بنده وقتی کتاب می خوانم خوابم می برد مشکلم چیست؟
پاسخ :
پرسشگر گرامی؛ در ابتدا کمی در مورد خواب و علل خواب‌آلودگی نامنظم با شما سخن می‌گوییم و در ادامه شما را از راهکارهای مقابله با این مشکل برای رسیدن به مطالعه مؤثرتر آگاه می کنیم.
خواب یکی از نیازهای ضروری انسان است که نشاط روحی و جسمی انسان به واسطه آن حاصل می شود اما این نیاز نیز در حد متعارف و متعادل نیاز به ارضاء شدن دارد متخصصین مقدار خواب لازم برای یک جوان را در مدت 24 ساعت 7 الی 8 ساعت می دانند.[1] خروج از حد اعتدال خواب، پرخوابی یا کم خوابی، خود باعث مشکلاتی می شود که در کل برای سازمان روانی و فیزیولوژیکی ضررهایی در پی دارد و در هر حال باعث فرسودگی و عدم لذت از زندگی می گردد. علل مختلفی در فزون خوابی نقش دارند گاهی چند علت دست به دست هم می دهند و باعث کسالت زیاد و پرخوابی می گردند در ذیل به برخی از این علل اشاره می کنیم.
1. محیط: گاهی انسان در محیطی زندگی می کند که اطرافیان آن کسل و پرخواب هستند و از آن جایی که مجالست ها و نشست و برخاست ها بر انسان تأثیر می گذارد انسان نیز این صفت ناپسند را از اطرافیان کسب می کند و از سویی دیگر دوستی و معاشرت با افراد پرکار، منظم، با نشاط بر انسان اثر می گذارد و انسان اگر مثل او نشود حداقل رنگ و بو او را می گیرد رنگ و بویی که سرانجام او را به موفقیت و نشاط می رساند.
2. شکست های متوالی (درماندگی آموخته شده): گاهی انسان شکست های پی در پی ای را تجربه می کند که با این شکست ها اگر با دید منفی صرف نگاه شود درذهن از خود انسانی مأیوس، ناامید، می سازد انسانی که همه درهای موفقیت و پیروزی را به سوی خود بسته می بیند و تنها راه را فرو رفتن در لاک خود می بیند.
3. تسویف (اهمال کاری و فردا فردا کردن ها): گاهی انسان به دلیل اینکه از زندگی لذت ببرد کار روزانه خود را به تعویق می اندازد تا جایی که این امر برایش به شکل عادت زشت تنبلی درمی آید. عادتی که انسان در آئینه آن به غیر از ناکامی چیزی را نمی بیند به همین دلیل هر روز ارزیابی او از توانایی هایش کمتر و کمتر می شود تا اینکه از خود یک انسانی بی مایه و ناتوان در هر کاری می سازد انسانی که نسبت به همسالان خود وامانده است.
4. بی کاری و عدم فعالیت های فیزیکی: انسان هایی که کارهای فیزیکی و بدنی مناسبی و تحت برنامه ای منظم دارند هیچ گاه تعادل خوابشان به هم نمی خورد چرا که در چهارچوب کاری آنها باید از ساعت مخصوص سرکار حاضر شوند و خلاف از این برنامه برای آنها خطر از دست دادن شغل و امتیازات شغلی (ازدواج، مسکن، تفریح مناسب و ....) را به همراه دارد. از سویی افرادی که از یافتن شغل ویا رشته مورد علاقه خود به بن بست امید رسیده اند بخاطر اینکه رشد و شکوفایی استعدادهای خود را در پرتو کارشان نمی بیند و گاهی هم بازتاب های نامناسبی از اطرافیان مثل (بی عار، تنبل، بی دست و پا و...) دریافت می کنند سر از کسالت در می آورند تا جایی که خود نیز به این باور می رسند که از دیگران کمبودهای فکری، استعداد و ... دارند.
5. اختلال: فزون خوابی گاهی منعکس کننده حالات مرضی مختلف و در پاره ای از بیماران افسرده به خصوص در نوجوانان و بزرگسالان است.این مشکل با مراجعه به روان شناس بالینی قابل درمان است.
6. پرخوری و چاقی: به تجربه همگی دریافته ایم که وقتی که غذای زیادتری می خوریم احساس سنگینی و خواب آلودگی می کنیم. افرادی که از شکل اضافه وزن (چاقی) رنج می برند بخاطر عدم فعالیت زیاد یا مشکلاتی در کارهای روزانه و شغلی و حرفه ای خود مواجه می شوند که این امر می تواند سبب کسالت،تنبلی، افسردگی و خواب های مکرر در طول ساعت روز گردد (مطالعه زندگینامه آنتونی را بینز در این زمینه خالی از لطف نیست او اول بخاطر عدم یافتن کار مورد علاقه مدت ها و سال ها در خانه و بی فعالیتی به سر می برد و به شکل چاقی مفرط روبرو می شود وقتی به خود می آید فعالانه حرکت می کند دنبال چاره می رود تا جایی که جلسات او در آمریکا زبان زد می شود.)
