخباری تقلید از غیر معصوم علیه السلام جایز نیست مگر از معصوم روایت کنند که در این صورت تقلید از او به معنای قبول روایات وی , جایز بلکه واجب است . اما در نگرش اصولی , تقلید عامی از مجتهد جامع الشرایط به معنای پذیرش نظر وفتوای او واجب است .
6 . اخباریان احادیث را دو قسم می دانند : صحیح وضعیف , لیکن اصولیان چهار قسم : صحیح , حسن , موثق وضعیف .
تعریف دو گروه از حدیث صحیح نیز متفاوت است اخباریان حدیثی راصحیح می دانند که به صدور ان از معصوم علیه السلام اطمینان حاصل شود خواه منشا اطمینان وثاقت راوی یا راویان باشد یا قراین وشاهد اما مجتهدان حدیثی را صحیح میدانند که همه راویان ان شعیه دوازده امامی وعادل باشند .
7 . در مکتب اخباری همه احادیثی که در کتب اربعه بلکه در دیگر کتابهای حدیثی که عالمان بزرگ شیعه انها را تدوین کرده وبه صحت احادیث نقل شده گواهی داده اند آمده است صحیح می باشد ومیتوان بر طبق انها عمل کرد لیکن در نگرش اصولی, احادیث موجود در مجامع روایی شیعی حتی کتب اربعه ممکن است مصداق یکی از عناوین واقسام چهار گانه یاد شده قرار گیرند وهمه انها را نمی توان به صرف نقل در کتب یاد شده صحیح دانست .
منبع : فرهنگ فقه 2/327-330 .





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین