از نظر وهابیون زیارت قبر پیامبر (ص) و سایر قبور اولیای الهی چه حکمی دارد؟
ابن تیّمه و وهابیون معتقدند سفر به قصد حتی زیارت مرقد پیامبر (ص) و کلّاً هر زیارتی حرام است و مجاز نمی باشد و احتمالا آن را نوعی تقرب به غیر خدا و از مقوله شرک به حساب می آورند و ضمناً ابن تیّمیه ادعا نموده است کلیه روایات وارده در این موضوع نیز بوده و در صماح و سنن و مسانید ذکر نگردیده است. پاسخ: اولا- ظاهراً در ابتدای اسلام پیامبر از زیارت قبور نهی می کرده، امّا بعداً آن را مجاز شمرده و به آن ترغیب نموده است. البته احتمالا دلیل نهی اولیه آن بوده که قبور آن زمان مربوط به مشرکین و بت پرستان بوده است. از جمله ایشان فرموده اند: * "زور القبور فانّها تذکرکم الاخره" (سنن ابن ماجه- 1/113) * "...فزدروها فانّها تزهد فی الدنیا..." (سنن ابن ماجه- 1/114) * "...فانّه یرِّ القلب و یدمع القینی..." (سنن نسایی- 4/89) که تمامی اینها حاکی از آن است که زیارت قبور موجب کاهش دلبستگی به دنیا و عبرت آموزی و توجه به آخرت می شود. * محمّد ابوزهره از معتقدانهای معاصر مصر در کتابی راجع به ابن تیمیّه در این مورد او را مورد استناد قرار می دهد و می گوید: ما مخالف ابن تیمیّه هستیم که تبرّک به زیارت قبر پیامبر را منع کرده، زیرا منظور ما از تبرّک عبادت و تقرّب به خدا به واسطه مکان مشخص نیست بلکه مقصود یادآوری و کسب عبرت و بصیرت است و کدامین مسلمان است که زندگی پیامبر و سیره هدایت و جنگ ما و جهاد آن بزرگوار را دانسته و سپس به مدینه رفته و احساس نکند که در همین مکان پیامبر آمد و کرده و مردم را به راه حق می خواند و یا اینکه عبرت نگرفته و روحانیت اسلام و عظمت پیامبر را در نیابد. مگر آنکه چنین انسانی از یاد خدا اعراض نموده و کوردل شده باشد. (المللوالنحل 4/58) * "لایشد الرحال الّا الی ثلاثة مساجد، المسجدالحرام و المسجدالاقصی و مسجدی هذا" (صحیح مسلم کتاب الحج 2/1014) ثانیاً- علامه امینی این احادیث خصوصی را جمع آوری نموده که به بعضی آنها اشاره می گردد: * "من زار قبری وجبت له شفاعتی" (بروایت عبداللّه بن عمر) این حدیث را 41 تن از حفاظ حدیث اهل سنت از جمله ابن خزیم، دارقطنی، سیوطی و ابن عساکر نقل نموده اند. * "من جاءنی زائراً لاتحمله الّا زیارتی کان حقّاً علی ان اکون له شفیعاً یوم القیامة" (به روایت ابن عمر) این حدیث را 16 تن از جمله ابوحامدغزالی، سبکی، سیوطی و سمهودی نقل کرده اند. * "من حج البیت و لم یزرنی فقد جفانی" (بروایت عبداله بن عمر) این حدیث را 19 تن از جمله سبکی و سمهودی نقل کرده اند. * "من زار قبری کنت له شفیعاً و من مات فی احد الحرمینی بعث اله عزّوجّل فی الامنینی یوم القیامه" (بروایت عمر) این حدیث را یازده تن از جمله بیهقی، ابن عساکر، سبکی و سمهودی نقل نموده اند. * "من زارنی بعد مدتی فکانمّا زارنی فی حیاتی..." (روایت حاطب بن ابی بلتمه) این حدیث را 13 تن از جمله دارقطنی، بیهقی و ابن عساکر و دیگران بیان نموده اند. * "من زارنی بالمدینه محتسباً کنت له شفیعاً" (روایت انس بن مالک) این حدیث را 21 تن از جمله حاکم نیشابوری، ابن عساکر، سبکی و دیگران نقل نموده اند. ثالثاً- بسیاری از فقهاء اهل سنت نیز نظر ابن تیمیّه در این خصوص را رد نموده اند از جمله: * "تقی الدین شافعی" که کتابی بنام "شفاء السقام فی زیاده خیر الانام" در ردّ این نظر نگاشته است. همچنین در باب استحباب زیارت پیامبر، مسئله را اجتماعی دانسته است. * "عبداللّه بن احمدبن تداله" از فقهای مشهور حنبلی در کتاب خود زیارت قبر پیامبر را مستحب دانسته است. * "نورالدین سمهودی در وفاءالوفاء نه تنها زیارت قبر نبی بلکه قصد انجام آن را نیز قرب دانسته است. * "ابن حجرهیتمی شافعی" کتابی در رد نظر ابن تیمیّه بنام "الجوهر المنظم فی زیارة قبر المکرم" نوشته است. * "محمّدبن علی شوکانی" در نیل الاوطار معتقد است که تمام علماء زیارت قبر نبی (ص) را مستحب می دانند و حتی بعضی از مالکیه و ظاهریه آن را واجب شمرده اند. * "فقهای مذاهب اربعه نیز به استحباب زیارت قبر نبی (ص) فتوا داده اند. (الفقه علی المذهب الاربعه 1/505)
عنوان سوال:

از نظر وهابیون زیارت قبر پیامبر (ص) و سایر قبور اولیای الهی چه حکمی دارد؟


پاسخ:

ابن تیّمه و وهابیون معتقدند سفر به قصد حتی زیارت مرقد پیامبر (ص) و کلّاً هر زیارتی حرام است و مجاز نمی باشد و احتمالا آن را نوعی تقرب به غیر خدا و از مقوله شرک به حساب می آورند و ضمناً ابن تیّمیه ادعا نموده است کلیه روایات وارده در این موضوع نیز بوده و در صماح و سنن و مسانید ذکر نگردیده است.

