اطاعت
فرمان بردن را اطاعت گویند. در فقه از آن در باب‌هایی نظیر طهارت، صلات، صوم، اعتکاف، حج، جهاد و نکاح و مانند آنها سخن رفته است. مطابقت عمل مکلّف با حکم واقعی شرع را اطاعت گویند.
چرا در اسلام مادامی که زن از همسرش اطاعت کند زن قابل تمجید و ستایش است؟
زندگی زناشویی قوام، تحکیم و استمرارش به محبت، دوستی، تفاهم، احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق همدیگر است. دین اسلام برای آن که محیط و اجتماع کوچکِ خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک از زن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل این حقوق وظایفی را نیز برای آنان تعیین کرده است؛ چرا که خداوند هر جا حقی در نظر گرفته، تکلیفی را هم مقرر نموده است. آن چه که مربوط به بحث ماست وظایفی است که همسران (زن و مرد) در قبال همدیگر دارند و آن وظایفی است که خدا برای انسان ها تعیین فرموده است بنا بر این انجام وظایف و تکلیف به اطاعت از خدا بر می گردد؛ مثلا اگر کسی به پدر و مادر مشرک و کافر خود خدمت کند و از ایشان (در غیر معصیت خدا) اطاعت کند این شخص قابل ستایش و تمجید است و عملش ستودنی است نه از آن جهت که از پدر و مادر کافر اطاعت کرده بلکه از آن جهت که در راستای اطاعت خدا گام برداشته و در جهت اطاعت از خدا از ایشان اطاعت نموده است. خداوند در قرآن می فرماید: "آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید(و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید[i] " بنابر این اگر زنی به خاطر فرمانبرداری از شوهرش قابل تمجید است، بدان جهت است که جامعه کوچک خانواده مثل سایر جوامع نیاز به مدیری دارد که برای اداره جامعه خانواده، باید حرف آخر را بزند و البته به دلیل ویژگی هایی که مرد دارد این وظیفه به مرد واگذار شده است از این رو، اطاعت زن از شوهر (در حدی که شرع مشخص نموده) در راستای تلاش او برای دوام زندگی و در حقیقت اطاعت از خدا ارزیابی می گردد لذا قابل تمجید و ستایش است. البته باید توجه داشت که واگذاری این مسئولیت به مردان دلیل برتری مردان بر زنان نیست علاوه در این جهت فرقی بین زن و مرد نیست؛ یعنی هر یک از زن و مرد که وظایفش را بهتر انجام دهد، در حقیقت بیشتر از خداوند متعال اطاعت کرده و از این رو قابل تمجید و ستایش است. [i] حشر 7.
زندگی زناشویی قوام، تحکیم و استمرارش به محبت، دوستی، تفاهم، احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق همدیگر است. دین اسلام برای آن که محیط و اجتماع کوچکِ خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک از زن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل این حقوق وظایفی را نیز برای آنان تعیین کرده است؛ چرا که خداوند هر جا حقی در نظر گرفته، تکلیفی را هم مقرر نموده است. آن چه که مربوط به بحث ماست وظایفی است که همسران (زن و مرد) در قبال همدیگر دارند و آن وظایفی است که خدا برای انسان ها تعیین فرموده است بنا بر این انجام وظایف و تکلیف به اطاعت از خدا بر می گردد؛ مثلا اگر کسی به پدر و مادر مشرک و کافر خود خدمت کند و از ایشان (در غیر معصیت خدا) اطاعت کند این شخص قابل ستایش و تمجید است و عملش ستودنی است نه از آن جهت که از پدر و مادر کافر اطاعت کرده بلکه از آن جهت که در راستای اطاعت خدا گام برداشته و در جهت اطاعت از خدا از ایشان اطاعت نموده است. خداوند در قرآن می فرماید: "آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید(و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید[i] " بنابر این اگر زنی به خاطر فرمانبرداری از شوهرش قابل تمجید است، بدان جهت است که جامعه کوچک خانواده مثل سایر جوامع نیاز به مدیری دارد که برای اداره جامعه خانواده، باید حرف آخر را بزند و البته به دلیل ویژگی هایی که مرد دارد این وظیفه به مرد واگذار شده است از این رو، اطاعت زن از شوهر (در حدی که شرع مشخص نموده) در راستای تلاش او برای دوام زندگی و در حقیقت اطاعت از خدا ارزیابی می گردد لذا قابل تمجید و ستایش است. البته باید توجه داشت که واگذاری این مسئولیت به مردان دلیل برتری مردان بر زنان نیست علاوه در این جهت فرقی بین زن و مرد نیست؛ یعنی هر یک از زن و مرد که وظایفش را بهتر انجام دهد، در حقیقت بیشتر از خداوند متعال اطاعت کرده و از این رو قابل تمجید و ستایش است. [i] حشر 7.
پاسخ:
زندگی زناشویی قوام، تحکیم و استمرارش به محبت، دوستی، تفاهم، احترام متقابل و به رسمیت شناختن و رعایت حقوق همدیگر است. دین اسلام برای آن که محیط و اجتماع کوچکِ خانواده قوام پیدا کند و تداوم یابد، برای هر یک از زن و شوهر حقوقی در نظر گرفته و در مقابل این حقوق وظایفی را نیز برای آنان تعیین کرده است؛ چرا که خداوند هر جا حقی در نظر گرفته، تکلیفی را هم مقرر نموده است. آن چه که مربوط به بحث ماست وظایفی است که همسران (زن و مرد) در قبال همدیگر دارند و آن وظایفی است که خدا برای انسان ها تعیین فرموده است بنا بر این انجام وظایف و تکلیف به اطاعت از خدا بر می گردد؛ مثلا اگر کسی به پدر و مادر مشرک و کافر خود خدمت کند و از ایشان (در غیر معصیت خدا) اطاعت کند این شخص قابل ستایش و تمجید است و عملش ستودنی است نه از آن جهت که از پدر و مادر کافر اطاعت کرده بلکه از آن جهت که در راستای اطاعت خدا گام برداشته و در جهت اطاعت از خدا از ایشان اطاعت نموده است. خداوند در قرآن می فرماید: "آنچه را رسول خدا برای شما آورده بگیرید(و اجرا کنید)، و از آنچه نهی کرده خودداری نمایید[i] " بنابر این اگر زنی به خاطر فرمانبرداری از شوهرش قابل تمجید است، بدان جهت است که جامعه کوچک خانواده مثل سایر جوامع نیاز به مدیری دارد که برای اداره جامعه خانواده، باید حرف آخر را بزند و البته به دلیل ویژگی هایی که مرد دارد این وظیفه به مرد واگذار شده است از این رو، اطاعت زن از شوهر (در حدی که شرع مشخص نموده) در راستای تلاش او برای دوام زندگی و در حقیقت اطاعت از خدا ارزیابی می گردد لذا قابل تمجید و ستایش است. البته باید توجه داشت که واگذاری این مسئولیت به مردان دلیل برتری مردان بر زنان نیست علاوه در این جهت فرقی بین زن و مرد نیست؛ یعنی هر یک از زن و مرد که وظایفش را بهتر انجام دهد، در حقیقت بیشتر از خداوند متعال اطاعت کرده و از این رو قابل تمجید و ستایش است.
[i] حشر 7.
- [سایر] چرا در اسلام مادامی که زن از همسرش اطاعت کند زن قابل تمجید و ستایش است؟
- [سایر] اگر شوهر پوشیدن لباس و یا آرایش خاصی را از همسرش درخواست کند، آیا اطاعت او بر زن واجب است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا درست است که اگر شوهر نفقه در شأن همسرش را تامین نکند چه عمداً و چه به خاطر فقر و ... زن مادامی که زن اوست باید تمکین داشته باشد؟
- [سایر] حدیث "اگر مردی همسرش را اطاعت کند خداوند او را با صورت در آتش می افکند" به چه معناست؟ چرا؟
- [سایر] اگر شوهری از همسرش بخواهد که برای بیرون از منزل آرایش کند، آیا اطاعت او لازم است؟
- [سایر] روایاتی در برخی آثار حدیثی اهل سنت وجود دارند که در آنها حضرت علی(ع) از خلفا تمجید و ستایش کرده است، مانند (خیر الناس بعد النبیین ابوبکر ثم عمر) و...؛ آیا به موجب این تمجیدها مقام ابوبکر و عمر از مقام حضرت علی(ع) برتر نیست؟ آیا این ستایشها بر افضلیت آنها از سوی حضرت علی(ع) دلالت نمیکند؟
- [سایر] چرا در اسلام با وجود اینکه اطاعت پدر واجب است، در امر ازدواج پسر، اطاعت او واجب نیست؟ یعنی چرا پسر بدون اذن پدر می‌تواند ازدواج نماید؟
- [آیت الله بهجت] اطاعت زن از شوهر در چه اموری واجب نیست؟
- [آیت الله سیستانی] اطاعت زن از شوهر در چه مواردی واجب است؟
- [سایر] این فرشتگان بودند که پیروزی را در جنگ بدر به ارمغان آوردند، پس چرا مسلمانان حاضر در جنگ بدر مورد ستایش قرار می گیرند؟
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر زن در کارهائی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند؛ حق همخوابی ندارد و گناهکار است و مشهور فرموده اند که حق غذا و لباس و منزل نیز ندارد؛ ولی این حکم مادامی که زن نزد شوهر است محل اشکال است و اما مهر او بدون اشکال از بین نمی رود.
- [آیت الله بهجت] مردی که از پدر و مادر غیر مسلمان بهدنیا آمده و مسلمان شده، اگر پیش از نزدیکی با همسرش مرتد شود، عقد او باطل می‌گردد، و اگر بعد از نزدیکی مرتد شود، چنانچه زن او در سن زنهایی باشد که حیض میبینند، باید آن زن به مقداری که در احکام طلاق گفته می‌شود، عدّه نگاه دارد، پس اگر پیش از تمام شدن عدّه، شوهر او مسلمان شود عقد باقی، وگرنه باطل است.
- [آیت الله سبحانی] اجازه شوهر برای همسرش، آن گاه که زن بخواهد معتکف شود لازم است.
- [آیت الله اردبیلی] مرد نمیتواند همسر خود را به کارهای خلاف شرع یا کارهایی که انجام آنها بر زن واجب نیست، مجبور نماید و زن می‌تواند در این گونه امور از شوهر اطاعت نکند، بلکه در امور خلاف شرع نباید از او اطاعت نماید.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن در کارهائی که در مسأله پیش گفته شد اطاعت شوهر را نکند، گناهکار است وحقّ غذا ولباس ومنزل وهمخوابی ندارد ولی مهر او از بین نمیرود.
- [آیت الله مظاهری] اگر مسلمانی کافر شود (زن باشد یا مرد) همسرش بر او حرام و مالش به ورثه مسلمان او منتقل می‌شود و اگر توبه کند توبهاش قبول است و عبادتش صحیح می‌باشد و می‌تواند همسر مسلمان بگیرد و یا همسر سابق را به عقد جدید اختیار کند، ولی مالش به او بر نمیگردد، و در این مسئله فرقی نیست بین کسی که مسلمان زاده باشد (مرتدّ فطری) یا نباشد (مرتدّ ملّی)، و مرتدّ احکام دیگری دارد که در احکام حدود میآید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . چون اقتصاد و تجارت جامعه مسلمانان در اثر غفلت هایی که شده و وابسته به بانک ها گردیده است، تا بانک ها وضع خود را با تعالیم اقتصادی اسلامی تطبیق نکرده اند، مسلمانان متمکن با همکاری یکدیگر مؤسسات قرض الحسنه اسلامی تأسیس کنند و این مخالفت علنی با احکام خدا را به اطاعت احکام او مبدل سازند.
- [آیت الله سبحانی] زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر درآید ولی مرد مسلمان می تواند با زن های کافر به طور موقت ازدواج کند.
- [آیت الله سبحانی] زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر درآید ولی مرد مسلمان می تواند با زن های کافر به طور موقت ازدواج کند.
- [آیت الله بروجردی] کسی که معلوم نیست مسلمان است یا نه، پاک می‌باشد، ولی احکام دیگر مسلمانان را ندارد، مثلاً نمیتواند زن مسلمان بگیرد و نباید در قبرستان مسلمانان دفن شود.