منظور از مطرب و لهوی بودن موسیقی چیست؟
(طرب و لهو) از واژه های اساسی و کلیدی است که در باب غنا و موسیقی به کار می رود (طرب) به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در روان و نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند. این امر تنها به حالت شادی اختصاص ندارد؛ بلکه ممکن است از آهنگ‌های غم و حزن آور نیز به دست آید. پس اختصاص دادن کلمه غنا به حالت شادی، توهمی بیش نیست؛ زیرا ممکن است از راه غنا حالت اندوه و حزن برای آدمی حاصل شود. (مکاسب المحرمه)، ج 1، (باب الغناء).و از این راه اختیار و عنان آدمی از کف عقل او گرفته شود!!
گفتنی است که چه در باب شادی و چه در باب غم، غلبه هوای نفس و تهییج افکار باطل و تحریک شهوات نیز ملاک حصول غنا است. غنا همیشه فرحناک نیست؛ زیرا گاهی آدم هواپرست از راه غنا و توجه به فقدان معشوق و یا محرومیت از عشق جنسی، دچار هیجانات گشته به اندوه و غم مبتلا می گردد.
مقصود فقیهان از واژه (لهو)، سازگاری و همنوایی آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش‌گذرانی است؛ یعنی ممکن است نغمه ای طرب انگیز نباشد؛ ولی از نغمه هایی باشد که فقط در جلسات فاسقان و هواپرستان رایج باشد. این آهنگ را لهوی گویند و اگر از هر دو مشخصه (طرب و لهو) برخوردار باشد، مطرب لهوی گفته می شود.
تمامی مراجع تقلید (لهوی بودن) را جزء و قید اصلی موسیقی حرام می دانند؛ ولی در قید (طرب انگیزی) اختلاف نظر است. عده ای بر این باورند که این مشخصه به هیچ گونه در موسیقی حرام تأثیر ندارد و مقوم ماهیت غنا نیست؛ ولی برخی اظهار می دارند که موسیقی حرام باید از دو مشخصه (لهوی) و (طرب انگیزی) برخوردار باشد تا مشمول حرمت قرار گیرد.آیات عظام: سیستانی، تبریزی، وحید و مکارم، قید (مطرب) را لازم و شرط نمی دانند. افزون برآن گاهی در کلام و عبارات برخی از فقیهان واژه (مطرب) به کار رفته، ولی مقصودشان لهوی بودن است. امام، استفتاءات، ج 2، (مکاسب محرمه)، س 27؛ تبریزی، استفتاءات، س 1047 و 1050 و صراط النجاة، ج 1، س 1001. (احکام موسیقی، سید مجتبی حسینی، کد: 10/500022)