شاید علل خواب شما به هنگام مطالعه یکی از موارد بالا باشد.ما برای شما راهکارهایی برای مقابله با خواب برایتان بیان می کنیم امیدوارم به شما کمک کند.
1. ممکن است این خواب در مطالعه، برخاسته از ضعف جسمانی و کمبود برخی از ویتامین‌ها باشد. به هر حال به این نکته توجه داشته باشید و به تقویت خود بپردازید.
2. برای این که انسان اشتیاق بیشتری به مطالعه پیدا کند، باید انگیزه مطالعه را در خود بالا ببرد. برای افزایش انگیزه در مطالعه به نکات زیر توجه کنید:
الف) به ارزش علم و فراگیری دانش بیندیشید و این را بدانید که موفقیت انسان رهین کمال و علم و دانش او است. امیرمؤمنان علی(ع) می‌فرماید: قیمة کل امرء ما یحسنه ارزش وجودی هر فردی به میزان علم و دانش او است.( نهج‌البلاغه، کلمات قصار 81)
از سوی دیگر توجه داشته باشید عدم موفقیت و عقب‌ماندگی انسان به میزان جهل و نادانی او بستگی دارد.
ب ) به افراد جدّی و اهل مطالعه نزدیک شده و با آنها بیشتر نشست و برخاست کنید که قهراً رفتار آنان انگیزش بیشتری در شما ایجاد خواهد کرد.
ج ) شرح حال رجال، نوابغ و شخصیت‌ها را بخوانید و ببینید تا چه حد از فرصت‌ها، استفاده کرده و اهل مطالعه بودند.
د ) اتاق منظم، میز مطالعه، روشنایی و... نیز مفید و انگیزه‌بخش است.
ه ) کتاب‌هایی که در زمینه روش مطالعه نوشته شده را مورد مطالعه و دقت قرار دهید.
3. برای مبارزه با خواب‌آلودگی چند نکته را رعایت فرمایید: الف) به اندازه کافی استراحت کنید، ب ) اگر در هنگام مطالعه خواب به سراغ شما آمد، برخیزید و در حال راه رفتن به مطالعه بپردازید، ج ) با خوردن و نوشیدن چای و شیرینی می‌توان خواب را از سر خود دور کرد، د ) تلقین مثبت و جدی نیز در جلوگیری از خواب مؤثر است. امام صادق(ع) می‌فرماید: ما ضعف بدن عما قویت علیه النیّةهرگز بدن دچار کسالت نمی‌شود مادامی که اراده و نیت قوی و محکم باشد.
4. ملامت کردن خود در مقابل کوتاهی و سستی، امری مفید و مثبت است؛ ولی نباید منجر به ناامیدی گردد؛ چون ناامیدی و یأس، انسان را از بلندای همت و تلاش بیشتر باز می‌دارد. اصولاً خودسازی و ملامت کردن خویش در ازای کوتاهی‌ها یک وظیفه است. انسان باید پیوسته در صدد مراقبت و محاسبه نفس خویش باشد.
5. در جشن‌ها و میهمانی‌های ضروری به طور متعادل شرکت کنید و در عین حال تلاش کنید که فرصت شما در حد ضرورت گرفته شده و بیهوده از دست نرود.
6. جذابیت محتوای کتاب و هدفمند بودن انسان در اشتیاق برای مطالعه نقش به سزایی دارد. در این راستا با اساتید و دوستان اهل مطالعه به مشورت بپردازید.
7. در برنامه‌ریزی به این نکته توجه کنید که یکی از رمزهای موفقیت، آینده‌نگری و برنامه‌ریزی است. با برنامه‌ریزی صحیح، به طور قطع از فرصت خویش بهره بیشتری خواهید برد. البته ممکن است برخی از شیوه‌ها در ابتدا سخت باشد؛ ولی به تدریج با اصرار و تمرین سهل و هموار خواهد شد.
8. همچنین در راستای (رمز موفقیت) کتابهای زیادی نوشته شده است. لازم است که شما برخی از آنها را با دقت مورد مطالعه قرار دهید تا انگیز خود را برای مطالعه تقویت کنید.
9. عادات مداوم به ورزش های جسمانی:انسان در این ورزش ها بجای اینکه نیروی لازم را جهت زندگی خود بدست آورد کلیه سرمایه انرژی خود را در باشگاه های ورزشی و .... هزینه می کند به طوری که انرژی دیگری برای فعالیت های روزانه ندارد.
10.عادت: گاهی انسان جلوی کار و یا صفت بدی را نمی گیرد و این صفت در او ریشه می دواند به گونه ای که به آن کار عادت می کند و خلاف آن را بخواهد انجام دهد مشکل ساز می شود. (که نیاز است به شکل تدریجی درمان گردد) آری خواب خواب می آورد.
منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم.