پاسخ:
اولا- ظاهراً در ابتدای اسلام پیامبر از زیارت قبور نهی می کرده، امّا بعداً آن را مجاز شمرده و به آن ترغیب نموده است. البته احتمالا دلیل نهی اولیه آن بوده که قبور آن زمان مربوط به مشرکین و بت پرستان بوده است. از جمله ایشان فرموده اند:
* "زور القبور فانّها تذکرکم الاخره" (سنن ابن ماجه- 1/113)
* "...فزدروها فانّها تزهد فی الدنیا..." (سنن ابن ماجه- 1/114)
* "...فانّه یرِّ القلب و یدمع القینی..." (سنن نسایی- 4/89)
که تمامی اینها حاکی از آن است که زیارت قبور موجب کاهش دلبستگی به دنیا و عبرت آموزی و توجه به آخرت می شود.
* محمّد ابوزهره از معتقدانهای معاصر مصر در کتابی راجع به ابن تیمیّه در این مورد او را مورد استناد قرار می دهد و می گوید: ما مخالف ابن تیمیّه هستیم که تبرّک به زیارت قبر پیامبر را منع کرده، زیرا منظور ما از تبرّک عبادت و تقرّب به خدا به واسطه مکان مشخص نیست بلکه مقصود یادآوری و کسب عبرت و بصیرت است و کدامین مسلمان است که زندگی پیامبر و سیره هدایت و جنگ ما و جهاد آن بزرگوار را دانسته و سپس به مدینه رفته و احساس نکند که در همین مکان پیامبر آمد و کرده و مردم را به راه حق می خواند و یا اینکه عبرت نگرفته و روحانیت اسلام و عظمت پیامبر را در نیابد. مگر آنکه چنین انسانی از یاد خدا اعراض نموده و کوردل شده باشد. (المللوالنحل 4/58)
* "لایشد الرحال الّا الی ثلاثة مساجد، المسجدالحرام و المسجدالاقصی و مسجدی هذا"
(صحیح مسلم کتاب الحج 2/1014)
ثانیاً- علامه امینی این احادیث خصوصی را جمع آوری نموده که به بعضی آنها اشاره می گردد:
* "من زار قبری وجبت له شفاعتی" (بروایت عبداللّه بن عمر)
این حدیث را 41 تن از حفاظ حدیث اهل سنت از جمله ابن خزیم، دارقطنی، سیوطی و ابن عساکر نقل نموده اند.
* "من جاءنی زائراً لاتحمله الّا زیارتی کان حقّاً علی ان اکون له شفیعاً یوم القیامة" (به روایت ابن عمر)
این حدیث را 16 تن از جمله ابوحامدغزالی، سبکی، سیوطی و سمهودی نقل کرده اند.
* "من حج البیت و لم یزرنی فقد جفانی" (بروایت عبداله بن عمر)
این حدیث را 19 تن از جمله سبکی و سمهودی نقل کرده اند.
* "من زار قبری کنت له شفیعاً و من مات فی احد الحرمینی بعث اله عزّوجّل فی الامنینی یوم القیامه"
(بروایت عمر)
این حدیث را یازده تن از جمله بیهقی، ابن عساکر، سبکی و سمهودی نقل نموده اند.
* "من زارنی بعد مدتی فکانمّا زارنی فی حیاتی..." (روایت حاطب بن ابی بلتمه)
این حدیث را 13 تن از جمله دارقطنی، بیهقی و ابن عساکر و دیگران بیان نموده اند.
* "من زارنی بالمدینه محتسباً کنت له شفیعاً" (روایت انس بن مالک)
این حدیث را 21 تن از جمله حاکم نیشابوری، ابن عساکر، سبکی و دیگران نقل نموده اند.
ثالثاً- بسیاری از فقهاء اهل سنت نیز نظر ابن تیمیّه در این خصوص را رد نموده اند از جمله:
* "تقی الدین شافعی" که کتابی بنام "شفاء السقام فی زیاده خیر الانام" در ردّ این نظر نگاشته است.
همچنین در باب استحباب زیارت پیامبر، مسئله را اجتماعی دانسته است.
* "عبداللّه بن احمدبن تداله" از فقهای مشهور حنبلی در کتاب خود زیارت قبر پیامبر را مستحب دانسته است.
* "نورالدین سمهودی در وفاءالوفاء نه تنها زیارت قبر نبی بلکه قصد انجام آن را نیز قرب دانسته است.
* "ابن حجرهیتمی شافعی" کتابی در رد نظر ابن تیمیّه بنام "الجوهر المنظم فی زیارة قبر المکرم" نوشته است.
* "محمّدبن علی شوکانی" در نیل الاوطار معتقد است که تمام علماء زیارت قبر نبی (ص) را مستحب می دانند و حتی بعضی از مالکیه و ظاهریه آن را واجب شمرده اند.
* "فقهای مذاهب اربعه نیز به استحباب زیارت قبر نبی (ص) فتوا داده اند. (الفقه علی المذهب الاربعه 1/505)





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین