توسعه
وسعت و گشایش دادن را توسعه گویند که در اصطلاح به توسعه بر خانواده در مسکن و هزینه‌ها و غیره اطلاق می‌شود. از آن به مناسبت در بابهای صلات، زکات، تجارت و نکاح سخن گفته شده است.
آیا دین همانند علم قابل رشد و توسعه است ؟
آیا دین همانند علم قابل رشد و توسعه است ؟ در پاسخ شما برادر عزیز گفته می شود که با توجه به آیه سوم سوره مائده دین اسلام دین کامل و جامع است و خداوند در روز غدیر خم بعد از ابلاغ ولایت علی -علیه السلام- این آیه را نازل کرد (2) و فرمود : الیوم اکملت کلم دینکم و اتممت علیکم نعمتی : امروز دین شما را برایتان کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم . خدای متعال آن قدر عمر به پیامبر داد که دین خدا را به طور کامل برای مردم بیان کرد چون می دانیم اگر چیز دیگری لازم بود و پیامبر (ص) نفرموده بود کار خدا ناقص بود و نقص غرضی می شد مگر خدا انسان را نیافریده بود که راه سعادتش را بشناسد و بپیماید ؟ همان برهان نبوت اقتضا می کند این پیامبری که می آید آن قدر باید عمر کند که بتواند همه آن چه برای بشر ضرورت دارد بیان کند چون بعد از او پیامبری نخواهد آمد (3)پس با توجه به این که پیامبر اسلام آخرین پیامبر و دینی او هم آخرین دین الهی و جاودانی و جهانی می باشد از نظر محتوی و حقیقت واقعی بر این دین چیزی افزوده نمی شود و شاهد این حرف روایتی است که در آن آمده است : حلال محمد حلال الی یوم القیامه وحرامه حرام الی یوم القیامه (4) حلال پیامبر حلال است تا روز قیامت و حرام او هم تا روز قیامت حرام است . ولی از آن جایی که بشر در سیر تکاملی خویش در حال پیشرفت است و با توجه به پیشرفت انسان نیاز بشر به دستورات دینی بیشتر می شود خصوصا آن جایی که نیاز به دستورات دینی بیشتر می شود خصوصا آن جایی که نیاز به دستور ( امیر ) و نیاز به نهی دارد که بشر باید امر و نهی را از دین بگیرد و از طرفی هم روشن و واضح است که نیازهای بشر امروز با نیاز بشر عصر پیامبر اسلام (ص) فرق دارد در حال حاضر بشر با مسائل مستحدثه ای روبرو است و کیفر می شود در این جاست که باید تکلیف او را دین مشخص کند لذا گفته می شود که این از این جهت قابل پیشرفت و توسعه است کما این که علم در حال پیشرفت و توسعه است البته بیان دستورات دینی برای مکلف با توجه به همان اصول کلی است که پیامبر و ائمه و قرآن بیان نموده است و به خاطر همین هم ائمه گفته اند :( علینا القاء الاصول و علیکم التفریح ((5) تفریح کردن یعنی ضرع را از اصل استخراج کردن و شاخه را از تنه در آوردن . قوانین کلیه ای که بشر لازم دارد محدوده و متناهی است یعنی می تواند محدود و متناهی باشد بنابراین قابل بیان است ولی فروع و جزئیات بی نهایت و لا تقدر و لا تحصی است . اگر بنا بود پیامبر اکرم و ائمه (ع) همان طور که اصول را بیان کرده اند همه فروع را هم بیان کنند ( البته فروع را نیز هرگاه سوال شده است بیان کرده اند ) بیان کردنی هم نبود غیر متناهی بود (6) و علاوه می توان گفت که با توجه به پیشرفت علوم و توسعه دانش دین هم توسعه و گسترش می یابد با این معنی که با پیشرفت علوم زوایای دین برای بشر آشکار و روشن می شود لذا باب اجتهاد و تحقیق در موضوعات مختلف دینی مثلا فلسفه کلام و فقه ، اخلاق و حقوق و سایر آموزه های دینی باز است و به لحاظ غنای ذاتی دین اسلام که وحیانی است قابلیت جهانی شدن را دارد و به سه دلیل اسلام قابلیت جهانی و ایجاد تمدن مهدوی را دارد 1- اراده الهی 2- غنا و گستره عمیق معارف دینی 3-جهاد وتلاش انسانهای مومن و مسلمان معتقد . منابع : 1- سوره مائده ،آیه 3. 2- تفسیر نمونه ،ج 4 ،ص 266. 3- هفته نامه پرتو ، سخنرانی /آیت الله مصباح یزدی . 4- اصول کافی ،ج 2،ص17 به نقل از خاتمیت ، استاد مطهری ،ص118. 5- سلاله بنی ادریس ،ص 478 به نقل از جامع بزنطی با اندکی اختلاف . 6- خاتمیت ، استاد مرتضی مطهری ،ص 117 به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
