علم
علم دارای ارزش ذاتی می‌باشد و در دین مبین اسلام به علم ارزش و بهای بالایی داده شده است.
آیا دین با علم منافات دارد؟
دین الهی از دو بخش أ. عناصر ثابت و ب. عناصر متغیر تشکیل می‌شود. ارتباط این دو بخش مسأله‌ی بسیار مهمی است که از رهگذر تبیین آن می‌توان معضل ارتباط بین علم و دین را حل کرد. اجمال مسأله این است که ما عناصر ثابت را از دین جستجو می‌کنیم و معتقدیم که این عناصر ثابت در دین خاتم در هر حوزه‌ای از فعالیت های اجتماعی بشر در قالب یک مکتب و نظام هماهنگ ارائه شده و می‌بایست این مکتب و نظام از منابع اسلامی به استناد شیوه‌ای که اهل بیت‌علیهم السلام پایه‌گذاری کرده‌اند، استخراج شود. در بخش ثابت هویت انسان و استخراج ثوابت دین بدون شک هیچ دانشی غیر از دانش های دینی به کار فقیه نخواهد آمد، هرچند در آنجا ممکن است برخی از دانش های غیردینی پرتوی فراراه فقیه بیافکند و به او این امکان را بدهد که بتواند یک عنصر ثابت دینی را استخراج کند، اما هیچ‌گاه هیچ عنصری از عناصر علوم غیردینی در متن استدلال، یا جستجوی یک فقیه به کار نخواهد آمد. اما بخش متغیر کاملاً مرتبط به دانش ها و علوم روز است، زیرا در بخش متغیر برای تصمیم‌گیری و تعیین مسیر و نشان دادن راه می‌بایست موقعیت و شرایط را شناخت، چه این شرایط، شرایط اقتصادی باشد، چه تربیتی، چه فرهنگی، و چه سیاسی. اینجاست که دانش های غیردینی در استخدام یک فرآیند و عمل دینی قرار می‌گیرند، به این معنا که فقیه در پرتو عناصر ثابت و با کمک متخصصان علوم، به خصوص در حوزه‌ی علوم انسانی، می تواند به طراحی عناصر متغیر بپردازد. البته منطقی که این طراحی می‌بایست از آن تبعیت کند و درواقع تئوری راهنمای این امر خود بحث مفصلی دارد که ما مجموعه‌ی آن را در قالب یک نظریه با عنوان (نظریه اندیشه مدون در اسلام) شاهد خواهیم بود. منابع مطالعه بیشتر: 1. مهدی هادوی تهرانی، ولایت و دیانت، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ دوم، 1380. 2. مهدی هادوی تهرانی، باورها و پرسش‌ها، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ اول، 1378. منبع: http://farsi.islamquest.net
دین الهی از دو بخش أ. عناصر ثابت و ب. عناصر متغیر تشکیل می‌شود. ارتباط این دو بخش مسأله‌ی بسیار مهمی است که از رهگذر تبیین آن می‌توان معضل ارتباط بین علم و دین را حل کرد. اجمال مسأله این است که ما عناصر ثابت را از دین جستجو می‌کنیم و معتقدیم که این عناصر ثابت در دین خاتم در هر حوزه‌ای از فعالیت های اجتماعی بشر در قالب یک مکتب و نظام هماهنگ ارائه شده و می‌بایست این مکتب و نظام از منابع اسلامی به استناد شیوه‌ای که اهل بیت‌علیهم السلام پایه‌گذاری کرده‌اند، استخراج شود. در بخش ثابت هویت انسان و استخراج ثوابت دین بدون شک هیچ دانشی غیر از دانش های دینی به کار فقیه نخواهد آمد، هرچند در آنجا ممکن است برخی از دانش های غیردینی پرتوی فراراه فقیه بیافکند و به او این امکان را بدهد که بتواند یک عنصر ثابت دینی را استخراج کند، اما هیچ‌گاه هیچ عنصری از عناصر علوم غیردینی