ابن تیّمه و وهابیون معتقدند سفر به قصد حتی زیارت مرقد پیامبر (ص) و کلّاً هر زیارتی حرام است و مجاز نمی باشد و احتمالا آن را نوعی تقرب به غیر خدا و از مقوله شرک به حساب می آورند و ضمناً ابن تیّمیه ادعا نموده است کلیه روایات وارده در این موضوع نیز بوده و در صماح و سنن و مسانید ذکر نگردیده است. پاسخ: اولا- ظاهراً در ابتدای اسلام پیامبر از زیارت قبور نهی می کرده، امّا بعداً آن را مجاز شمرده و به آن ترغیب نموده است. البته احتمالا دلیل نهی اولیه آن بوده که قبور آن زمان مربوط به مشرکین و بت پرستان بوده است. از جمله ایشان فرموده اند: * "زور القبور فانّها تذکرکم الاخره" (سنن ابن ماجه- 1/113) * "...فزدروها فانّها تزهد فی الدنیا..." (سنن ابن ماجه- 1/114) * "...فانّه یرِّ القلب و یدمع القینی..." (سنن نسایی- 4/89) که تمامی اینها حاکی از آن است که زیارت قبور موجب کاهش دلبستگی به دنیا و عبرت آموزی و توجه به آخرت می شود. * محمّد ابوزهره از معتقدانهای معاصر مصر در کتابی راجع به ابن تیمیّه در این مورد او را مورد استناد قرار می دهد و می گوید: ما مخالف ابن تیمیّه هستیم که تبرّک به زیارت قبر پیامبر را منع کرده، زیرا منظور ما از تبرّک عبادت و تقرّب به خدا به واسطه مکان مشخص نیست بلکه مقصود یادآوری و کسب عبرت و بصیرت است و کدامین مسلمان است که زندگی پیامبر و سیره هدایت و جنگ ما و جهاد آن بزرگوار را دانسته و سپس به مدینه رفته و احساس نکند که در همین مکان پیامبر آمد و کرده و مردم را به راه حق می خواند و یا اینکه عبرت نگرفته و روحانیت اسلام و عظمت پیامبر را در نیابد. مگر آنکه چنین انسانی از یاد خدا اعراض نموده و کوردل شده باشد. (المللوالنحل 4/58) * "لایشد الرحال الّا الی ثلاثة مساجد، المسجدالحرام و المسجدالاقصی و مسجدی هذا" (صحیح مسلم کتاب الحج 2/1014) ثانیاً- علامه امینی این احادیث خصوصی را جمع آوری نموده که به بعضی آنها اشاره می گردد: * "من زار قبری وجبت له شفاعتی" (بروایت عبداللّه بن عمر) این حدیث را 41 تن از حفاظ حدیث اهل سنت از جمله ابن خزیم، دارقطنی، سیوطی و ابن عساکر نقل نموده اند. * "من جاءنی زائراً لاتحمله الّا زیارتی کان حقّاً علی ان اکون له شفیعاً یوم القیامة" (به روایت ابن عمر) این حدیث را 16 تن از جمله ابوحامدغزالی، سبکی، سیوطی و سمهودی نقل کرده اند. * "من حج البیت و لم یزرنی فقد جفانی" (بروایت عبداله بن عمر) این حدیث را 19 تن از جمله سبکی و سمهودی نقل کرده اند. * "من زار قبری کنت له شفیعاً و من مات فی احد الحرمینی بعث اله عزّوجّل فی الامنینی یوم القیامه" (بروایت عمر) این حدیث را یازده تن از جمله بیهقی، ابن عساکر، سبکی و سمهودی نقل نموده اند. * "من زارنی بعد مدتی فکانمّا زارنی فی حیاتی..." (روایت حاطب بن ابی بلتمه) این حدیث را 13 تن از جمله دارقطنی، بیهقی و ابن عساکر و دیگران بیان نموده اند. * "من زارنی بالمدینه محتسباً کنت له شفیعاً" (روایت انس بن مالک) این حدیث را 21 تن از جمله حاکم نیشابوری، ابن عساکر، سبکی و دیگران نقل نموده اند. ثالثاً- بسیاری از فقهاء اهل سنت نیز نظر ابن تیمیّه در این خصوص را رد نموده اند از جمله: * "تقی الدین شافعی" که کتابی بنام "شفاء السقام فی زیاده خیر الانام" در ردّ این نظر نگاشته است. همچنین در باب استحباب زیارت پیامبر، مسئله را اجتماعی دانسته است. * "عبداللّه بن احمدبن تداله" از فقهای مشهور حنبلی در کتاب خود زیارت قبر پیامبر را مستحب دانسته است. * "نورالدین سمهودی در وفاءالوفاء نه تنها زیارت قبر نبی بلکه قصد انجام آن را نیز قرب دانسته است. * "ابن حجرهیتمی شافعی" کتابی در رد نظر ابن تیمیّه بنام "الجوهر المنظم فی زیارة قبر المکرم" نوشته است. * "محمّدبن علی شوکانی" در نیل الاوطار معتقد است که تمام علماء زیارت قبر نبی (ص) را مستحب می دانند و حتی بعضی از مالکیه و ظاهریه آن را واجب شمرده اند. * "فقهای مذاهب اربعه نیز به استحباب زیارت قبر نبی (ص) فتوا داده اند. (الفقه علی المذهب الاربعه 1/505)
ابن تیّمه و وهابیون معتقدند سفر به قصد حتی زیارت مرقد پیامبر (ص) و کلّاً هر زیارتی حرام است و مجاز نمی باشد و احتمالا آن را نوعی تقرب به غیر خدا و از مقوله شرک به حساب می آورند و ضمناً ابن تیّمیه ادعا نموده است کلیه روایات وارده در این موضوع نیز بوده و در صماح و سنن و مسانید ذکر نگردیده است.
