در روایات پیامبر و اهل بیت امامت چگونه تصویر شده و بر چه نکاتی تأکید شده است؟

در روایات پیامبر و اهل بیت امامت چگونه تصویر شده و بر چه نکاتی تأکید شده است؟

روایات شریف نبوی که در کتب شیعه و اهل سنت فراوان نقل شده و نیز آنچه از امامان اهل بیت در این زمینه رسیده فراوان است و آموزه‌های بسیاری در بردارد. از اموری که در این نصوص مورد اهتمام است این است که امامت با چنان جایگاه رفیعی در شأن هر کسی نتواند بود.
از این رو نصوص دینی به ویژگی‌ها و شرایط امام و وظایف امام و امت در برابر یکدیگر توجه شایانی کرده‌اند. اکنون با رعایت اختصار به گوشه‌ای از این روایات که قطراتی از دریای بیکران معارف اهل بیت است می‌پردازیم:
یک. امامت رکن دیانت‌
در روایت از پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله عدم شناخت و پیروی امام مساوی با جاهلیت و بی‌دینی تلقی شده است: (من مات و هو لایعرف امامه مات‌

میتة جاهلیه) (1)
؛ (کسی که بمیرد و امام خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلی مرده است).
نیز از آن حضرت است: (هر که بدون داشتن امام بمیرد به مرگ جاهلی مرده است). (2) دو. امام راهنمای خدا در میان خلق‌
امام صادق علیه السلام فرمودند: (الامام علم بین الله و بین خلقه فمن عرفه کان مؤمنا و من انکره کان کافرا) (3)
؛ (امام راهنمای میان خدا و آفریدگان اوست؛ هر که او را بشناسد مؤمن است و هر که منکرش شود کافر است).
مفاد این روایت با آنچه از پیامبر نقل شد کاملًا هماهنگ و هم آوا است.
سه. امامت حق شرط قبولی اعمال‌
از منظر روایات پیروی و اطاعت از امام حق تأثیر مستقیم در پذیرش اعمال صالح دارد.
امام صادق علیه السلام فرمود: (اگر بندگان، پیشوای ستمگر را که از جانب خدا نیست به زمامداری گیرند، خداوند کارهای شایسته‌ای را که انجام می‌دهند نخواهد پذیرفت) (4).
راز این نکته آن است که عمل نیک در حکومت باطل عمدتاً به رفتاری شخصی و عزلت جویانه تبدیل می‌شود، و به قطرات آبی در بیابان خشک می‌ماند که به زودی می‌خشکد و در مقابل نظام حاکم عملًا در جهت بسط فساد و تباهی می‌کوشد؛ اما در پرتو امام بر حق و پیروی از او اعمال صالح جایگاه مناسب خود را در اجتماع بازیافته و بسط و گسترش می‌یابند و چون جریانی جاری و پر مایه همه جا را سیراب می‌کنند.
از این رو امام باقر علیه السلام فرمود: (خداوند تبارک و تعالی فرموده است:
بی‌گمان هر شهروندی در اسلام که ولایت پیشوای ستمگر غیرالهی را بپذیرد عذابش خواهم کرد). (1)
افزون بر آنچه گذشت نصوص روایی آموزه‌های فراوان دیگری دارند که به جهت اختصار تنها به ذکر عناوین پاره‌ای از آنها اشاره می‌شود:
1. امامت مایه کمال دین است؛
2. امامت، بنیان اسلام است؛
3. امامت ریشه همه خوبی‌هاست؛
4. امامت جامع وحدت و رشته پیوند امور است؛
5. امامت نور الهی است؛
6. امامت راه خدا است؛
7. امامت نیازی گریزناپذیر است؛
8. امامت برتر از نبوت است؛
9. امامت راز پایداری زمین است؛
10. خداشناسی و امام‌شناسی پیوند ناگسستنی دارند. و ... (1)
اکنون جهت حسن ختام در میان انبوه روایات وارد به فرازهایی چند از روایتی طولانی از امام رضا علیه السلام اشاره می‌کنیم:
1. همانا امامت زمام دین و نظام مسلمانان و صلاح دنیا و عزت مؤمنان است.
2. امامت بنیان اسلام بالنده و شاخه برافراشته آن است.
3. به وسیله امام نماز و زکات و روزه و حج و جهاد جامه عمل می‌پوشد، صدقات و غنایم گردآوری می‌شود، حدود و احکام به اجرا در می‌آید و از مرزها پاسداری می‌گردد.
4. امام حلال خدا را آزاد و حرام خدا را ممنوع می‌گرداند. حدود الهی را به پا می‌دارد، از دین خدا پاسداری می‌کند و با حکمت و اندرز و حجت رسا مردم را به سوی دین خدا فرا می‌خواند.
5. امام خورشید تابنده‌ای است که با آنکه در افق قرار دارد و دست کسی به او نمی‌رسد، اما جهان را به نور خود نور باران کرده است.
6. امام ماه تابان، چراغ نور افشان، ستاره راهنما در شدت تاریکی‌ها در گذر کویرها و آبادی‌ها و گرداب دریاهاست.
7. امام آب گورا برای تشنه کامان و نشانگر راه هدایت و نجات دهنده از گمراهی است.
9. امام آتشی بر بلندی را می‌ماند که گرماجویان را حرارت بخشد و راه نجات را از هلاکت باز نماید، پس آن که از او بگریزد به هلاکت گرفتار آید.
10. امام برای مردم همدمی است رفیق، پدری مهربان، برادری دلسوز، مادری خدمتگذار فرزند خردسال خویش و پناه بندگان در گرفتاری‌های وحشتناک.
11. امام امین خدا در میان خلق، حجت خدا بر بندگان، جانشین خدا در سرزمین‌ها، دعوت کنده به سوی او و پاس دارنده احکام و محُرّمات الهی است.
12. امام گسسته از گناهان و پیراسته از عیب‌ها است، دانش به او اختصاص یافته و با حلم و خویشتن‌داری شناخته شده. او نظام دین، عزّت مؤمنان، سبب خشم منافقان و نگونساری کافران است.
13. امام یگانه روزگار خویش است، کسی همطراز او نباشد، دانشمندی با او برابری نکند، وی را بدیل و نظیر و مانندی نباشد ... (1).
ازکتاب پرسمان دانشجویی - امام شناسی