شرایط داشتن یک خانواده موفق و خوب چیست؟

شرایط داشتن یک خانواده موفق و خوب چیست؟

قبل از این که ویژگی های یک خانواده موفق و پایدار را ذکر کنیم لازم است معنا و مفهوم موفقیت مشخص شود تا دچار قانون همه یا هیچ نشویم. موفقیت مانند کلمه ایمان یک مفهوم تشکیکی است یعنی دارای مراتب است و درجاتی دارد. موفقیت یک امری نیست که دایر بین نفی و اثبات باشد.
نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد موفقیت برای هر فردی یا خانواده ای باید به صورت مستقل لحاظ شود چه این که هم افراد و هم خانواده ها از ابعاد گوناگون با یکدیگر تفاوت دارند لذا نوع موفقیت و میزان موفقیت آنها با یکدیگر فرق می کند و نکته دیگر این که شرایط زندگی یعنی شرایط محیطی نیز برای همه یکسان نیست در نتیجه زمینه دستیابی به موفقیت برای همه یکسان نیست. با توجه به نکاتی که بیان شد نکاتی را در مورد خانواده موفق متذکر می شویم.خانواده موفق خانواده ای است که زمینه رشد و شکوفایی حداقل در سه جهت برای اعضای آن فراهم باشد و حرکت اصلی خانواده در مسیر رشد و کمال باشد.
1. بعد عاطفی:
یکی از مهمترین ابعاد وجودی انسان عواطف و هیجانات اوست. رشد بعد عاطفی در واقع زمینه ارتباطات بین فردی و اجتماعی افراد فراهم می کند و عدم رشد عاطفی باعث بروز انواع اختلالات خلقی و عاطفی را موجب می شود که از جمله آنها افسردگی و انزواطلبی است. مهمترین عاملی که در رشد عاطفی خانواده مؤثر است ارتباط عاطفی والدین است اگر در خانواده رابطه عاطفی میان زن و شوهر ارتباطی صمیمی توأم با دلسوزی و صداقت باشد همه روابط بین اعضاء خانواده را تحت تأثیر قرار می دهد و مجموعه خانواده با یکدیگر روابط عاطفی سالم و سازنده دارند و در نتیجه زمینه رشد یادگیری مهارت های ارتباطی در این خانواده فراهم می شود و اعضا خانواده با یکدیگر یک ارتباط متقابل گرم و آکنده از مهر و محبت دارند و چنین خانواده علاوه بر این که از استحکام مناسبی برخوردار است اعضاء آن از نشاط، شادابی در روابط اجتماعی نیز برخوردارند و زمینه بسیاری از اختلالات عاطفی مانند افسردگی از بین می رود.
2. بعد شناختی:
علاوه بر بعد عاطفی خانواده باید شرایط رشد فکری و علمی اعضاء خود را فراهم کند تا استعدادهای نهفته در هر کدام از اعضا در مسیر صحیح شکوفا شود و همه اعضا خانواده از نظر علمی رشد لازم را داشته باشند. مسؤولان خانواده یعنی والدین باید از همان ابتدا به سؤالات فرزندان خود توجه داشته باشند تا آنجایی که امکان دارد سؤالات آنها را بی پاسخ نگذارند و در صورت بلد نبودن از دیگران کمک بگیرند یا با مطالعه کتاب های مربوطه جواب سؤالات فرزندانشان را بدهند. علاوه بر این که باید مراقب تحصیل فرزندان خود باشند و زمینه رشد استعداد آنها را فراهم کند، ارتباط بین خانه و مدرسه باید حفظ شود و والدین با ارتباط با معلمین فرزندان خود در همان سال های اول پایه های علمی آنها را محکم کنند و علاوه بر این استعداد آنها را کشف کنند تا در مسیر صحیح علمی و در رشته های متناسب با استعداد، ذوق و علاقه آنها را هدایت کنند.
3. بعد اخلاقی و دینی:
با توجه به این که باورهای دینی نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت انسان دارد و بر همه کارکردهای او در همه حوزه های فکری و عملی تأثیر می گذارد خانواده باید شرایط رشد اخلاقی و معنوی فرزندان خود را براساس معیارهای دینی فراهم کند. آشنایی کودکان از همان ابتدا با قرآن و معارف قرآنی، رعایت اخلاق و انجام رفتارهای سنجیده در مقابل چشم فرزندان، اهمیت دادن به انجام فرایش دینی مانند نماز، روزه و سایر احکام دینی و یاد دادن به فرزندان، معاشرت با خانواده های سالم و جلوگیری از ارتباط فرزندان با افراد ناصالح، مراقبت از دوستان و رفقا و همکلاسی های فرزندان، ارتباط داشتن با مساجد و اماکن مذهبی و شرکت در جلسات مذهبی همراه با فرزندان، دوری و اجتناب از خانواده هایی که به مسائل دینی اهمیت نمی دهند. تفریحات سالم، گردش های خانوادگی به محل های سالم، اهتمام به ورزش و کارهای هنری مورد علاقه فرزندان و بسترسازی برای رشد معنوی اعضاء خانواده از جمله ویژگی های یک خانواده موفق است.
البته لازم داشتن چنین خانواده ای مستلزم آگاهی و شناخت هر چه بیشتر از مسائل خانواده، مسائل تربیتی و اخلاقی، آشنایی با روان شناسی کودک نوجوان و جوان و آشنایی با مراحل رشد کودک و نوجوان و... و همچنین همت عالی و پشتکار در عمل کردن به راهکارها و مسؤولیت هایی است که اجمالا به آنها اشاره شد.
اما درباره نوع تعامل بین زن و شوهر و چگونگی برخورد آنها با یکدیگر چه خوب است به نکات 40 گانه زیر توجه شود:
1. با مطالعه کتاب‌های مربوط به انتخاب همسر، آیین همسرداری، چگونگی ایجاد ارتباط با دیگران و نیز شرکت در جلسه‌های آموزش خانواده، دانش و مهارت خود را در این زمینه افزایش دهید.
2. با همدلی، هم‌فکری، همکاری و مشورت با یکدیگر درباره مسائل مختلف، میان اعضای خانواده روابط سالم پدید آورید.
3. هر یک از زوجین دیگری را نزدیک‌ترین و محرم‌ترین فرد بداند و او را نیمه تن، حامی و پشتیبان خود تلقی کند.
4. با یادگیری مهارت‌های ارتباطی نظیر به حرف‌های یکدیگر گوش کردن، احترام به نظرها و عقاید یکدیگر و تشریک مساعی و مشورت کردن - روابط خود را بهبود بخشید.
5. بکوشید، باایجاد کانونی گرم و صمیمی، تمام اعضای خانواده - به ویژه زن و شوهر - مسؤولیت رسیدن به تفاهم را پذیرا شوند.
تا که از جانب معشوق نباشد کششی‌کوشش عاشق بیچاره به جایی نرسد
6. هنگام اختلاف نظر یا سوء تفاهم، به جای سرزنش کردن یکدیگر یا تفسیر نادرست، به شناسایی مسأله و یافتن راه حل آن بپردازید و در صورت لزوم کمک و مشاوره افراد با تجربه و متخصص را جلب کنید.
7. برای رسیدن به امنیت روانی وعاطفی در روابط زناشویی، داشتن صداقت، پذیرش، سعه صدر، انصاف و اعتماد متقابل را اصل اول قرار دهید.
8. در صورت به وجود آمدن هر گونه سوء تفاهم و سوء برداشت، در نخستین فرصت ممکن به حل و فصل آن بپردازید تا به فرآیندی مخرب و پیشرونده تبدیل نشود.
9. به هر طریق ممکن رفتارهای مطلوب همسرتان را مورد توجه و تأیید قرار دهید؛ به گونه‌ای که همسرتان بفهمد برایش ارزش قائل هستید.
10. تشویق و تأیید و بیان نکات مثبت، به طور آشکار یا در جمع باشد و تذکر نکات منفی و انتقاد، به طور محرمانه و در تنهایی صورت گیرد.
11. برای خصوصیات و نیازمندی‌های یکدیگر، ارزش قائل شوید و در روابط کلامی، عاطفی، اقدام‌ها و تصمیم‌گیری‌ها به افکار و خواسته‌های همسرتان توجه کنید.
12. اگر رفتار خاصی برای شما مبهم است، ساده‌ترین راه این است که از همسرتان هدف و علت آن رفتار را بپرسید و با روش مسالمت‌آمیز، صمیمانه و خوش بینانه موضوع را روشن کنید.
13. خشونت همسرتان را با خشونت پاسخ ندهید. خشونت را با سکوت پاسخ گویید و در موقعیتی مناسب؛ درباره مسأله مورد نظر به بحث و گفت‌وگو بپردازید.
14. بکوشید در سراسر زندگی - به خصوص در روابط بین خود و همسرتان - به جای هر گونه پیش‌داوری یا مشاهده اشکالات و ضعف‌ها، نقاط مثبت و قوت را ببینید؛ به عبارت دیگر، به جای توجه به نیمه خالی لیوان، به نیمه پر آن توجه کنید.
15. سعی کنید در برنامه ریزی برای فعالیت‌های اجتماعی، اوقات فراغت، دید و بازدیدهای خانوادگی و نظایر آن، با یکدیگر مشورت کنید و از یک جانبه‌نگری بپرهیزید.
16. در هر فرصتی که پیش می‌آید، با همسر و اعضای خانواده‌تان ارتباط کلامی و عاطفی برقرار کنید. شایان ذکر است زنان از صحبت کردن با همسرشان بیش‌تر لذت می‌برند. بنابراین، مردان باید فعالانه به سخنان همسران‌شان گوش کنند و واکنش مناسب نشان دهند.
17. اگر هر یک از زوجین در شرایط خاصی، نمی‌تواند به سخنان همسرش گوش کند، باید صادقانه و صمیمانه این موضوع را به وی انتقال دهد و تقاضا کند صحبت کردن درباره آن موضوع را به فرصتی دیگر واگذارد.