در متن استدلال، یا جستجوی یک فقیه به کار نخواهد آمد. اما بخش متغیر کاملاً مرتبط به دانش ها و علوم روز است، زیرا در بخش متغیر برای تصمیم‌گیری و تعیین مسیر و نشان دادن راه می‌بایست موقعیت و شرایط را شناخت، چه این شرایط، شرایط اقتصادی باشد، چه تربیتی، چه فرهنگی، و چه سیاسی. اینجاست که دانش های غیردینی در استخدام یک فرآیند و عمل دینی قرار می‌گیرند، به این معنا که فقیه در پرتو عناصر ثابت و با کمک متخصصان علوم، به خصوص در حوزه‌ی علوم انسانی، می تواند به طراحی عناصر متغیر بپردازد. البته منطقی که این طراحی می‌بایست از آن تبعیت کند و درواقع تئوری راهنمای این امر خود بحث مفصلی دارد که ما مجموعه‌ی آن را در قالب یک نظریه با عنوان (نظریه اندیشه مدون در اسلام) شاهد خواهیم بود. منابع مطالعه بیشتر: 1. مهدی هادوی تهرانی، ولایت و دیانت، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ دوم، 1380. 2. مهدی هادوی تهرانی، باورها و پرسش‌ها، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ اول، 1378. منبع: http://farsi.islamquest.net
پاسخ:
دین الهی از دو بخش أ. عناصر ثابت و ب. عناصر متغیر تشکیل می‌شود. ارتباط این دو بخش مسأله‌ی بسیار مهمی است که از رهگذر تبیین آن می‌توان معضل ارتباط بین علم و دین را حل کرد. اجمال مسأله این است که ما عناصر ثابت را از دین جستجو می‌کنیم و معتقدیم که این عناصر ثابت در دین خاتم در هر حوزه‌ای از فعالیت های اجتماعی بشر در قالب یک مکتب و نظام هماهنگ ارائه شده و می‌بایست این مکتب و نظام از منابع اسلامی به استناد شیوه‌ای که اهل بیت‌علیهم السلام پایه‌گذاری کرده‌اند، استخراج شود. در بخش ثابت هویت انسان و استخراج ثوابت دین بدون شک هیچ دانشی غیر از دانش های دینی به کار فقیه نخواهد آمد، هرچند در آنجا ممکن است برخی از دانش های غیردینی پرتوی فراراه فقیه بیافکند و به او این امکان را بدهد که بتواند یک عنصر ثابت دینی را استخراج کند، اما هیچ‌گاه هیچ عنصری از عناصر علوم غیردینی در متن استدلال، یا جستجوی یک فقیه به کار نخواهد آمد.
اما بخش متغیر کاملاً مرتبط به دانش ها و علوم روز است، زیرا در بخش متغیر برای تصمیم‌گیری و تعیین مسیر و نشان دادن راه می‌بایست موقعیت و شرایط را شناخت، چه این شرایط، شرایط اقتصادی باشد، چه تربیتی، چه فرهنگی، و چه سیاسی. اینجاست که دانش های غیردینی در استخدام یک فرآیند و عمل دینی قرار می‌گیرند، به این معنا که فقیه در پرتو عناصر ثابت و با کمک متخصصان علوم، به خصوص در حوزه‌ی علوم انسانی، می تواند به طراحی عناصر متغیر بپردازد. البته منطقی که این طراحی می‌بایست از آن تبعیت کند و درواقع تئوری راهنمای این امر خود بحث مفصلی دارد که ما مجموعه‌ی آن را در قالب یک نظریه با عنوان (نظریه اندیشه مدون در اسلام) شاهد خواهیم بود.
منابع مطالعه بیشتر:
1. مهدی هادوی تهرانی، ولایت و دیانت، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ دوم، 1380.
2. مهدی هادوی تهرانی، باورها و پرسش‌ها، مؤسسه‌ی فرهنگی خانه خرد، قم، چاپ اول، 1378.
