آیا در عبارات اناجیل که وحی از طرف خداست تناقض هست؟ در یک بررسی اجمالی و مقایسه اناجیل با یکدیگر این طور نتیجه می شود گرفت که عبارات اناجیل که از طرف خدا و وحی هستند و تعابیر حضرت عیسی (ع) ، با یکدیگر تناقض ندارند و تناقضات اناجیل در روایات اناجیل است که مطالب موجود در این باب را خدمتتان ارائه می کنیم: علامه شعرانی پس از نقل و بررسی تفصیلی 45 مورد از اشتباهات و تناقضات اناجیل، می نویسد: (این بنده مؤلف از این قبیل بیش از هفتصد تحریف یادداشت کرده ام. در (اظهار الحق) ج اول، ص 165. گوید: اختلافات در انجیل به عقیده (میل) سی هزار است و به طوری که (گریسباخ) تحقیق کرده است صد و پنجاه هزار است و (شولز) که آخرین محققین ایشان است عدد آن را به تحقیق نیافته است). میرزا ابوالحسن شعرانی، راه سعادت، تحقیق : حامد فردی اردستانی، ص 282، چاپ اول، 1386، تهران : مرتضوی. انجیل متی، عیسی(ع) را از فرزندان سلیمان بن داود(ع) می داند. ( انجیل متی، 1 : 6) در حالی که وی در انجیل لوقا فرزند ناتان بن داود معرفی شده است. ( انجیل لوقا، 3 : 31)3. در انجیل متی، عیسی(ع) اعلام می کند که پس از مصلوب شدن سه شبانه روز در زمین مدفون خواهد ماند: (زیرا هم چنان که یونس سه شبانه روز در شکم ماهی ماند، پسر انسان نیز سه شبانه روز در شکم زمین خواهد بود).( انجیل متی، 12: 40) در حالی که اناجیل دیگر مدت دفن او را از غروب جمعه تا قبل از سپیده یکشنبه، یعنی حداکثر یک روز و دو شب می دانند. ر.ک : انجیل متی، 27 : 57 و 28 : 1 ؛ انجیل مرقس، 15 : 42 و 16 : 1 ؛ انجیل لوقا، 23 : 53 و 24 : 1. انجیل متی، 2 : 22 ؛ برگرفته از : مسیحیت، صص 100 - 102. انجیل مرقس - که قدیمی ترین و کوتاه ترین انجیلها است - خاطرات قدیس پطرس حواری را مطرح می کند که متضمن احساسات بشری عیسی است. در این انجیل، عیسی موجودی مافوق بشر نشان داده شده و (فرزند انسان) لقب گرفته است، اما اثری از اصل (تجسّم الهی) در پیکر عیسی و اصل ازلیت او (وجود قبل از خلقت ) دیده نمی شود. اما انجیل متی و انجیل لوقا، حاوی عباراتی است که زمینه را برای اعتقاد به تجسّم ربوبیت در پیکر عیسی آماده می کند و انجیل یوحنا، به صراحت طبیعت الوهی عیسی را - چنان که معاصرش یعنی پولس مطرح کرده بود - بیان می کند. این تهافت مشکل پیچیده ای است که اذهان اندیشمندان مسیحی را تاکنون به خود مشغول داشته و راه حل های گوناگون اما بی حاصل در رفع آن ارائه کرده اند. ر.ک: کلام مسیحی، صص 66-80. در انجیل یوحنا از یحیی(ع) پرسیده می شود: آیا تو همان ایلیای نبی الیاس هستی که قبل از فرارسیدن روز موعود (ظهور مسیح ) باید بیاید؟ یحیی تأکید می کند: من چنین شخصی نیستم. کتاب مقدس، انجیل یوحنا، 1:19. بنابراین روز موعود هنوز فرانرسیده است. اما در انجیل متی به عیسی(ع) نسبت داده اند که گفت: (اگر بخواهید قبول کنید که یحیی همان الیاس است که باید بیاید) متی، 11:14. نویسنده انجیل لوقا برای برداشتن تنافی موجود میان این دو عبارت، مسأله را به گونه ای دیگر توجیه کرده، می گوید: (و او (یحیی ) به روح قوت الیاس پیشروی وی (خداوند )، عیسی(ع) خواهد که بخرامید) . لوقا، 1:17. این مضامین متفاوت و متعارض، نشانگر آن است که آیات اصلی الهی - وحی شده - دچار تحریف جدی گشته است ر.ک: موریس بوکای، تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه مهندس ذبیح اللَّه دبیر، (تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، 1368 ). در پایان باید خاطر نشان کرد که: حضرت عیسی علیه السلام کتاب مکتوب نداشت و انجیلهای کنونی را شاگردان حضرت عیسی (ع ) سالها پس از حضرت عیسی (ع) نوشته اند. خود مسیحیان نیز بر این باورند که اساساً حضرت عیسی(ع) انجیلی نداشته است. لذا آنها اناجیل چهارگانهی امروزی را نوشتهی برخی قدّیسین مسیحی می دانند. پس اگر کسی بگوید انجیل تحریف شده، سخت در اشتباه است. این انجیلها، تحریف انجیل حقیقی نیستند؛ البته ممکن است مطالبی از انجیل حقیقی در اناجیل فعلی موجود باشند. امّا انجیل حقیقی هیچگاه تحریف نشد؛ انجیل حقیقی تعالیم حضرت عیسی (ع) بود که به صورت شفاهی در سینه های مردم همواره تا زمان رسول الله(ص) وجود داشت؛ و مسیحیان موحّد که اعتقادی به تثلیث نداشتند آن را به صورت شفاهی داشتند؛ و از طریق همان انجیل حقیقی، می توانستند رسول الله(ص) را بشناسند، تا آنجا که بحیرای مسیحی حتّی در کودکی نیز آن حضرت را شناخت؛ و برخی راهبان مسیحی به عبدالمطلب خبر داده بودند که پیغمبر آخرین، از فرزندان فرزندش عبدالله است؛ و به ابوطالب خبر دادند که محمّد(ص) پیغمبر خواهد شد؛ و سفارش نمودند که از او مراقبت ویژه نماید. این گونه مسیحیان، در حقیقت همان مسیحیان موحّد بودند که انجیل حقیقی را در سینه هایشان داشتند؛ و طالبان حقیقی حقّ را هدایت می نمودند. انجیل ها را چهار نفر نوشته اند: متی , یوحنا, لوقا و مرقس . و این انجیلها به نامهای نویسندگانشان نامیده شده اند. علت نامگذاری , همین است . از این چهار نفر دو نفر از شاگردان حضرت عیسی (ع ) هستند. این دو نفر متی و یوحنا هستند. دو نفر دیگر از حواریون نیستند. متی یکی از شاگردان و حواریین حضرت عیسی و همواره با او بود و از او جدا نمی شد. انجیل متی در سال 38 میلادی نوشته شده است و برخی به این عقیده اند که انجیل متی بین 50 و 60 میلادی نوشته شده است . (قاموس کتاب مقدس , یک مجلدی , ص 782, ماده متی ) یوحنا از شاگردان و حواریین عیسی (ع ) بود و آن حضرت او را بسیار دوست می داشت . (المیزان , ج 3, ص 312, قاموس کتاب مقدس ماده یوحنا) تاریخ انتشار این انجیل را سال 65 میلادی , 96 میلادی و 98 میلادی گفته اند (المیزان , ج 3, ص 313) برخی بر این باورند که انجیل یوحنا, از یوحنا نیست بلکه دیگران نوشته اند و به نام او انتشار داده اند تا مردم بپذیرند و برخی گفته اند که انجیل یوحنا در اصل بیست باب بود و باب بیست و یکم را پس از مرگ یوحنا اضافه کرده اند. (المیزان , ج 3, ص 313) مرقس از حواریین نبود بلکه شاگرد پطرس بود و به دستور پطرس انجیل را در سال 61 میلادی نوشته است . (همان , ص 311) لوقا هم از حواریین نبود و حتی حضرت مسیح را ندیده است .