18. هر از چند گاهی زوجین در فضایی محرمانه، محبت‌آمیز و صمیمانه به ارزیابی رفتار و روابط یکدیگر بپردازند و از یکدیگر بپرسند، چه باید کرد تا روابطمان بهتر و بانشاطتر شود؟
19. همیشه، در رویارویی با مسائل و مشکلات خانوادگی، خود را در وضعیت طرف مقابل قرار دهید و با قبول مسؤولیت خود و شناخت انتظارات متقابل به حل و فصل اختلافات روی آورید.
20. در روز یا در هفته زمان مشخصی را برای گفت و گو درباره مسائل و مشکلات و به اصطلاح درد دل کردن با همسرتان اختصاص دهید.
21. از داشتن نگرش‌های آرمان گرایانه و شاعرانه در مسأله ازدواج و روابط زناشویی و نیز انتظارات غیر واقع بینانه اجتناب کنید.
22. ارتباط زوجین باید از هر گونه سوء ظن و حدس نادرست وغیر واقع بینانه به دور باشد. اگر موضوع و مسأله‌ای ذهن یکی از زوجین را به خود مشغول کرده است، باید آن را به صراحت و صادقانه مطرح کند و درستی و نادرستی اش را با همسرش مورد بررسی قرار دهد.
23. هر یک باید زمینه‌های بروز سوء تفاهم‌ها و سوء ظن‌ها را از بین ببرد و از رفتارهایی که موجب بروز سوء تفاهم و سوء ظن می‌شود، خودداری کند.
24. هر یک از زوجین باید بکوشد با روان‌شناسی همسرش آشنا شود، تا بداند او به چه اموری بها می‌دهد و نظام ارزشی‌اش چگونه است. برای مثال معمولاً زن به وابسته بودن، کسب امنیت عاطفی و مورد حمایت واقع شدن اهمیت می‌دهد و مرد می‌خواهد مستقل و خود مختار باشد و آزادی عمل را دارای ارزش می‌داند.
25. زن و شوهر از مسخره کردن یکدیگر و گفتن سخنان طعنه‌آمیز و دو پهلو جداً پرهیز کنند.
26. از رفتارهایی نظیر متلک، تحقیر، سرزنش و به رخ کشیدن یکدیگر که موجب افزایش مقاومت‌های روانی در طرف مقابل است، جداً باید پرهیز شود.
27. در سراسر زندگی - از جمله در زندگی خانوادگی - بکوشید به نقاط مثبت، موهبت و نعمت‌هایی که در اختیار دارید بیندیشید نه به اموری که در اختیار ندارید.
28. از خطاهای یکدیگر سریعاً بگذرید و خطاهای همدیگر را تحمل کنید.
29. بایادآوری برخی ایام - مانند روز تولد، سالگرد ازدواج و نظایر آن - و دادن هدیه‌هایی هر چند کوچک (مثل یک شاخه گل) به طور نمادین عشق و علاقه خود را به همسرتان اعلام کنید.
30. خود را در برابر همسرتان آراسته و پاکیزه و جالب توجه نگه دارید و از پریشانی و وضع نامرتب بپرهیزید.
31. در انتخاب دوست و برقراری روابط دوستانه و معاشرت‌های خانوادگی با زوج‌های دیگر، دقت کنید و این امور را با توافق یکدیگر انجام دهید.
32. از هر گونه رفتاری که به مرد سالاری یا زن سالاری می‌انجامد، بپرهیزید.
33. خطای یکدیگر را در حضور دیگران، فرزاندن، آشنایان، والدین یکدیگر و... بازگو نکنید.
34. هرگز همسرتان را با زن یا مرد دیگر مقایسه نکنید.
35. از رفتارهای مطلوب همسرتان تشکر کرده، او را تشویق کنید و انگیزه تکرار آن رفتار را بیشتر سازید.
36. از تصمیم‌های نادرست و غیر منطقی و کلی‌گویی‌های منفی و شکل‌گیری افکار منفی، درباره همسرتان شدیداً بپرهیزید.
37. حتی‌المقدور به قول‌هایی که به همسرتان داده‌اید، عمل کنید تا به سلب اعتماد و احساس فریب خوردگی نینجامد.
38. از نسبت دادن القاب و زدن برچسب‌های ناگوار و نامطلوب - مانند بدقول، زرنگ، شلخته، کله‌شق، یک دنده، لجباز و خودخواه - به یکدیگر پرهیز کنید.
39. در مواردی که غمگینی و افسردگی و یا عصبانیت زن یا شوهر، شدت می‌یابد و احتمال اختلال در کار سیستم عصبی یا غدد درون‌ریز - به ویژه غده تیروئید - وجود دارد، در نخستین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از عادی بودن ترشح غدد - از جمله غده تیروئید - مطمئن شوید.
40. برای داشتن یک زندگی با نشاط و موفق خوب بیندیشید، وقت بگذارید، احساس مسؤولیت کنید، موانع ارتباط سالم را از میان بردارید و به عوامل ایجاد کننده روابط سالم توجه کنید.
علی زینتی