آیا دین همانند علم قابل رشد و توسعه است ؟ در پاسخ شما برادر عزیز گفته می شود که با توجه به آیه سوم سوره مائده دین اسلام دین کامل و جامع است و خداوند در روز غدیر خم بعد از ابلاغ ولایت علی -علیه السلام- این آیه را نازل کرد (2) و فرمود : الیوم اکملت کلم دینکم و اتممت علیکم نعمتی : امروز دین شما را برایتان کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم . خدای متعال آن قدر عمر به پیامبر داد که دین خدا را به طور کامل برای مردم بیان کرد چون می دانیم اگر چیز دیگری لازم بود و پیامبر (ص) نفرموده بود کار خدا ناقص بود و نقص غرضی می شد مگر خدا انسان را نیافریده بود که راه سعادتش را بشناسد و بپیماید ؟ همان برهان نبوت اقتضا می کند این پیامبری که می آید آن قدر باید عمر کند که بتواند همه آن چه برای بشر ضرورت دارد بیان کند چون بعد از او پیامبری نخواهد آمد (3)پس با توجه به این که پیامبر اسلام آخرین پیامبر و دینی او هم آخرین دین الهی و جاودانی و جهانی می باشد از نظر محتوی و حقیقت واقعی بر این دین چیزی افزوده نمی شود و شاهد این حرف روایتی است که در آن آمده است : حلال محمد حلال الی یوم القیامه وحرامه حرام الی یوم القیامه (4) حلال پیامبر حلال است تا روز قیامت و حرام او هم تا روز قیامت حرام است . ولی از آن جایی که بشر در سیر تکاملی خویش در حال پیشرفت است و با توجه به پیشرفت انسان نیاز بشر به دستورات دینی بیشتر می شود خصوصا آن جایی که نیاز به دستورات دینی بیشتر می شود خصوصا آن جایی که نیاز به دستور ( امیر ) و نیاز به نهی دارد که بشر باید امر و نهی را از دین بگیرد و از طرفی هم روشن و واضح است که نیازهای بشر امروز با نیاز بشر عصر پیامبر اسلام (ص) فرق دارد در حال حاضر بشر با مسائل مستحدثه ای روبرو است و کیفر می شود در این جاست که باید تکلیف او را دین مشخص کند لذا گفته می شود که این از این جهت قابل پیشرفت و توسعه است کما این که علم در حال پیشرفت و توسعه است البته بیان دستورات دینی برای مکلف با توجه به همان اصول کلی است که پیامبر و ائمه و قرآن بیان نموده است و به خاطر همین هم ائمه گفته اند :( علینا القاء الاصول و علیکم التفریح ((5) تفریح کردن یعنی ضرع را از اصل استخراج کردن و شاخه را از تنه در آوردن . قوانین کلیه ای که بشر لازم دارد محدوده و متناهی است یعنی می تواند محدود و متناهی باشد بنابراین قابل بیان است ولی فروع و جزئیات بی نهایت و لا تقدر و لا تحصی است . اگر بنا بود پیامبر اکرم و ائمه (ع) همان طور که اصول را بیان کرده اند همه فروع را هم بیان کنند ( البته فروع را نیز هرگاه سوال شده است بیان کرده اند ) بیان کردنی هم نبود غیر متناهی بود (6) و علاوه می توان گفت که با توجه به پیشرفت علوم و توسعه دانش دین هم توسعه و گسترش می یابد با این معنی که با پیشرفت علوم زوایای دین برای بشر آشکار و روشن می شود لذا باب اجتهاد و تحقیق در موضوعات مختلف دینی مثلا فلسفه کلام و فقه ، اخلاق و حقوق و سایر آموزه های دینی باز است و به لحاظ غنای ذاتی دین اسلام که وحیانی است قابلیت جهانی شدن را دارد و به سه دلیل اسلام قابلیت جهانی و ایجاد تمدن مهدوی را دارد 1- اراده الهی 2- غنا و گستره عمیق معارف دینی 3-جهاد وتلاش انسانهای مومن و مسلمان معتقد . منابع : 1- سوره مائده ،آیه 3. 2- تفسیر نمونه ،ج 4 ،ص 266. 3- هفته نامه پرتو ، سخنرانی /آیت الله مصباح یزدی . 4- اصول کافی ،ج 2،ص17 به نقل از خاتمیت ، استاد مطهری ،ص118. 5- سلاله بنی ادریس ،ص 478 به نقل از جامع بزنطی با اندکی اختلاف . 6- خاتمیت ، استاد مرتضی مطهری ،ص 117 به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
پاسخ:
آیا دین همانند علم قابل رشد و توسعه است ؟
در پاسخ شما برادر عزیز گفته می شود که با توجه به آیه سوم سوره مائده دین اسلام دین کامل و جامع است و خداوند در روز غدیر خم بعد از ابلاغ ولایت علی -علیه السلام- این آیه را نازل کرد (2) و فرمود : الیوم اکملت کلم دینکم و اتممت علیکم نعمتی : امروز دین شما را برایتان کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم .
خدای متعال آن قدر عمر به پیامبر داد که دین خدا را به طور کامل برای مردم بیان کرد چون می دانیم اگر چیز دیگری لازم بود و پیامبر (ص) نفرموده بود کار خدا ناقص بود و نقص غرضی می شد مگر خدا انسان را نیافریده بود که راه سعادتش را بشناسد و بپیماید ؟ همان برهان نبوت اقتضا می کند این پیامبری که می آید آن قدر باید عمر کند که بتواند همه آن چه برای بشر ضرورت دارد بیان کند چون بعد از او پیامبری نخواهد آمد (3)پس با توجه به این که پیامبر اسلام آخرین پیامبر و دینی او هم آخرین دین الهی و جاودانی و جهانی می باشد از نظر محتوی و حقیقت واقعی بر این دین چیزی افزوده نمی شود و شاهد این حرف روایتی است که در آن آمده است : حلال محمد حلال الی یوم القیامه وحرامه حرام الی یوم القیامه (4) حلال پیامبر حلال است تا روز قیامت و حرام او هم تا روز قیامت حرام است .
ولی از آن جایی که بشر در سیر تکاملی خویش در حال پیشرفت است و با توجه به پیشرفت انسان نیاز بشر به دستورات دینی بیشتر می شود خصوصا آن جایی که نیاز به دستورات دینی بیشتر می شود خصوصا آن جایی که نیاز به دستور ( امیر ) و نیاز به نهی دارد که بشر باید امر و نهی را از دین بگیرد و از طرفی هم روشن و واضح است که نیازهای بشر امروز با نیاز بشر عصر پیامبر اسلام (ص) فرق دارد در حال حاضر بشر با مسائل مستحدثه ای روبرو است و کیفر می شود در این جاست که باید تکلیف او را دین مشخص کند لذا گفته می شود که این از این جهت قابل پیشرفت و توسعه است کما این که علم در حال پیشرفت و توسعه است البته بیان دستورات دینی برای مکلف با توجه به همان اصول کلی است که پیامبر و ائمه و قرآن بیان نموده است و به خاطر همین هم ائمه گفته اند :( علینا القاء الاصول و علیکم التفریح ((5) تفریح کردن یعنی ضرع را از اصل استخراج کردن و شاخه را از تنه در آوردن .
قوانین کلیه ای که بشر لازم دارد محدوده و متناهی است یعنی می تواند محدود و متناهی باشد بنابراین قابل بیان است ولی فروع و جزئیات بی نهایت و لا تقدر و لا تحصی است .
اگر بنا بود پیامبر اکرم و ائمه (ع) همان طور که اصول را بیان کرده اند همه فروع را هم بیان کنند ( البته فروع را نیز هرگاه سوال شده است بیان کرده اند ) بیان کردنی هم نبود غیر متناهی بود (6)
و علاوه می توان گفت که با توجه به پیشرفت علوم و توسعه دانش دین هم توسعه و گسترش می یابد با این معنی که با پیشرفت علوم زوایای دین برای بشر آشکار و روشن می شود لذا باب اجتهاد و تحقیق در موضوعات مختلف دینی مثلا فلسفه کلام و فقه ، اخلاق و حقوق و سایر آموزه های دینی باز است و به لحاظ غنای ذاتی دین اسلام که وحیانی است قابلیت جهانی شدن را دارد و به سه دلیل اسلام قابلیت جهانی و ایجاد تمدن مهدوی را دارد 1- اراده الهی 2- غنا و گستره عمیق معارف دینی 3-جهاد وتلاش انسانهای مومن و مسلمان معتقد .
منابع :
1- سوره مائده ،آیه 3.
2- تفسیر نمونه ،ج 4 ،ص 266.
3- هفته نامه پرتو ، سخنرانی /آیت الله مصباح یزدی .
4- اصول کافی ،ج 2،ص17 به نقل از خاتمیت ، استاد مطهری ،ص118.
5- سلاله بنی ادریس ،ص 478 به نقل از جامع بزنطی با اندکی اختلاف .
6- خاتمیت ، استاد مرتضی مطهری ،ص 117
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی
- [سایر] رابطه علم با رشد، کمال، پیشرفت انسان چیست؟
- [سایر] در باب اسلام،توسعه و ارتباط با دین مقدمهای را بیان کنید؟
- [سایر] بنده در حدود یک هفته است که مشغول به انجام تحقیقی جامع در خصوص یهودیت و مسیحیت معاصر هستم. این تحقیق به گذشته و آینده مسیحیت و یهودیت نمی پردازد بلکه نقدی بر این دو دین در عصر کنونی است. به جهت استناد مستحکم تر در مقابل پیروان این دو دین علاقه مندم از کتب رهبران و متفکران خودشان استفاده کنم. مانند کلام مسیحی توماس میشل. لذا خواهشمندم در این زمینه کتبی همانند کلام مسیحی به بنده معرفی نمایید. قدردان زحمات شما هستم.
- [سایر] بعد از ظهور امام زمان (عج) که تمام علوم به نهایت رشد میرسند، آیا علم راکد می‌شود؟
- [سایر] بعد از ظهور امام زمان (عج) که تمام علوم به نهایت رشد می رسند، آیا علم راکد می شود؟
- [سایر] آیا علم با دین ناسازگار است؟
- [سایر] آیا دین با علم منافات دارد؟
- [سایر] تعارض بین علم و دین چگونه است؟
- [سایر] آیا دین با علم منافات دارد؟
- [سایر] چرا علم گاهی اوقات با دین مخالف است؟
- [آیت الله سیستانی] مستحب است در دادن زکات فطره ، خویشان و همسایگان فقیر خود را بر دیگران مقدّم دارد ، و سزاوار است که اهل علم و دین و فضل را به دیگران نیز مقدم دارد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بدعتی در اسلام واقع شود (مانند منکراتی که دولتهای ناصالح به نام اسلام انجام می دهند) بر همه، مخصوصاً علمای دین واجب است حق را اظهار و باطل را انکار کنند و اگر سکوت علمای دین موجب هتک مقام علم، یا سوء ظن به علمای اسلام شود، اظهار حق به هر نحوی که ممکن باشد واجب است، هرچند بدانند تاثیر نمی کند.
- [آیت الله بهجت] انسان می‌تواند از طرف دیگری وکیل شود و مال او را اجاره دهد. همچنین ولیّ یا قیّم یا وصی می‌تواند مال طفل را اجاره دهد، و یا خود آن طفل را اجیر دیگری نماید، اما وقتی که علم به بلوغ همراه با رشد او پیدا شد، ولایت او ساقط است و ادامه آن اجاره بستگی به اجازه خودش دارد.
- [آیت الله اردبیلی] هر جنس و مالی که یک بار خُمس آن داده شود، دیگر خُمس به آن تعلّق نمیگیرد، مگر این که رشد کرده یا قیمت آن افزایش یابد که مقدار رشد کرده یا افزایش یافته، متعلّق خمس است؛ ولی اگر رشد قیمت بر اثر کاهش ارزش پول باشد به گونهای که درآمد و غنیمت محسوب نشود خُمس آن لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر صاحب مال برای نگهداری مال خود جایی را معین کند و به کسی که امانت را قبول کرده بگوید که باید مال را در اینجا حفظ کنی و اگر احتمال هم بدهی که از بین برود نباید آن را به جای دیگر ببری چنانچه به جای دیگر ببرد و تلف بشود ضامن است مگر ظاهر کلام او این باشد که به بردن آن به جایی که محفوظ تر یا همانند جای اول است راضی می باشد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] مسجدی که خراب نشده و قابل استفاده است اگر نیاز به توسعه دارد می توان آن را خراب کرد و بهتر و بزرگتر ساخت.
- [آیت الله مظاهری] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند می‌تواند برای معاش خود کسب کند گرچه آن علم، علم دینی نباشد، می‌شود به او زکات داد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر انسان حالی دارد که در آب کشیدن چیز نجس یقین پیدا نمی کند، همانند عرف مردم رفتار نماید و یقین برای او لازم نیست.
- [آیت الله جوادی آملی] .اشاره افراد گنگ, به منزله صیغه لفظی آن هاست و تحویل و تحوّل خارجی آنان, همانند دیگران داد و ستد معاطاتی است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر خمس را به کسی بدهد که از طرف مجتهد جامع الشّرائط وکیل است، همانند آن است که خمس را به خود مجتهد جامع الشّرایط داده باشد.