آیا در عبارات اناجیل که وحی از طرف خداست تناقض هست؟
در یک بررسی اجمالی و مقایسه اناجیل با یکدیگر این طور نتیجه می شود گرفت که عبارات اناجیل که از طرف خدا و وحی هستند و تعابیر حضرت عیسی (ع) ، با یکدیگر تناقض ندارند و تناقضات اناجیل در روایات اناجیل است که مطالب موجود در این باب را خدمتتان ارائه می کنیم:
علامه شعرانی پس از نقل و بررسی تفصیلی 45 مورد از اشتباهات و تناقضات اناجیل، می نویسد: (این بنده مؤلف از این قبیل بیش از هفتصد تحریف یادداشت کرده ام. در (اظهار الحق) ج اول، ص 165. گوید: اختلافات در انجیل به عقیده (میل) سی هزار است و به طوری که (گریسباخ) تحقیق کرده است صد و پنجاه هزار است و (شولز) که آخرین محققین ایشان است عدد آن را به تحقیق نیافته است). میرزا ابوالحسن شعرانی، راه سعادت، تحقیق : حامد فردی اردستانی، ص 282، چاپ اول، 1386، تهران : مرتضوی.
انجیل متی، عیسی(ع) را از فرزندان سلیمان بن داود(ع) می داند. ( انجیل متی، 1 : 6) در حالی که وی در انجیل لوقا فرزند ناتان بن داود معرفی شده است. ( انجیل لوقا، 3 : 31)3. در انجیل متی، عیسی(ع) اعلام می کند که پس از مصلوب شدن سه شبانه روز در زمین مدفون خواهد ماند: (زیرا هم چنان که یونس سه شبانه روز در شکم ماهی ماند، پسر انسان نیز سه شبانه روز در شکم زمین خواهد بود).( انجیل متی، 12: 40) در حالی که اناجیل دیگر مدت دفن او را از غروب جمعه تا قبل از سپیده یکشنبه، یعنی حداکثر یک روز و دو شب می دانند. ر.ک : انجیل متی، 27 : 57 و 28 : 1 ؛ انجیل مرقس، 15 : 42 و 16 : 1 ؛ انجیل لوقا، 23 : 53 و 24 : 1. انجیل متی، 2 : 22 ؛ برگرفته از : مسیحیت، صص 100 - 102. انجیل مرقس - که قدیمی ترین و کوتاه ترین انجیلها است - خاطرات قدیس پطرس حواری را مطرح می کند که متضمن احساسات بشری عیسی است. در این انجیل، عیسی موجودی مافوق بشر نشان داده شده و (فرزند انسان) لقب گرفته است، اما اثری از اصل (تجسّم الهی) در پیکر عیسی و اصل ازلیت او (وجود قبل از خلقت ) دیده نمی شود. اما انجیل متی و انجیل لوقا، حاوی عباراتی است که زمینه را برای اعتقاد به تجسّم ربوبیت در پیکر عیسی آماده می کند و انجیل یوحنا، به صراحت طبیعت الوهی عیسی را - چنان که معاصرش یعنی پولس مطرح کرده بود - بیان می کند. این تهافت مشکل پیچیده ای است که اذهان اندیشمندان مسیحی را تاکنون به خود مشغول داشته و راه حل های گوناگون اما بی حاصل در رفع آن ارائه کرده اند. ر.ک: کلام مسیحی، صص 66-80. در انجیل یوحنا از یحیی(ع) پرسیده می شود: آیا تو همان ایلیای نبی الیاس هستی که قبل از فرارسیدن روز موعود (ظهور مسیح ) باید بیاید؟ یحیی تأکید می کند: من چنین شخصی نیستم. کتاب مقدس، انجیل یوحنا، 1:19. بنابراین روز موعود هنوز فرانرسیده است. اما در انجیل متی به عیسی(ع) نسبت داده اند که گفت: (اگر بخواهید قبول کنید که یحیی همان الیاس است که باید بیاید) متی، 11:14. نویسنده انجیل لوقا برای برداشتن تنافی موجود میان این دو عبارت، مسأله را به گونه ای دیگر توجیه کرده، می گوید: (و او (یحیی ) به روح قوت الیاس پیشروی وی (خداوند )، عیسی(ع) خواهد که بخرامید) . لوقا، 1:17. این مضامین متفاوت و متعارض، نشانگر آن است که آیات اصلی الهی - وحی شده - دچار تحریف جدی گشته است ر.ک: موریس بوکای، تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه مهندس ذبیح اللَّه دبیر، (تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم، 1368 ).
در پایان باید خاطر نشان کرد که: حضرت عیسی علیه السلام کتاب مکتوب نداشت و انجیلهای کنونی را شاگردان حضرت عیسی (ع ) سالها پس از حضرت عیسی (ع) نوشته اند. خود مسیحیان نیز بر این باورند که اساساً حضرت عیسی(ع) انجیلی نداشته است. لذا آنها اناجیل چهارگانهی امروزی را نوشتهی برخی قدّیسین مسیحی می دانند. پس اگر کسی بگوید انجیل تحریف شده، سخت در اشتباه است. این انجیلها، تحریف انجیل حقیقی نیستند؛ البته ممکن است مطالبی از انجیل حقیقی در اناجیل فعلی موجود باشند. امّا انجیل حقیقی هیچگاه تحریف نشد؛ انجیل حقیقی تعالیم حضرت عیسی (ع) بود که به صورت شفاهی در سینه های مردم همواره تا زمان رسول الله(ص) وجود داشت؛ و مسیحیان موحّد که اعتقادی به تثلیث نداشتند آن را به صورت شفاهی داشتند؛ و از طریق همان انجیل حقیقی، می توانستند رسول الله(ص) را بشناسند، تا آنجا که بحیرای مسیحی حتّی در کودکی نیز آن حضرت را شناخت؛ و برخی راهبان مسیحی به عبدالمطلب خبر داده بودند که پیغمبر آخرین، از فرزندان فرزندش عبدالله است؛ و به ابوطالب خبر دادند که محمّد(ص) پیغمبر خواهد شد؛ و سفارش نمودند که از او مراقبت ویژه نماید. این گونه مسیحیان، در حقیقت همان مسیحیان موحّد بودند که انجیل حقیقی را در سینه هایشان داشتند؛ و طالبان حقیقی حقّ را هدایت می نمودند. انجیل ها را چهار نفر نوشته اند: متی , یوحنا, لوقا و مرقس . و این انجیلها به نامهای نویسندگانشان نامیده شده اند. علت نامگذاری , همین است . از این چهار نفر دو نفر از شاگردان حضرت عیسی (ع ) هستند. این دو نفر متی و یوحنا هستند. دو نفر دیگر از حواریون نیستند. متی یکی از شاگردان و حواریین حضرت عیسی و همواره با او بود و از او جدا نمی شد. انجیل متی در سال 38 میلادی نوشته شده است و برخی به این عقیده اند که انجیل متی بین 50 و 60 میلادی نوشته شده است . (قاموس کتاب مقدس , یک مجلدی , ص 782, ماده متی ) یوحنا از شاگردان و حواریین عیسی (ع ) بود و آن حضرت او را بسیار دوست می داشت . (المیزان , ج 3, ص 312, قاموس کتاب مقدس ماده یوحنا) تاریخ انتشار این انجیل را سال 65 میلادی , 96 میلادی و 98 میلادی گفته اند (المیزان , ج 3, ص 313) برخی بر این باورند که انجیل یوحنا, از یوحنا نیست بلکه دیگران نوشته اند و به نام او انتشار داده اند تا مردم بپذیرند و برخی گفته اند که انجیل یوحنا در اصل بیست باب بود و باب بیست و یکم را پس از مرگ یوحنا اضافه کرده اند. (المیزان , ج 3, ص 313) مرقس از حواریین نبود بلکه شاگرد پطرس بود و به دستور پطرس انجیل را در سال 61 میلادی نوشته است . (همان , ص 311) لوقا هم از حواریین نبود و حتی حضرت مسیح را ندیده است .
