علم
علم دارای ارزش ذاتی می‌باشد و در دین مبین اسلام به علم ارزش و بهای بالایی داده شده است.
چرا علم گاهی اوقات با دین مخالف است؟
چرا علم گاهی اوقات با دین مخالف است؟ بحث رابطه علم و دین بحثی بسیار مفصل و دقیق است، آنچه به طور فشرده و خلاصه می‌توان گفت این است که: علم دارای معانی گوناگون است و ابتدا باید دید کدام معنای از علم مورد سؤال است. در این‌جا به برخی از معانی آن اشاره می‌شود: 1- علم به معنای قطع، این معنا مسلماً مورد بحث نمی‌باشد. 2- علم به معنای آگاهی قطعی و مطابق با واقع، علم به این معنا هرگز با دین تعارض ندارد. 3- علم به معنای مطلق آگاهی (Knowledge). استعمال کلمه علم در این معنا دو گونه مقصود است: الف) استعمال حقیقی، و آن وقتی است که صورت ذهنی (علم) با واقع عینی(Object) مطابقت داشته باشد. ب) استعمال مجازی، و آن وقتی است که مراد از علم صرف تصور و تصدیق ذهنی (Subjective) باشد، اعم از آن که با واقع خارجی مطابقت داشته باشد. (شبیه علم به معنای دوم) یا نداشته باشد (جهل مرکب). وجه مشترک همه معانی فوق آن است که در هیچیک از آنها محدودیت روشی و متدلوژیک (Methodologic) وجود ندارد. 4- علم به معنای دانش تجربی (Science) علم در این معنا دارای ویژگی‌های زیر است: الف) ظنی است و مانند علوم فلسفی و ریاضیات مبتنی بر براهین قطعی نمی‌باشد. ب) دارای متد تجربی (#xperimental) است. ج) مرکب از گزاره‌های صحیح و سقیم است. آنچه بیشتر در بحث رابطه علم و دین مطرح است، ارتباط دین با علوم تجربی است. اگر به دقت ویژگی‌های علوم تجربی مورد بررسی قرار گیرد به خوبی می‌توان فهمید که آیا بین گزاره‌های دینی و علمی تعارضی وجود می‌تواند داشته باشد یا نه؟ داده این دسته از علوم به دو بخش تقسیم پذیرند: (1) قوانین علمی؛ این بخش از گزاره‌های علمی تا حدی از قطعیت برخوردار است و تأثیرپذیری کمتری از عوامل ظنی دارد. این قضایا معمولاً با گزاره‌های قطعی دینی هیچگونه برخورد و تعارضی ندارد. البته مقصود ما از دین در این بحث خصوص اسلام است، نه هر دینی، زیرا چه بسا بر اثر تحریفات پدید آمده در ادیانی چون مسیحیت تعارضات جدی در این مرحله نیز یافت شود. (2) نظریات علمی (Theovies)؛ با توجه به این‌که نظریات علمی از قطعیت برخوردار نیست و در موارد بسیاری این نظریات دچار ابطال و دگرگونی می‌شوند، بنابراین نباید انتظار داشت که همیشه نظریات علمی با داده‌های دینی هماهنگ و کاملاً سازگار باشد، زیرا لازمه آن این است که دین نیز مانند آرای ظنی و تجربی دانشمندان همواره دستخوش تغییر و دگرگونی شود. بنابراین ممکن است برخی از گزاره‌های دینی با برخی از گزاره‌های علمی در زمانی معارض افتد و در زمان دیگری موافق شود.الدین والعقل توأمان در اسلام عقل - البته عقل قطعی، نه ظنی - یکی از منابع کشف احکام الهی است.العقل ما عبد به الرحمن واکتسب به‌الجنان...؛ یعنی، به واسطه عقل خداوند مورد پرستش قرار می‌گیرد و به حکم آن بهشت به دست می‌آید.
چرا علم گاهی اوقات با دین مخالف است؟ بحث رابطه علم و دین بحثی بسیار مفصل و دقیق است، آنچه به طور فشرده و خلاصه می‌توان گفت این است که: علم دارای معانی گوناگون است و ابتدا باید دید کدام معنای از علم مورد سؤال است. در این‌جا به برخی از معانی آن اشاره می‌شود: 1- علم به معنای قطع، این معنا مسلماً مورد بحث نمی‌باشد. 2- علم به معنای آگاهی قطعی و مطابق با واقع، علم به این معنا هرگز با دین تعارض ندارد. 3- علم به معنای مطلق آگاهی (Knowledge). استعمال کلمه علم در این معنا دو گونه مقصود است: الف) استعمال حقیقی، و آن وقتی است که صورت ذهنی (علم) با واقع عینی(Object) مطابقت داشته باشد. ب) استعمال مجازی، و آن وقتی است که مراد از علم صرف تصور و تصدیق ذهنی (Subjective) باشد، اعم از آن که با واقع خارجی مطابقت داشته باشد. (شبیه علم به معنای دوم) یا نداشته باشد (جهل مرکب). وجه مشترک همه معانی فوق آن است که در هیچیک از آنها محدودیت روشی و متدلوژیک (Methodologic) وجود ندارد. 4- علم به معنای دانش تجربی (Science) علم در این معنا دارای ویژگی‌های زیر است: الف) ظنی است و مانند علوم فلسفی و ریاضیات مبتنی بر براهین قطعی نمی‌باشد. ب) دارای متد تجربی (#xperimental) است. ج) مرکب از گزاره‌های صحیح و سقیم است. آنچه بیشتر در بحث رابطه علم و دین مطرح است، ارتباط دین با علوم تجربی است. اگر به دقت ویژگی‌های علوم تجربی مورد بررسی قرار گیرد به خوبی می‌توان فهمید که آیا بین گزاره‌های دینی و علمی تعارضی وجود می‌تواند داشته باشد یا نه؟ داده این دسته از علوم به دو بخش تقسیم پذیرند: (1) قوانین علمی؛ این بخش از گزاره‌های علمی تا حدی از قطعیت برخوردار است و تأثیرپذیری کمتری از عوامل ظنی دارد. این قضایا معمولاً با گزاره‌های قطعی دینی هیچگونه برخورد و تعارضی ندارد. البته مقصود ما از دین در این بحث خصوص اسلام است، نه هر دینی، زیرا چه بسا بر اثر تحریفات پدید آمده در ادیانی چون مسیحیت تعارضات جدی در این مرحله نیز یافت شود. (2) نظریات علمی (Theovies)؛ با توجه به این‌که نظریات علمی از قطعیت برخوردار نیست و در موارد بسیاری این نظریات دچار ابطال و دگرگونی می‌شوند، بنابراین نباید انتظار داشت که همیشه نظریات علمی با داده‌های دینی هماهنگ و کاملاً سازگار باشد، زیرا لازمه آن این است که دین نیز مانند آرای ظنی و تجربی دانشمندان همواره دستخوش تغییر و دگرگونی شود. بنابراین ممکن است برخی از گزاره‌های دینی با برخی از گزاره‌های علمی در زمانی معارض افتد و در زمان دیگری موافق شود.الدین والعقل توأمان در اسلام عقل - البته عقل قطعی، نه ظنی - یکی از منابع کشف احکام الهی است.العقل ما عبد به الرحمن واکتسب به‌الجنان...؛ یعنی، به واسطه عقل خداوند مورد پرستش قرار می‌گیرد و به حکم آن بهشت به دست می‌آید.
پاسخ:
چرا علم گاهی اوقات با دین مخالف است؟
بحث رابطه علم و دین بحثی بسیار مفصل و دقیق است، آنچه به طور فشرده و خلاصه می‌توان گفت این است که: علم دارای معانی گوناگون است و ابتدا باید دید کدام معنای از علم مورد سؤال است. در این‌جا به برخی از معانی آن اشاره می‌شود: 1- علم به معنای قطع، این معنا مسلماً مورد بحث نمی‌باشد. 2- علم به معنای آگاهی قطعی و مطابق با واقع، علم به این معنا هرگز با دین تعارض ندارد. 3- علم به معنای مطلق آگاهی (Knowledge). استعمال کلمه علم در این معنا دو گونه مقصود است: الف) استعمال حقیقی، و آن وقتی است که صورت ذهنی (علم) با واقع عینی(Object) مطابقت داشته باشد. ب) استعمال مجازی، و آن وقتی است که مراد از علم صرف تصور و تصدیق ذهنی (Subjective) باشد، اعم از آن که با واقع خارجی مطابقت داشته باشد. (شبیه علم به معنای دوم) یا نداشته باشد (جهل مرکب). وجه مشترک همه معانی فوق آن است که در هیچیک از آنها محدودیت روشی و متدلوژیک (Methodologic) وجود ندارد. 4- علم به معنای دانش تجربی (Science) علم در این معنا دارای ویژگی‌های زیر است: الف) ظنی است و مانند علوم فلسفی و ریاضیات مبتنی بر براهین قطعی نمی‌باشد. ب) دارای متد تجربی (#xperimental) است. ج) مرکب از گزاره‌های صحیح و سقیم است. آنچه بیشتر در بحث رابطه علم و دین مطرح است، ارتباط دین با علوم تجربی است. اگر به دقت ویژگی‌های علوم تجربی مورد بررسی قرار گیرد به خوبی می‌توان فهمید که آیا بین گزاره‌های دینی و علمی تعارضی وجود می‌تواند داشته باشد یا نه؟ داده این دسته از علوم به دو بخش تقسیم پذیرند: (1) قوانین علمی؛ این بخش از گزاره‌های علمی تا حدی از قطعیت برخوردار است و تأثیرپذیری کمتری از عوامل ظنی دارد. این قضایا معمولاً با گزاره‌های قطعی دینی هیچگونه برخورد و تعارضی ندارد. البته مقصود ما از دین در این بحث خصوص اسلام است، نه هر دینی، زیرا چه بسا بر اثر تحریفات پدید آمده در ادیانی چون مسیحیت تعارضات جدی در این مرحله نیز یافت شود. (2) نظریات علمی (Theovies)؛ با توجه به این‌که نظریات علمی از قطعیت برخوردار نیست و در موارد بسیاری این نظریات دچار ابطال و دگرگونی می‌شوند، بنابراین نباید انتظار داشت که همیشه نظریات علمی با داده‌های دینی هماهنگ و کاملاً سازگار باشد، زیرا لازمه آن این است که دین نیز مانند آرای ظنی و تجربی دانشمندان همواره دستخوش تغییر و دگرگونی شود. بنابراین ممکن است برخی از گزاره‌های دینی با برخی از گزاره‌های علمی در زمانی معارض افتد و در زمان دیگری موافق شود.الدین والعقل توأمان در اسلام عقل - البته عقل قطعی، نه ظنی - یکی از منابع کشف احکام الهی است.العقل ما عبد به الرحمن واکتسب به‌الجنان...؛ یعنی، به واسطه عقل خداوند مورد پرستش قرار می‌گیرد و به حکم آن بهشت به دست می‌آید.
- [سایر] علم و دین تا چه مقدار با هم هماهنگی دارند؟ مثلا گاهی اوقات کار غیراخلاقی ای انجام می شود و منجر به کشف علم می شود این موضوع چگونه توجیه می شود؟
- [سایر] آیا علم با دین ناسازگار است؟
- [سایر] آیا دین با علم منافات دارد؟
- [سایر] تعارض بین علم و دین چگونه است؟
- [سایر] آیا دین با علم منافات دارد؟
- [سایر] آیا دین همانند علم قابل رشد و توسعه است ؟
- [سایر] دین مسیحیت راجع به مکان وزمان فراگیری علم بااسلام چه تفاوتی دارد؟
- [سایر] بین خدای عرفی دین و خدای علم کدامیک را انتخاب کنم؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در صورت علم به صاحب دین و جهل به مقدار آن وظیفه چیست؟
- [سایر] علم و دین در غرب با یکدیگر منافی دیده می شوند، نظر شما در این مورد چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه بدعتی در اسلام واقع شود (مانند منکراتی که دولتهای ناصالح به نام اسلام انجام می دهند) بر همه، مخصوصاً علمای دین واجب است حق را اظهار و باطل را انکار کنند و اگر سکوت علمای دین موجب هتک مقام علم، یا سوء ظن به علمای اسلام شود، اظهار حق به هر نحوی که ممکن باشد واجب است، هرچند بدانند تاثیر نمی کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر بعضی از مسؤولین ممالک اسلامی موجب بسط نفوذ سیاسی یا اقتصادی یا نظامی اجانب شود که مخالف مصالح اسلام و مسلمانان است، یا موجب بسط اشاعه فحشا و گناهان بزرگ یا ترک واجبات شود خود به خود عزل می‌شود و بر مسلمانان لازم است با او مخالفت کنند و از اسلام و مصالح مسلمین دفاع کنند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر کسی چیزی پیدا کند ودیگری بگوید مال من است، در صورتیباید به او بدهد که نشانههای آن را به طوری که موجب علم بصحّت ادّعایاو شود بگوید، ولی لازم نیست نشانههایی را که بیشتر اوقات صاحب مال هم ملتفت آنها نیست بگوید.
- [آیت الله بهجت] در حال توانائی بر تحصیل علم موقعی انسان می‌تواند مشغول نماز شود که یقین کند وقت داخل شده است؛ و یا این‌که بنابر اظهر شخص عادلی که آشنا با اوقات نماز است اذان بگوید؛ و یا دو مرد عادل به داخل شدن وقت خبر دهند.
- [آیت الله مظاهری] کسی که مشغول تحصیل علم است و اگر تحصیل نکند می‌تواند برای معاش خود کسب کند گرچه آن علم، علم دینی نباشد، می‌شود به او زکات داد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود ، مثل منکراتی که دولتهای جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام ، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق وانکار باطل ، واگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم وموجب اسائة ظنّ به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند .
- [امام خمینی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود مثل منکراتی که دولتها اجرا می‌کنند به اسم دین مبین اسلام، واجب است خصوصاً بر علمای اسلام اظهار حق و انکار باطل، و اگر سکوت علمای اعلام موجب هتک مقام علم و موجب اسائه ظن به علمای اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمیکند.
- [آیت الله بهجت] زن باید برای بیرون رفتن از منزل از شوهر خود اجازه بگیرد و یا علم به رضایت او داشته باشد، مگر در واجبات شرعی؛ و چنانچه در ضمن عقد شرط کرده باشد که زن برای شلغش مثلاً بتواند به خارج از منزل برود، و یا عقد مبتنی بر این شرط واقع شده باشد، این شرط نافذ است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر بدعتی در اسلام واقع شود مثل منکراتی که دولت های جائر انجام می دهند به اسم دین مبین اسلام، واجب است خصوصاً بر علماء اسلام اظهار حق و انکار باطل، و اگر سکوت علماء اعلام موجب هتک مقام علم و موجب اسائه ظن به علماء اسلام شود واجب است اظهار حق به هر نحوی که ممکن است اگر چه بدانند تأثیر نمی کند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اعانت ظلمه و کسانی که با دین و احکام دین، ضدیت و معاندت دارند، تجاوز به حریم دین و حرام است.