اگه عفو و گذشت خوب است چرا حضرت علی علیه السلام قاتلش را عفو نکرد؟
اتفاقا بر عکس آنچه که شما ذکر کردید امام علی علیه السلام در مورد قاتل خود فرمود:
اگر من زنده بمانم خود صاحب اختیار و ولی خون خود هستم، و اگر بمیرم و فانی گردم، فناء میعاد و میقات من است، و اگر ضارب را عفو کنم این عفو برای من موجب تقرب و برای شما حسنه‌ای است.
پس بنابراین عفو کنید و از جرم ضارب چشم بپوشید، آیا دوست ندارید که خداوند نیز از خطاها و گناهان شما در گذرد؟
پس چه بسیار حسرت است برای کسیکه در غفلت بسر میبرد اینکه عُمرش، حجت خدا علیه او باشد، یا آنکه روزگار و ایامش او را به شقاوت بکشاند.
خداوند ما را و شما را از افرادی قرار دهد که هیچ رغبت و میلی آنها را از اطاعت خدای تعالی باز ندارد، و بعد از مردن هیچ نقمت و گرفتاری و عقوبتی بر آنها بار نشود، پس حقاً و صرفاً ما برای خدا هستیم و به خدا هستیم.
پس رو به حضرت امام حسن علیه السلام نموده و فرمودند: ای نور چشم و ای فرزند من! فقط یک ضربه در مقابل یک ضربه؛ و در زیاده روی گناه است، و گناه مکن.)
حال این سوال پیش می آید که چرا امام حسن علیه السلام قصاص فرمود.
در پاسخ به سوال شما باید گفت: عوامل متعددی سبب قصاص ابن ملجم گردید:
1. همانگونه که می‌دانید، حکم قصاص مسئله‌ای است که تمامی اولیای دم باید در مورد آن نظر بدهند. امیرالمومنین علی علیه‌السلام بجز فرزندان حضرت زهرا از دیگر همسرانشان نیز صاحب فرزندانی بودند که بجز قصاص به امر دیگری راضی نبودند. تاریخ آمده است: برخی دختران امیرالمومنین از امام حسن علیه‌السلام درخواست قصاص سریع قاتل را داشتند.
2. امیرالمومنین علی علیه‌السلام رهبر جامعه بزرگ اسلامی آن زمان بودند. هر چند مردم کوفه به دلیل دنیا طلبی و ... حضرت را بسیار می‌آزردند اما قلبا وی را رهبری عادل و محبوب می‌دانستند و هرگز حاضر به رها کردن قاتل ایشان نبودند. به عبارتی دیگر عموم جامعه خواستار قصاص وی بودند.
3. چه بسا عدم قصاص ابن ملجم سبب ایجاد جنگی دیگر میان میان مردم اندک اما با وفا و مومن کوفه (و نه همه آنان) با خوارج می‌گردید که در میان مردم کوفه و نواحی اطراف آن زندگی می‌کردند. این جنگ در شرایطی که معاویه در کمین ضربه زدن و تصرف شهر کوفه بود، برای کوفیان حکم نابودی آنان را داشت.
4. برخی معتقدند: عدم عفو حضرت مجتبی به علّت عدم مساعدت جوّ مناطق اسلامی در آن روز بوده است. چون با وجود توطئه‌های معاویه، و تمرّد اهالی کوفه از ادامۀ جنگ، و اضطراب و تشویش دولت و حکومت اسلام؛ عفو عبدالرّحمن بن ملجم دلیل بر شکست و ضعف دولت حضرت مجتبی محسوب میشد، فلذا حضرت بر اساس مصلحت عامّۀ مسلمانان قصاص را مقدّم داشتند.
میل أمیرالمؤمنین علیه السّلام به عفو بر اساس کرامت نفس و گذشت شخصی خود بوده، و قصاص حضرت مجتبی بر اساس صلاح عامّه و حفظ دولت اسلام بوده است.
5. به عقیده خوارج امام علی علیه‌السلام گناهکار بود و هر گناهکاری کافر! و کشتن کافر قصاص نداشت. اگر ابن ملجم بخشیده می شد، به صورتی غیر‌‌مستقیم روی این تفکر صحه گذاشته شده بود!.