- [سایر] چگونه حضرت عیسی پسر خداست؟ در حالی که در اناجیل امروزی میگویند: مریم با یوسف نجار ازدواج کرد، چگونه مریم را باکره میدانند؟
- [سایر] اوصاف یاران منجی در اناجیل چیست؟
- [سایر] اناجیل عهد جدید حاوی چه مطالبی است؟
- [سایر] آیا در اناجیل به علائم ظهور منجی اشاره شده است؟
- [سایر] ظهور منجی در اناجیل در چه وقتی معین شده است؟
- [سایر] آیا انجیل که قرآن از آن نام برده همان اناجیل اربعه یا یکی از آنهاست؟
- [سایر] مفهوم عبارات ( احتیاط واجب، احتیاط مستحب، اقرب و اقوی) چیست؟
- [سایر] حقیقت وحی چیست؟ آیا بین وحی نازل شده بر حضرت محمد و وحی نازل شده بر پیامبران دیگر فرقی هست؟
- [سایر] انجیل یوحنا و برنوبا را کلا خواندم ندیدم نوشته باشد عیسی پسر خداست البته مسیحیان معتقدند عیسی پسر خداست وخدا یکی از سه خداست؟
- [سایر] کسانی که پیامبر را دیوانه خطاب می کنند و مثل بیماران اسکیزوفرن که دریافت الهامات وحی مانندی دارند می دانند، در این باره چه باید گفت؟ چگونه اثبات می کنید که این آیات صرفا از بیماری اسکیزوفرن نبوده و مستقیما از جانب خداست. لطفا من را به آیات درون قرآن ارجاع ندهید دلیل منطقی و علمی بیاوررید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] طرفین معامله به هر زبانی آشنا باشند می توانند صیغه بخوانند، بنابراین اگر فروشنده به فارسی بگوید: (این جنس را به فلان قیمت فروختم) و مشتری بگوید: (قبول کردم) معامله صحیح است، همچنین با عبارات دیگری که این معنی را به روشنی بیان کند و اگر صیغه نخوانند اما فروشنده جنس را به قصد فروختن به دیگری دهد و او هم به قصد خریدن بگیرد کافی است (به شرط این که تمام شرایط معامله در آن جمع باشد).
- [آیت الله مکارم شیرازی] کسانی که عقیده به وحدت وجود دارند یعنی می گویند در عالم هستی یک وجود بیش نیست و آن خداست و همه موجودات عین خدا هستند و کسانی که معتقدند خدا در انسان، یا موجود دیگری حلول کرده و با آن یکی شده، یا خدا را جسم بدانند احتیاط واجب، اجتناب از آنهاست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] گریه کردن با صدا نماز را باطل می کند هرچند بی اختیارشود، بلکه بنابر احتیاط واجب گریه بی صدا نیز نماز را باطل می کند اینهادر صورتی است که گریه از ترس خدا و برای آخرت نباشد، و الا نه تنها نماز را باطل نمی کند، بلکه از بهترین اعمال و از کارهای اولیای خداست.
- [آیت الله بهجت] بعید نیست مستحب بودن اقرار به ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیهالسلام در اذان مستحبی، در صورتی که به نیت مطلوب بودن گفته شود، به عبارات مختلفی که در (نهایه) و (فقیه) و (احتجاج) نقل شده است که (اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللّه) و یا (عَلِیٌ اَمیرُ المُؤمِنین) و یا به عبارت (اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیاً وَلِی اللّه) باشد، و اما اقرار به ولایت اگرچه در غیر اذان باشد خوب است، پس احتیاج به دلیل مخصوص ندارد؛ و کاملترین عبارتی که در اینجا گفته میشود آن است که اقرار به خلیفه بودن یا وصی بودن حضرت امیرالمؤمنین علیهالسلام و ائمه طاهرین علیهمالسلام در آن باشد.
- [آیت الله وحید خراسانی] الله اکبر یعنی الله بزرگتر از ان است که وصف شود اشهد ان لا اله الا الله یعنی شهادت می دهم که نیست خدایی معبودی به غیر از الله اشهد ان محمدا رسول الله یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبد الله صلی الله علیه واله وسلم فرستاده خداست حی علی الصلاه یعنی بشتاب برای نماز حی علی الفلاح یعنی بشتاب برای رستگاری حی علی خیر العمل یعنی بشتاب برای بهترین کارها قد قامت الصلاه یعنی به تحقیق که نماز بر پا شد لا اله الا الله یعنی نیست معبودی مگر الله
- [آیت الله نوری همدانی] شایسته است امام خطیب ، بلیغ باشد و به تناسب اوضاع و احوال سخن گوید و عبارات فصیح و روان به کار برد ، به حوادثی که در سراسر عالم بر مسلمین می گذرد بخصوص حوادث منطقه خود ، آشنا باشد . مصالح اسلام و مسلمین را تشخیص دهد . چنان شجاع باشد که در راه خدا از مَلامت و نکوهش احدی بیم به خود راه ندهد ، در اظهارحق و اِبْطال باطل بر حسب شرایط زمان ومکان صراحت داشته باشد ، اموری از قبیل مواظبت در اوقات نماز وعمل به روش صُلَحاو اولیاء خد ا را که موجب تأثیر کلام او در مردم است رعایت کند ، کارهای او با مَواعِظْ و وعد وعیدهایش تطبیق نماید ، از آنچه که موجب سَبُکی او و کلامش می شود حتّی از قبیل پر گوئی ، شوخی و بیهوده گوئی بپرهیزد وهمة امور را تنها برای خداوند رعایت کند وهدفش اِعْراض از دنیا پرستی و ریاست طلبی باشد که سرسلسة همة گناهان است تا کلامش در جان مردم ، مُؤَثِّرْ افتد .
- [آیت الله جوادی آملی] ) .االله اکبر) یعنی خدای سبحان بزرگتر از آن است که وصف شود. (أشهد أن لا إله الاّ االله ), یعنی شهادت می دهم که غیر خدای یکتا و یگانه خدای دیگری نیست . (أشهد أنّ محمداً رسول االله ); یعنی شهادت میدهم که حضرت محمدبن عبداالله(ص) پیامبر و فرستاده خداست . (أشهد أنّ علیاً امیرالمؤمنین و ولیّ االله)؛ یعنی شهادت میدهم که حضرت علی(ع)امیر مؤمنان و ولیّ خدا بر همه خلق است . (حیّ علی الصلاة )؛ یعنی بشتاب برای اقامه نماز، (حیّ علی الفلاح)؛ یعنی بشتاب برای رستگاری، (حیّ علی خیر العمل )؛ یعنی بشتاب برای بهترین کار که نماز است، (قد قامت الصلاة)؛ یعنی به تحقیق نماز برپا شد، (لا إله الاّ االله )؛ یعنی خدایی؛ جز خدای یکتا و یگانه, سزاوار پرستش نیست.
- [آیت الله سبحانی] اللّه اکبر یعنی خدای بزرگ تر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، یعنی شهادت می دهم که خدایی جز اللّه نیست. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، یعنی شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله(صلی الله علیه وآله)پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمیرالمؤمنینَ وَلِیُّ اللّه، یعنی شهادت می دهم که حضرت علی(علیه السلام)امیرالمؤمنین، و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، یعنی بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الفَلاَح، یعنی بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قًد قامَتِ الصَّلاةُ، یعنی نماز برپا شده است. لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، یعنی خدایی جز اللّه نیست.
- [امام خمینی] ترجمه اذان و اقامه اَللّههُ اَکْبَرُ یعنی خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. اَشْهَدُ اَنْ لاه اِلههَ اِلاَّ اللّههُ یعنی شهادت میدهم که غیرخدایی که یکتا وبیهمتا است خدای دیگری سزاوار پرستش نیست. اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهه یعنی شهادت میدهم که حضرت محمد بن عَبْداللّهه صلیاللهعلیهوآلهوسلم پیغمبر و فرستاده خداست. اَشْهَدُ اَنَّ عَلِیّاً امیرُالمُؤْمنینَ وَلِیُّ اللّههِ یعنی شهادت میدهم که حضرت علی علیه الصّلاة والسّلام امیرالمؤمنین و ولیّ خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلوة یعنی بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاهحِ یعنی بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلیه خَیْرِ الْعَمَلِ یعنی بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَدْ قهامَتِ الصّلوة یعنی به تحقیق نماز برپا شد. لاه اِلههَ اِلاَّ اللّههُ یعنی خدایی سزاوار پرستش نیست مگر خدایی که یکتا و بیهمتا است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . "أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّ الله"جزو اذان و اقامه نیست، ولی خوب است بعد از "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله"، به قصد قربت گفته شود. اللهُ أکْبَرُ خدای تعالی بزرگتر از آن است که او را وصف کنند. أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ الله شهادت می دهم که نیست خدایی جز خدای یکتا و بی همتا. أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله شهادت می دهم که حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله پیغمبر و فرستاده خداست. أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً أمِیرَ المُؤمِنینَ وَلِیُّ الله شهادت می دهم که حضرت علی علیه السلام أمیرالمؤمنین و ولی خدا بر همه خلق است. حَیَّ عَلَی الصَّلاَة بشتاب برای نماز. حَیَّ عَلَی الْفَلاَح بشتاب برای رستگاری. حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل بشتاب برای بهترین کارها که نماز است. قَد قامَتِ الصَّلاَة به تحقیق نماز برپا شد. لا إلَهَ إِلاَّ الله نیست خدایی مگر خدای یکتا و بی همتا.