پاسخ:
اولا- ظاهراً در ابتدای اسلام پیامبر از زیارت قبور نهی می کرده، امّا بعداً آن را مجاز شمرده و به آن ترغیب نموده است. البته احتمالا دلیل نهی اولیه آن بوده که قبور آن زمان مربوط به مشرکین و بت پرستان بوده است. از جمله ایشان فرموده اند:
* "زور القبور فانّها تذکرکم الاخره" (سنن ابن ماجه- 1/113)
* "...فزدروها فانّها تزهد فی الدنیا..." (سنن ابن ماجه- 1/114)
* "...فانّه یرِّ القلب و یدمع القینی..." (سنن نسایی- 4/89)
که تمامی اینها حاکی از آن است که زیارت قبور موجب کاهش دلبستگی به دنیا و عبرت آموزی و توجه به آخرت می شود.
* محمّد ابوزهره از معتقدانهای معاصر مصر در کتابی راجع به ابن تیمیّه در این مورد او را مورد استناد قرار می دهد و می گوید: ما مخالف ابن تیمیّه هستیم که تبرّک به زیارت قبر پیامبر را منع کرده، زیرا منظور ما از تبرّک عبادت و تقرّب به خدا به واسطه مکان مشخص نیست بلکه مقصود یادآوری و کسب عبرت و بصیرت است و کدامین مسلمان است که زندگی پیامبر و سیره هدایت و جنگ ما و جهاد آن بزرگوار را دانسته و سپس به مدینه رفته و احساس نکند که در همین مکان پیامبر آمد و کرده و مردم را به راه حق می خواند و یا اینکه عبرت نگرفته و روحانیت اسلام و عظمت پیامبر را در نیابد. مگر آنکه چنین انسانی از یاد خدا اعراض نموده و کوردل شده باشد. (المللوالنحل 4/58)
* "لایشد الرحال الّا الی ثلاثة مساجد، المسجدالحرام و المسجدالاقصی و مسجدی هذا"
(صحیح مسلم کتاب الحج 2/1014)
ثانیاً- علامه امینی این احادیث خصوصی را جمع آوری نموده که به بعضی آنها اشاره می گردد:
* "من زار قبری وجبت له شفاعتی" (بروایت عبداللّه بن عمر)
این حدیث را 41 تن از حفاظ حدیث اهل سنت از جمله ابن خزیم، دارقطنی، سیوطی و ابن عساکر نقل نموده اند.
* "من جاءنی زائراً لاتحمله الّا زیارتی کان حقّاً علی ان اکون له شفیعاً یوم القیامة" (به روایت ابن عمر)
این حدیث را 16 تن از جمله ابوحامدغزالی، سبکی، سیوطی و سمهودی نقل کرده اند.
* "من حج البیت و لم یزرنی فقد جفانی" (بروایت عبداله بن عمر)
این حدیث را 19 تن از جمله سبکی و سمهودی نقل کرده اند.
* "من زار قبری کنت له شفیعاً و من مات فی احد الحرمینی بعث اله عزّوجّل فی الامنینی یوم القیامه"
(بروایت عمر)
این حدیث را یازده تن از جمله بیهقی، ابن عساکر، سبکی و سمهودی نقل نموده اند.
* "من زارنی بعد مدتی فکانمّا زارنی فی حیاتی..." (روایت حاطب بن ابی بلتمه)
این حدیث را 13 تن از جمله دارقطنی، بیهقی و ابن عساکر و دیگران بیان نموده اند.
* "من زارنی بالمدینه محتسباً کنت له شفیعاً" (روایت انس بن مالک)
این حدیث را 21 تن از جمله حاکم نیشابوری، ابن عساکر، سبکی و دیگران نقل نموده اند.
