با توجه به آیه 62 سوره (بقره) آیا می‌توان به درستی پلورالیسم دینی معتقد شد؟
با توجه به آیه 62 سوره (بقره) آیا می‌توان به درستی پلورالیسم دینی معتقد شد؟ متن آیه یاد شده چنین است: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ النَّصاری‌ وَ الصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ)؛ بقره (2)، آیه 62.؛ (در حقیقت آنان که (به اسلام‌) ایمان آوردند و یهودیان و مسیحیان و صائبان، هر کس به خدا و روز بازپسین ایمان داشت و کار شایسته کرد؛ پس پاداششان را نزد پروردگارشان خواهند داشت و نه بیمی بر آنان است و نه اندوهناک خواهند شد). این آیه مربوط به دو گروه است: 1. مسلمانان، 2. کسانی از پیروان شریعت‌های آسمانی که بدون تعصب و لجاجت، بر آیین خداپرستی و ایمان به معاد زندگی کرده‌اند. اما کسانی که چهره جدید حق را شناخته و از روی لجاجت و تعصب، از ایمان به اسلام خودداری می‌کنند مصداق این آیه نخواهند بود. زیرا قرآن در جاهای دیگر وضعیت این گروه را روشن ساخته و آنان را کافر و مشمول لعنت الهی دانسته و می‌فرماید: (وَ لَمَّا جاءَهُمْ کِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ کانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَی الَّذِینَ کَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الْکافِرِینَ ) بقره(2 )، آیه 89.؛ (و هنگامی که از جانب خداوند، کتابی (قرآن) که مؤید آنچه نزد آنان است، برایشان آمد و از دیرباز (در انتظارش )بر کسانی که کافر شده بودند، پیروزی می‌جستند؛ ولی همین که آنچه (که اوصافش)را می‌شناختند، برایشان آمد، انکارش کردند؛ پس لعنت خدا بر کافران باد). چنانکه مشاهده می‌شود، آیه فوق کسانی که پس از نزول قرآن از ایمان به آن سرباز می‌زنند را کافر و مورد لعن الهی قلمداد کرده است. احتمال دیگر این است که این آیات هشداری است به مدعیان اسلام و مسیحیت و یهودیت که عنوان و اسم، کارساز نیست؛ بلکه ملاک ارزش (ایمان واقعی به خدا و قیامت و بندگی او) است و لازمه این ایمان و بندگی چیزی جز سرسپردگی در برابر همه قوانین الهی نیست. لازمه این سرسپردگی کامل و تمام عیار هم این است که شخص در هر عصری که زندگی می‌کند به آخرین پیام و شریعت الهی که جامع‌ترین و کامل‌ترین آنهاست تسلیم شود. ر.ک : المیزان، ج 1، ص 391. بنابراین آیه شریفه، دلالتی بر درستی (پلورالیسم) به معنای حقانیت عرضی ادیان و شریعت‌های مختلف ندارد؛ بلکه برای همگان (یک حق واقعی) را تعریف می‌کند و آن ایمان راستین به خدا و معاد و پایبندی به عمل صالح است که مصداق آن در هر زمان پیروی از آخرین شریعت الهی است. جهت آگاهی بیشتر بنگرید : محمدحسن قدردان قراملکی، قرآن و پلورالیزم، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، 1380. در نتیجه آیه مربوط به پیروان ادیان مذکور در زمان اعتبار آنها یعنی پیش از نسخ آنها توسط شریعت حضرت خاتم‌المرسلین می‌باشد. (ادیان و مذاهب، حمید رضا شاکرین، کد: 6/500012)
عنوان سوال:

با توجه به آیه 62 سوره (بقره) آیا می‌توان به درستی پلورالیسم دینی معتقد شد؟


پاسخ:

با توجه به آیه 62 سوره (بقره) آیا می‌توان به درستی پلورالیسم دینی معتقد شد؟

متن آیه یاد شده چنین است: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ الَّذِینَ هادُوا وَ النَّصاری‌ وَ الصَّابِئِینَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ)؛ بقره (2)، آیه 62.؛ (در حقیقت آنان که (به اسلام‌) ایمان آوردند و یهودیان و مسیحیان و صائبان، هر کس به خدا و روز بازپسین ایمان داشت و کار شایسته کرد؛ پس پاداششان را نزد پروردگارشان خواهند داشت و نه بیمی بر آنان است و نه اندوهناک خواهند شد).
این آیه مربوط به دو گروه است:
1. مسلمانان،
2. کسانی از پیروان شریعت‌های آسمانی که بدون تعصب و لجاجت، بر آیین خداپرستی و ایمان به معاد زندگی کرده‌اند.
اما کسانی که چهره جدید حق را شناخته و از روی لجاجت و تعصب، از ایمان به اسلام خودداری می‌کنند مصداق این آیه نخواهند بود. زیرا قرآن در جاهای دیگر وضعیت این گروه را روشن ساخته و آنان را کافر و مشمول لعنت الهی دانسته و می‌فرماید: (وَ لَمَّا جاءَهُمْ کِتابٌ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِما مَعَهُمْ وَ کانُوا مِنْ قَبْلُ یَسْتَفْتِحُونَ عَلَی الَّذِینَ کَفَرُوا فَلَمَّا جاءَهُمْ ما عَرَفُوا کَفَرُوا بِهِ فَلَعْنَةُ اللَّهِ عَلَی الْکافِرِینَ )
بقره(2 )، آیه 89.؛ (و هنگامی که از جانب خداوند، کتابی (قرآن) که مؤید آنچه نزد آنان است، برایشان آمد و از دیرباز (در انتظارش )بر کسانی که کافر شده بودند، پیروزی می‌جستند؛ ولی همین که آنچه (که اوصافش)را می‌شناختند، برایشان آمد، انکارش کردند؛ پس لعنت خدا بر کافران باد).
چنانکه مشاهده می‌شود، آیه فوق کسانی که پس از نزول قرآن از ایمان به آن سرباز می‌زنند را کافر و مورد لعن الهی قلمداد کرده است.
احتمال دیگر این است که این آیات هشداری است به مدعیان اسلام و مسیحیت و یهودیت که عنوان و اسم، کارساز نیست؛ بلکه ملاک ارزش (ایمان واقعی به خدا و قیامت و بندگی او) است و لازمه این ایمان و بندگی چیزی جز سرسپردگی در برابر همه قوانین الهی نیست. لازمه این سرسپردگی کامل و تمام عیار هم این است که شخص در هر عصری که زندگی می‌کند به آخرین پیام و شریعت الهی که جامع‌ترین و کامل‌ترین آنهاست تسلیم شود. ر.ک : المیزان، ج 1، ص 391.
بنابراین آیه شریفه، دلالتی بر درستی (پلورالیسم) به معنای حقانیت عرضی ادیان و شریعت‌های مختلف ندارد؛ بلکه برای همگان (یک حق واقعی) را تعریف می‌کند و آن ایمان راستین به خدا و معاد و پایبندی به عمل صالح است که مصداق آن در هر زمان پیروی از آخرین شریعت الهی است. جهت آگاهی بیشتر بنگرید : محمدحسن قدردان قراملکی، قرآن و پلورالیزم، تهران، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، چاپ اول، 1380.
در نتیجه آیه مربوط به پیروان ادیان مذکور در زمان اعتبار آنها یعنی پیش از نسخ آنها توسط شریعت حضرت خاتم‌المرسلین می‌باشد. (ادیان و مذاهب، حمید رضا شاکرین، کد: 6/500012)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین