تعالیم و مبانی
مانی می گفت : ( حکمت و حقیقت الهی را پیامبران در زمانهای مختلف و سرزمینهای گوناگون نشر دادند. روزگاری بودا در هندوستان ، زمانی زردشت در ایران ، هنگامی عیسی در فلسطین و اکنون من ، مانی پیغمبر خدا هستم و برای نشر حقایق در سرزمین بابل ماءموریت دارم . ) بیشتر تعالیم مانی بر مسیحیت و زردشتی گری استوار است و در این آیین جنگ نور و ظلمت نقش مهمی بر عهده دارد.
مانویان جامعه را به پنج طبقه دینی تقسیم می کردند:
1. فریستگان یا فریشتگان که دوازده تن بودند و جانشینان مانی شمرده می شدند؛
2. ایسپاساگان یا اسقفان که هفتاد و دوتن بودند؛
3. مهیشتگان یا کشیشان که سیصد و شصت نفر بودند؛
4. ویزیدگان یا گزیدگان که شمارشان بسیار بود و دین مانی را تبلیغ کردند؛
5. نغوشاکان یا نیوشندگان که عامه پیروان مانی بودند و شمارشان از همه بیشتر بود.
مانویان ، تحت تاءثیر آیین زردشت ، سه اصل اخلاقی را رعایت می کردند و آن ها را سه مهر می نامیدند؛
1. مهر دهان (پرهیز از گفتار زشت )؛
2. مهر دست (پرهیز از کردار زشت )؛
3. مهر دل (پرهیز از پندار زشت ).
پیروان مانی گیاهخوار بودند و طبقات اول تا چهارم حق ازدواج و مال اندوزی نداشتند. مانویان نماز و روزه داشتند و معبد خود را خانگاه می نامیدند که همان خانقاه صوفیان دوران اسلام است .
منبع: کتاب آشنایی با ادیان بزرگ، حسین توفیقی