منبع: http://farsi.islamquest.net
- [سایر] آیا دین با علم منافات دارد؟
- [سایر] آیا علم خدا با دانش روز؛ مثل هواشناسی و سونوگرافی منافات دارد؟
- [سایر] چرا علمای اصولی شیعه با اخباریون مخالفند؟ اعتقادات اخباریون که با دین منافات دارد چیست؟
- [سایر] آیا علم با دین ناسازگار است؟
- [سایر] تعارض بین علم و دین چگونه است؟
- [سایر] چرا علم گاهی اوقات با دین مخالف است؟
- [سایر] آیا دین همانند علم قابل رشد و توسعه است ؟
- [سایر] کسانی که با هیچ دین الاهی و راه تشیع آشنایی ندارند و رسیدن به سعادت تنها از راه تشیع است آیا این موضوع با عدل الاهی منافات ندارد؟
- [سایر] دین مسیحیت راجع به مکان وزمان فراگیری علم بااسلام چه تفاوتی دارد؟
- [سایر] بین خدای عرفی دین و خدای علم کدامیک را انتخاب کنم؟
- [آیت الله سیستانی] تصرّف در ملک میّتی که به زکات یا به مردم بدهکار است ، چنانچه منافات با ادای دین او نداشته باشد مثل نماز خواندن در خانهاش با اجازه ورثه اشکال ندارد . و همچنین اگر بدهی او را بدهند یا به ذمه بگیرند که ادا نمایند ، یا به مقدار بدهی او باقی بگذارند ، تصرّف در ملک او اشکال ندارد حتی اگر موجب تلف شود .
- [آیت الله سیستانی] مستحب است در دادن زکات فطره ، خویشان و همسایگان فقیر خود را بر دیگران مقدّم دارد ، و سزاوار است که اهل علم و دین و فضل را به دیگران نیز مقدم دارد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بدعتی در اسلام واقع شود (مانند منکراتی که دولتهای ناصالح به نام اسلام انجام می دهند) بر همه، مخصوصاً علمای دین واجب است حق را اظهار و باطل را انکار کنند و اگر سکوت علمای دین موجب هتک مقام علم، یا سوء ظن به علمای اسلام شود، اظهار حق به هر نحوی که ممکن باشد واجب است، هرچند بدانند تاثیر نمی کند.
- [آیت الله جوادی آملی] .حرکت، خمیدگی، تکیه دادن در حال قیام غیررکنی, اگر سهوی باشد, اشکال ندارد و درحال قیام رکنی مانند قیام در زمان تکبیرة الاحرام و قیامِ متصل به رکوع چیزی که با قیام منافات دارد مانند خمیدگی وجود سهوی آن, موجب بطلان است و چیزی که با عنوان قیام منافات ندارد مانند حرکت و تکیه دادن وجود سهوی آن, موجب بطلان نمیشود.
- [آیت الله سیستانی] اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نیت روزه غیر رمضان کند، روزهای که قصد کرده است حساب نمیشود، و همچنین روزه ماه رمضان حساب نمیشود، اگر آن قصد با قصد قربت منافات داشته باشد، بلکه اگر منافات هم نداشته باشد بنا بر احتیاط روزه ماه رمضان حساب نمیشود.
- [آیت الله بهجت] بنابر احتیاط روزه مستحبی برای زن، بدون اذنِ شوهر صحیح نیست، چه منافات با حق شوهر داشته باشد و چه نداشته باشد، و اگر شوهر بهخاطر منافات با حقش، زن را از روزهای که بهنحوی بر خود واجب نموده منع کند، در صورتی که وقت روزه وسعت دارد زن نباید روزه بگیرد، ولی اگر وقت روزه تنگ شود اذن شوهر شرط نیست.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه مشغول نماز باشد و طلبکاری طلب خود را مطالبه کند، چنانچه بتواند در بین نماز طلب او را بدهد و صورت نماز به هم نخورد بهتر است در همان حال بپردازد، ولی اگر بدون شکستن نماز ممکن نیست صبر کند تا نماز تمام شود و این مقدار تأخیر منافات با فوریت ادای دین ندارد مگر این که ضرورت خاصی داشته باشد، مثل این که همراهان وهمسفران طلبکار می روند واو به زحمت می افتد.
- [آیت الله مظاهری] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند میتواند برای معاش خود کسب کند گرچه آن علم، علم دینی نباشد، می‌شود به او زکات داد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود ، مثل منکراتی که دولتهای جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق وانکار باطل ، واگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم وموجب اسائة ظنّ به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند .
- [امام خمینی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود مثل منکراتی که دولتها اجرا میکنند به اسم دین مبین اسلام، واجب است خصوصاً بر علمای اسلام اظهار حق و انکار باطل، و اگر سکوت علمای اعلام موجب هتک مقام علم و موجب اسائه ظن به علمای اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمیکند.