دین، شرع، مذهب چه تفاوتی به لحاظ لغت و اصطلاح دارند؟ معنای لغوی )دین( در لغت به معنای راستکار شدن، اطاعت نمودن، پاداش، عادت، حساب، کیش، پرهیزگاری و ... آمده است . در اصطلاح، تعابیر گوناگونی از سوی اندیشمندان اسلامی درباره آن ارائه شده است ؛ علامه طباطبایی)ره( دین را چنین معرفی میکند: )دین عقاید و دستورهای عملی و اخلاقی اسلام است که پیامبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آوردهاند. دانستن این عقاید و انجام این دستورها سبب خوشبختی انسان در دو جهان است.(18) حضرتش در جای دیگر مینویسد: )... آن ]دین[ روش مخصوصی در زندگی است که صلاح دنیا را به طوری که موافق کمال اخروی و حیات دائمی حقیقی باشد تأمین مینماید. پس در شریعت باید قانونهایی وجود داشته باشد که روش زندگانی را به اندازه احتیاج روشن سازد...(.(19) آیةاللَّه جوادی آملی: دین، )مجموعه معارف نظری و عملی قدسی است ؛ یعنی، مجموعه گزارههای ناظر به واقع و عمل که حول محور قدسی، شکل گرفته است . در حقیقت، دین )مجموعه معارف دست اول است که معمولاً در متونی مقدس گرد آمده است( . با تطبیق تعریف مزبور بر اسلام، این دین عبارت است از : )مجموعه معارفی که در نسبت با خداوند، تدوین یافته و در متن مقدس قرآن و سنت گرد آمدهاند( .(20) آیة اللَّه مصباح یزدی: دین )مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین و مقررات اجرایی است که خداوند آن را برای هدایت بشر فرستاده تا انسان، در پرتو آموزههای آن، هوا و هوس خود را کنترل و آزادی حقیقی خویش را تأمین کند . (شریعت) در لغت به معنای راهی در کناره رودخانه است که دستیابی به آب را آسان میسازد.لسان العرب، ج7، ص 86؛ و لغتنامه دهخدا، ج 9، ص 12568.3 شریعت در ادبیات امروزه به معنای احکام و باید و نبایدهای عملی اطلاق میشود بر خلاف دین که تنها به جنبههای معرفتی و نظری اسلام اطلاق میگردد. البته گاه دین اعم از بخشهای عملی و نظری به کار برده میشود. مذهب در اصطلاح به یکی از تیره ها و شعب یک دین، چه تیره اعتقادی؛ مانند اسماعیلیه و معتزله در اسلام یا طریق سیر و سلوک مانند نقشبندیه در صوفیه یا روشهای عملی نسبت به احکام مانند شافعیه حنفیه در فقه به کار می رود. مذهب در لغت به معنای روش و مسلک و طریقه آمده است که از (ذهب فلان إلی رأی) یعنی دارای این عقیده گردید، اخذ شده است. مذهب اخص از دین و شریعت است.البته گاهی نیز مذهب به معنای دی استعمال میشود مثلا گفته می شود مذهب اسلام.
دین، شرع، مذهب چه تفاوتی به لحاظ لغت و اصطلاح دارند؟
معنای لغوی )دین( در لغت به معنای راستکار شدن، اطاعت نمودن، پاداش، عادت، حساب، کیش، پرهیزگاری و ... آمده است . در اصطلاح، تعابیر گوناگونی از سوی اندیشمندان اسلامی درباره آن ارائه شده است ؛ علامه طباطبایی)ره( دین را چنین معرفی میکند: )دین عقاید و دستورهای عملی و اخلاقی اسلام است که پیامبران از طرف خدا برای راهنمایی و هدایت بشر آوردهاند. دانستن این عقاید و انجام این دستورها سبب خوشبختی انسان در دو جهان است.(18) حضرتش در جای دیگر مینویسد: )... آن ]دین[ روش مخصوصی در زندگی است که صلاح دنیا را به طوری که موافق کمال اخروی و حیات دائمی حقیقی باشد تأمین مینماید. پس در شریعت باید قانونهایی وجود داشته باشد که روش زندگانی را به اندازه احتیاج روشن سازد...(.(19) آیةاللَّه جوادی آملی: دین، )مجموعه معارف نظری و عملی قدسی است ؛ یعنی، مجموعه گزارههای ناظر به واقع و عمل که حول محور قدسی، شکل گرفته است . در حقیقت، دین )مجموعه معارف دست اول است که معمولاً در متونی مقدس گرد آمده است( . با تطبیق تعریف مزبور بر اسلام، این دین عبارت است از : )مجموعه معارفی که در نسبت با خداوند، تدوین یافته و در متن مقدس قرآن و سنت گرد آمدهاند( .(20) آیة اللَّه مصباح یزدی: دین )مجموعه عقاید، اخلاق، قوانین و مقررات اجرایی است که خداوند آن را برای هدایت بشر فرستاده تا انسان، در پرتو آموزههای آن، هوا و هوس خود را کنترل و آزادی حقیقی خویش را تأمین کند . (شریعت) در لغت به معنای راهی در کناره رودخانه است که دستیابی به آب را آسان میسازد.لسان العرب، ج7، ص 86؛ و لغتنامه دهخدا، ج 9، ص 12568.3 شریعت در ادبیات امروزه به معنای احکام و باید و نبایدهای عملی اطلاق میشود بر خلاف دین که تنها به جنبههای معرفتی و نظری اسلام اطلاق میگردد. البته گاه دین اعم از بخشهای عملی و نظری به کار برده میشود.
مذهب در اصطلاح به یکی از تیره ها و شعب یک دین، چه تیره اعتقادی؛ مانند اسماعیلیه و معتزله در اسلام یا طریق سیر و سلوک مانند نقشبندیه در صوفیه یا روشهای عملی نسبت به احکام مانند شافعیه حنفیه در فقه به کار می رود.
مذهب در لغت به معنای روش و مسلک و طریقه آمده است که از (ذهب فلان إلی رأی) یعنی دارای این عقیده گردید، اخذ شده است.
مذهب اخص از دین و شریعت است.البته گاهی نیز مذهب به معنای دی استعمال میشود مثلا گفته می شود مذهب اسلام.
- [سایر] صوم (روزه) در لغت و اصطلاح به چه معنا است؟
- [سایر] اصول دین با اصول مذهب چه تفاوتی دارد و ترتیب صحیح آن کدام است؟
- [سایر] فرق امام و رهبر از حیث لغت و اصطلاح چیست؟
- [سایر] معاد در لغت و اصطلاح به چه معناست؟
- [سایر] صوم (روزه) در لغت و اصطلاح به چه معنا است؟
- [سایر] صحابی در لغت و اصطلاح به چه معناست؟
- [سایر] تحریف در لغت و در اصطلاح و براهین عدم تحریف را بیان کنید؟
- [سایر] معنای لغوی دو کلمه (مذکّر) و (مؤنّث) از نظر لغت و اصطلاح چیست؟
- [سایر] صفات کریم، اَکرم را توضیح دهید که از جهت لغت و اصطلاح دارای چه معنایی هستند؟
- [سایر] شفاعت در لغت و در اصطلاح و شرایط آن را بیان کنید؟
- [آیت الله سیستانی] قرض گرفتن از بانکهای دولتی، به شرط پرداخت سود، جایز نیست؛ زیرا ربا است و در آن تفاوتی میان گذاشتن رهن و نگذاشتن آن نیست. و اگر کسی با این شرط از بانک دولتی قرض کند، قرض و شرط آن، هر دو باطل است؛ زیرا بانک مالک اموال خود نیست تا آنها را به تملیک قرض گیرنده درآورد. برای رهایی از این اشکال، قرض گیرنده میتواند با اذن حاکم شرع (مرجع تقلید) مبلغ مورد نظر را قرض کند به این لحاظ، که اموال بانک مجهولالمالک و اختیار تصرف در آنها با حاکم شرع است، و این اذن را ما به همه مؤمنین دادهایم و کافی است کسی که پول از بانک میگیرد هنگام گرفتن پول پیش خودش بگوید این پول را از طرف حاکم شرع به خودم قرض دادم، و در این صورت اشکال ندارد هرچند بداند قانون ملزم به پرداخت اصل و سود به بانک است.
- [آیت الله مظاهری] هرگاه زوج و زوجه اختلاف در پرداخت، یا نوع، یا مقدار آن و مانند اینها داشته باشند، باید به حاکم شرع مراجعه شود. مسئله 2000 - شیربها که در میان بعضی از مردم معمول است دین است که باید پرداخته شود.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی یکی از واجبات الهی را با توجّه به واجب بودن آن ترک کند یا یکی از محرّمات الهی را مرتکب شود حاکم شرع به هر اندازه که صلاح بداند دستور میدهد برای ادب کردن، او را تازیانه بزنند.
- [آیت الله وحید خراسانی] در چهار جا تخلی حرام است اول در کوچه های بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند دوم در ملک کسی که اجازه تخلی نداده است سوم در جایی که برای عده مخصوصی وقف شده است مثل بعضی از مدرسه ها چهارم در جایی که موجب هتک حرمت مومن یا یکی از مقدسات دین یا مذهب باشد
- [آیت الله وحید خراسانی] در چهار جا تخلی حرام است اول در کوچه های بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند دوم در ملک کسی که اجازه تخلی نداده است سوم در جایی که برای عده مخصوصی وقف شده است مثل بعضی از مدرسه ها چهارم در جایی که موجب هتک حرمت مومن یا یکی از مقدسات دین یا مذهب باشد
- [آیت الله اردبیلی] نمایشهای متداول چنانچه مستلزم نظر و لمس نامحرم یا موجب اشاعه فساد و تهییج شهوت و یا توهین به مقدّسات مذهب و اولیای دین و دروغ و باطل نباشد، اشکال ندارد. همچنین بازیهای مختلف اگر در آنها آلات قمار و برد و باخت و ضرر جسمی یا روحی و یا اِتلاف و اِسراف مال در بین نباشد، اشکال ندارد.
- [امام خمینی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدس به آن اهمیت زیاد میدهد مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروریه، باید ملاحظه اهمیت شود، و مجرد ضرر، موجب واجب نبودن نمیشود، پس اگر توقف داشته باشد حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروریه اسلام بر بذل جان و مال، واجب است بذل آن.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] در چهار جا تخلی حرام است: اول در کوچه های بن بست؛ در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند. دوم در ملک کسی که اجازه تخلی نداده است. سوم در جائی که برای عده مخصوصی وقف شده است مثل بعضی از مدرسه ها. چهارم روی قبر مؤمنین در صورتی که بی احترامی به آنان باشد و همچنین هر جائی که تخلی موجب هتک حرمت یکی از مقدسات دین یا مذهب شود.
- [آیت الله اردبیلی] اگر معروف یا منکر از اموری باشد که شارع مقدّس به آن اهمیّت زیاد میدهد، مثل اصول دین یا مذهب و حفظ قرآن مجید و حفظ عقاید مسلمانان یا احکام ضروری اسلام، باید ملاحظه این اهمیّت بشود و مجرّدِ خوف ضرر، موجب سقوط وجوب آن نمیشود؛ پس اگر حفظ عقاید مسلمانان یا حفظ احکام ضروری اسلام بر بذل جان و مال توقّف داشته باشد، بذل آن واجب است.
- [آیت الله خوئی] در چهار جا تخلی حرام است: (اول): در کوچههای بن بست در صورتی که صاحبانش اجازه نداده باشند. (دوم): در ملک کسی که اجازه تخلی نداده است. (سوم): در جایی که برای عده مخصوصی وقف شده است، مثل بعضی از مدرسهها. (چهارم): روی قبر مؤمنین در صورتی که بیاحترامی به آنان باشد و همچنین هر جائی که تخلی موجب هتک حرمت یکی از مقدسات دین یا مذهب شود.