نیاز
حاجت در نیاز و احتیاج استعمال شده است.از اين عنوان در بسياری ابواب فقهی از قبيل طهارت، صلات، حج، امر به معروف و نهی از منکر، تجارت، دین و نکاح سخن رفته است.
اگر انسان به چیزی نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند؛ بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
اگر انسان به چیزی نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند؛ بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟ امام: بنابر احتیاط واجب، چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد.امام، تحریرالوسیله، ج 2، م 16. مکارم، تبریزی، خامنه‌ای و وحید: در هر حال خمس ندارد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1781؛ خامنه‌ای، اجوبة، س 899؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 1789. فاضل، صافی و نوری: اگر در بین همان سال (سال خرید)، نیازش از آن برطرف شود و تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد و اگر بعد از سال خرید نیازش برطرف شود، خمس ندارد.صافی، توضیح‌المسائل، م 1790؛ نوری، توضیح‌المسائل، م 1751؛ فاضل، العروة الوثقی مع تعلیقات، ج 2، م 67. سیستانی: اگر در بین سال (سال خرید)، نیازش از آن برطرف شود و تا سرسال خمسی زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد و اگر بعد از سال خرید، نیازش برطرف شود، خمس ندارد.منهاج الصالحین، ج 1، م 1223. بهجت: چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد.دفتر بهجت. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 58/500010)
اگر انسان به چیزی نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند؛ بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟ امام: بنابر احتیاط واجب، چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد.امام، تحریرالوسیله، ج 2، م 16. مکارم، تبریزی، خامنه‌ای و وحید: در هر حال خمس ندارد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1781؛ خامنه‌ای، اجوبة، س 899؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 1789. فاضل، صافی و نوری: اگر در بین همان سال (سال خرید)، نیازش از آن برطرف شود و تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد و اگر بعد از سال خرید نیازش برطرف شود، خمس ندارد.صافی، توضیح‌المسائل، م 1790؛ نوری، توضیح‌المسائل، م 1751؛ فاضل، العروة الوثقی مع تعلیقات، ج 2، م 67. سیستانی: اگر در بین سال (سال خرید)، نیازش از آن برطرف شود و تا سرسال خمسی زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد و اگر بعد از سال خرید، نیازش برطرف شود، خمس ندارد.منهاج الصالحین، ج 1، م 1223. بهجت: چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد.دفتر بهجت. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 58/500010)
عنوان سوال:
اگر انسان به چیزی نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند؛ بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
پاسخ:
اگر انسان به چیزی نیاز دارد و آن را از درآمد تهیه کند؛ بعد نیازش برطرف شود، آیا خمس به آن تعلق می‌گیرد؟
امام: بنابر احتیاط واجب، چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد.امام، تحریرالوسیله، ج 2، م 16.
مکارم، تبریزی، خامنه‌ای و وحید: در هر حال خمس ندارد.توضیح‌المسائل مراجع، م 1781؛ خامنه‌ای، اجوبة، س 899؛ وحید، توضیح‌المسائل، م 1789.
فاضل، صافی و نوری: اگر در بین همان سال (سال خرید)، نیازش از آن برطرف شود و تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد و اگر بعد از سال خرید نیازش برطرف شود، خمس ندارد.صافی، توضیح‌المسائل، م 1790؛ نوری، توضیح‌المسائل، م 1751؛ فاضل، العروة الوثقی مع تعلیقات، ج 2، م 67.
سیستانی: اگر در بین سال (سال خرید)، نیازش از آن برطرف شود و تا سرسال خمسی زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب باید خمس آن را بپردازد و اگر بعد از سال خرید، نیازش برطرف شود، خمس ندارد.منهاج الصالحین، ج 1، م 1223.
بهجت: چنانچه تا سر سال خمسی زیاد بیاید، خمس دارد.دفتر بهجت. (احکام خمس، سید مجتبی حسینی، کد: 58/500010)
- [سایر] از درآمد کسب، وسایل مورد نیاز (مانند یخچال، رایانه و کتاب) تهیه و بعد از مدتی فروخته می‌شود، آیا به پول آن خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] کتابهائی که انسان میخواهد در آینده از آن‌ها استفاده نماید و فعلاً مورد نیازش نیست و مطمئن است که نمیتواند آن‌ها را بعداً یکجا تهیه کند، آیا به این کتابها خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [سایر] به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان قرضالحسنه به دیگری دادهایم، آیا خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیور آلات زنانه - که شوهر از درآمد خود برای همسرش تهیه میکند - خمس تعلق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به پولی که از درآمد کسب تهیه شده و به عنوان رهن به صاحبخانه پرداخت می‌شود، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا اگر از پول بین سال منزلی تهیه شود که به آن نیاز است، به آن خمس تَعَلُّق می‌گیرد؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا اگر از پول بین سال منزلی تهیه شود که به آن نیاز است، به آن خمس تَعَلُّق می‌گیرد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیابه ابزار کسبوکار انسان که از درآمد سال تهیه می کند، خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که خانه یا ماشین یا سایر چیزهایی که مورد نیازش بوده فروخته و خانه جدید یا وسایل مورد نیاز دیگری خریده آیا به پول آن‌ها خمس تعلّق می‌گیرد؟
- [سایر] آیا به طلا و زیورآلات زنانه - که زن از درآمد شخصی تهیه کرده و خود را با آن زینت میکند - بعد از فروختن، خمس تعلق می‌گیرد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر در اثناء سال وسایل مورد نیاز خود را بخرد خمس ندارد و اگر بعداً از آن وسائل بی نیاز شود خمس دادن آن لازم نیست، همچنین زیور آلات زنانه اگر بعد از گذشتن سن و سالی از زن، مورد نیازش نباشد خمس به آن تعلق نمی گیرد، ولی احتیاط مستحب آن است که خمس این وسایل یا زیورآلات را بدهد.
- [آیت الله سبحانی] لباس های متعدّد و همچنین انگشتر و زیورآلات و وسایل مختلف زندگی، اگر همه آن‌ها مورد نیاز و در حدّ شأن او باشد و از درآمد همان سال تهیّه شده باشد خمس ندارد، ولی اگر زاید بر نیاز و شأن باشد، مقدار زیادی، خمس دارد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] لباسهای متعدد و همچنین انگشتر و زیور آلات و وسایل مختلف زندگی، اگر همه آن‌ها مورد نیاز و در حد شأن او باشد و از درآمد همان سال تهیه شده باشد خمس ندارد، ولی اگر زاید بر نیاز و شأن باشد، مقدار زیادی، خمس دارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان به چیزی نیاز فعلی داشته باشد و نتواند آن را با درآمد یک سال تهیّه کند، مثل این که محتاج خانه باشد و نتواند در یک سال خانه بخرد و یا خانه بسازد، در صورتی که در این رابطه زمین یا وسایل و اجناسی مانند آجر، سیمان، آهن و... تهیّه کند و سال بر آن‌ها بگذرد چه در ساختمان به کار رفته باشد و چه هنوز به کار نرفته باشد خمس ندارد؛ ولی اگر به جای تهیّه زمین و وسایل و اجناس، پول ذخیره کند، در صورتی خمس ندارد که دادن خمس سبب عدم قدرت بر تهیّه چیز مورد نیاز و یا تأخیر در تهیّه آن شود، وگرنه بنابر احتیاط واجب باید خمس آن پول را بپردازد.
- [آیت الله بهجت] کسی که زکات یا خمس یا واجبات مالیه دیگری که به عین مال تعلق می‌گیرد و هم کفّاره یا قرض و مانند آنکه به عین مال تعلق نمیگیرد بدهکار است، اگر بمیرد و اموالش برای ادای همه آن‌ها کافی نباشد، ادای زکات و خمس و واجبات مالی که به عین مال تعلق می‌گیرد، مقدم است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر از درآمد سال و منفعت کسب (بدون پرداخت خمس) وسیله ای که مورد نیاز اوست بخرد و استفاده کند و در همان سال احتیاجش برطرف شود و تا آخر سال خمسی بماند واجب است خمس آن را بدهد. و اگر احتیاجش به این وسیله در سال های برطرف شود (یعنی در طول سال خرید به آن احتیاج داشته) لازم نیست خمس آن را بدهد. زیور آلات زنانه هم همین حکم را دارد یعنی اگر سال پس از خرید دیگر به آن نیاز نداشته باشد یا وقت زینت آن‌ها گذشته باشد لازم نیست خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بهجت] در تعلق خمس به سودی که به مال طفل تعلق می‌گیرد، اشکال است و ظاهر عدم تعلق خمس است به مال طفل، ولی احوط ادای خمس بعد از بلوغ است و وقت تعلق آن گذشتن سال بر اولین سودی است که علم به وقت آن دارد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که حساب سال نداشته و تا به حال خمس نداده است اگر فردی حقوق بگیر، کارمند یا کارگر است و با دستمزد خود اشیایی فراهم کرده که مطابق شأن و مورد نیاز است خمس ندارد و اگر چیزی تهیه کرده که زائد بر شأن اوست یا جزء مؤونه او محسوب نمی شود باید خمس آن را بدهد. و همچنین اگر چیزی تهیه کرده که می داند پول آن را قبل از خرید یک سال داشته است باید خمس آن را بدهد. واگر درآمد اواز سرمایه ای تهیه می شده که به آن خمس تعلق گرفته و پرداخت نشده مثلاً کارخانه ای داشته و خمس آن را نداده است باید خمس تمام اموال خود را بدهد. 2 معدن
- [آیت الله مکارم شیرازی] 28 در موردی که تهیه جهیزیه معمول و مورد نیاز است (مثلاً دختر در معرض ازدواج است یا تهیه آن جز به صورت تدریجی میسر نیست) خمس ندارد و در غیر این صورت خمس آن واجب است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مالی به ارث به انسان برسد و انسان بداند که مورث خمس بدهکار است مثلاً با حاکم شرع دستگردان کرده و نپرداخته یا مالی را که خمس به آن تعلق گرفته مصرف کرده بدون این که خمس آن را بدهد، این شخص باید بدهی خمسی او را بدهد. اگر آن مال از درآمد همان سال فوت بوده و خمس آن را نداده باید خمس آن را بدهد و اگر از درآمد سال های قبل بوده و خمس آن را به علت این که به خمس اعتقادی نداشته نپرداخته است بر او واجب نیست خمس آن را بدهد هرچند بهتر است خمس آن را بدهد تا متوفی عذاب اخروی نداشته باشد.