ثالثاً- بسیاری از فقهاء اهل سنت نیز نظر ابن تیمیّه در این خصوص را رد نموده اند از جمله:
* "تقی الدین شافعی" که کتابی بنام "شفاء السقام فی زیاده خیر الانام" در ردّ این نظر نگاشته است.
همچنین در باب استحباب زیارت پیامبر، مسئله را اجتماعی دانسته است.
* "عبداللّه بن احمدبن تداله" از فقهای مشهور حنبلی در کتاب خود زیارت قبر پیامبر را مستحب دانسته است.
* "نورالدین سمهودی در وفاءالوفاء نه تنها زیارت قبر نبی بلکه قصد انجام آن را نیز قرب دانسته است.
* "ابن حجرهیتمی شافعی" کتابی در رد نظر ابن تیمیّه بنام "الجوهر المنظم فی زیارة قبر المکرم" نوشته است.
* "محمّدبن علی شوکانی" در نیل الاوطار معتقد است که تمام علماء زیارت قبر نبی (ص) را مستحب می دانند و حتی بعضی از مالکیه و ظاهریه آن را واجب شمرده اند.
* "فقهای مذاهب اربعه نیز به استحباب زیارت قبر نبی (ص) فتوا داده اند. (الفقه علی المذهب الاربعه 1/505)
- [سایر] پیامبر ص در مورد زیارت اهل قبور چه سفارشی داشتند؟
- [سایر] مسافرت به قصد زیارت پیامبر ص در وهابیت چه حکمی دارد؟
- [سایر] وهابیت در مورد تخریب قبر مطهر پیامبر ص چه دیدگاهی دارد؟
- [آیت الله بهجت] سبّ و دشنام به خداوند و پیامبر و اولیای الهی در چه صورتی باعث ارتداد می شود؟
- [سایر] پیامبر (ص) شرط قبولی زیارت خانه خدا را چه می داند؟
- [سایر] پیامبر (ص) شرط قبولی زیارت خانه خدا را چه می داند؟
- [سایر] طبق روایات اسلامی هر روز چه تعداد از ملائکه، کعبه، قبر پیامبر و قبر امام حسین را زیارت میکنند؟
- [سایر] آیا در احادیث پیامبر ص پیشگویی در مورد فرقه وهابیت وجود دارد؟
- [سایر] آیا روایت وهابیت که می گویند پیامبر ص در حال جنابت وارد مسجد شد صحیح است؟
- [سایر] فایده زیارت قبور چیست؟
- [آیت الله جوادی آملی] .اقامه نماز در مکان خاص که مستلزم معصیت باشد , حرام است؛ ولی نماز باطل نیست; مثلاً اگر اقامه نماز جلوتر از قبر پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) به فاصله کم , موجب هتک حرمت آن ذوات قدسی شود, حرام است؛ ولی نماز باطل نیست و اقامه نماز در مکان محاذی و همسطح با قبر معصوم(ع) حرام نیست.
- [آیت الله اردبیلی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبّی، مثل حج، عمره، طواف از طرف کسی که در مکه نیست، قرائت قرآن، زیارت قبر پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم و امامان علیهمالسلام و توابع آن مثل نماز زیارت، از طرف زندگان اجیر شود و ظاهرا نیابت تبرّعی (مجانی) در جمیع مستحبات از طرف افراد زنده اگر به قصد رجا باشد اشکال ندارد؛ اما صحّت اجیر شدن برای غیر از مثل مستحبات ذکر شده، محلّ تأمّل است و نیز انسان میتواند کار مستحبّی را انجام دهد و ثواب آن را به مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبّی مثل زیارت قبر پیغمبر وامامان:، از طرف زندگان اجیر شود و نیز میتواند کار مستحبّی را بدون اجرت از طرف زندگان انجام دهد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آنر برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام ، از طرف زندگان اجیر شود ، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید .
- [امام خمینی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان علیهم السلام، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله سبحانی] انسان می تواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان(علیهم السلام) از طرف زندگان اجیر شود، و نیز می تواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله بروجردی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان عَلَیْهمُالسَّلَام از طرف زندگان اجیر شود و نیز میتواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله خوئی] انسان میتواند برای بعضی از کارهای مستحبی مثل زیارت قبر پیغمبر و امامان (علیهم السلام)، از طرف زندگان اجیر شود، و نیز میتواند کار مستحبی را انجام دهد و ثواب آن را برای مردگان یا زندگان هدیه نماید.
- [آیت الله بهجت] نماز خواندن جلوتر یا مساوی قبر پیامبر صلیاللهعلیهوآله و امام علیهالسلام در صورتی که بیادبی نسبت به آنها نباشد، بنابر اظهر مکروه است، ولی احتیاط مستحب این است که بهطور کلی از این کار مخصوصاً از جلوتر ایستادن اجتناب شود.