سوره
سوره در اصطلاح قطعه ای از قرآن است که از انسجام محتوایی برخوردار بوده و دارای مطلع و مقطع است. قرآن کریم ۱۱۴ سوره دارد که اول آن فاتحه و آخر آن سوره ناس است.
هرگاه غیر سوره (قلْ هو الله) و (قلْ یا ایها الْکافرون) را در نماز بخواند می تواند آن را رها کرده و سوره دیگری را بخواند، به شرط این که به نصف نرسیده باشد.
عنوان مسئله:
هرگاه غیر سوره (قلْ هو الله) و (قلْ یا ایها الْکافرون) را در نماز بخواند می تواند آن را رها کرده و سوره دیگری را بخواند، به شرط این که به نصف نرسیده باشد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- هرگاه فردی به خاطر ازدحام نتواند نماز طواف را پشت مقام بخواند، آیا باید صبر کند تا خلوت شود، یا می تواند فوراً نمازش را در جایی که مقدور است بخواند، ولو روزهای بعد، در جای نزدیکتر می تواند اعاده نماید؟
- در برخی روایات پیرامون فضیلت خواندن برخی از دعاها، و تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها بعد از نماز، آمده است: (هر کس این دعاها و تسبیحات را بخواند مثل این است که تازه از مادر متولّد شده، و هیچ گناهی ندارد.) نسبت به کرم و بخشندگی خداوند هیچ شکّی ندارم، ولی کسی که گناهان فراوانی دارد، آیا با خواندن این دعاها تمام گناهانش بخشیده می شود؟ اگر نمازهای قضای زیادی داشته باشد، آیا (مثلا) با احیا گرفتن شبهای قدر، یا خواندن این دعاها، خداوند تمام گناهانش را می بخشد؟
- یکی از برادران شاعر جوان، اخیراً ترجمه کل قرآن مجید را به شعر و به نظم درآورده است که به عنوان نمونه دو سوره حمد و کوثر ضمیمه می باشد. سوره حمد: سرآغاز صحبت به نام خداست *** که بخشنده و مهربان کبریاست ستایش بود خاص آن کردگار *** که باشد دو گیتی از او برقرار که بخشنده و مهربان است نیز *** بود صاحب عرصه رستخیز تو را می پرستیم تنها و بس *** نداریم یاور به غیر از تو کس مرا کن هدایت به راه درست *** به آن کس که مُنعَم ز نعمات تُست نه آنان که خشمت برآنان رواست *** نه آنان که هستند گمره ز راست سوره کوثر: سرآغاز صحبت به نام خداست *** که بخشنده و مهربان کبریاست همانا تو را ای پیامبر که ما *** نمودیم خود حوض کوثر عطا تو هم پس به شکرانه می خوان نماز *** برای خدایت بکن ذبح باز همانا همان کس که عیبت بخواند *** خودش نسل مقطوع و ابتر بماند جهت نشر فرهنگ قرآنی با زبان شعر که در بسیاری از مردم اثر عمیق ومثبت دارد، این نهاد مصمّم است آن را تکثیر و ترویج دهد،چنانچه حضرت عالی مصلحت می دانید مراتب را اعلام فرمایید تا اقدام لازم به عمل آید.
- آیا دین مقیاس عدالت است، یا عدالت مقیاس دین؟ به بیان دیگر، آیا دین به هر چه که عدالت باشد امر می کند، یا هر چه که دین به آن امر کند، عدالت است؟ و به بیان فنّی، آیا عدالت در سلسله علل احکام است، یا در سلسله معالیل آن؟ توضیح بیشتر این که: آیا انسانها، مصادیق بارز ظلم و عدالت را از طریق شریعت می شناسند، یا عدالت و ظلم برای همه روشن است، و توصیه های دین ارشاد به حکم عقل است؟ مستحضرید شیعه نیز مثل معتزله معتقد است که عدالت، مقیاس دین است، و اشاعره دین را مقیاس عدالت می دانند. حال سؤال این است که اگر شیعه عدالت را مقیاس دین می داند، چرا در استنتاجات فقهی به احکامی می رسد که هر عُرفی آن را مصداق بیّن ظلم می داند. بعضی از احکام نکاح چنین است; توجّه فرمایید: 1 اجماعی است که طلاق به دست مرد است، و مرد می تواند هرگاه که اراده کند زنش را طلاق بدهد، هر چند هیچ عذر موجّهی نداشته باشد! طلاق غیابی و بدون هیچ عذر موجّه، در هر عرفی ظلم محسوب می شود. 2 در بحث عیوب زوجین می گویند: (اگر مرد بعد از عقد بفهمد زنش کور یا شل است، خوره یا برص دارد، می تواند عقد را فسخ کند. ولی اگر زن بعد از عقد بفهمد که شوهرش یکی از این عیوب را دارد حق فسخ ندارد; باید بسوزد و بسازد!) 3 مرد هر وقت تمایل داشته باشد زن باید خود را در اختیار او قرار دهد; حتّی اگر وسط نماز باشد. ولی زن فقط سالی سه مرتبه حقّ آمیزش دارد، آن هم چنان کوتاه و مختصر که مجال بیان آن نیست! 4 اگر مرد در شب عروسی همسرش را ترک کند و مسافرت برود، و بعد از ده سال برگردد (در صورتی که نفقه داده باشد،) زن حق اعتراض ندارد! چگونه می توان با حفظ مبنای کلامی شیعه، این قبیل احکام را پذیرفت؟ آیا می گویید همه عقلا اشتباه می کنند که می گویند طلاقِ مبنی بر هوس و بدون عذر موجّه ظلم است؟ همه عقلا که برای زن نیز (در شرایط تدلیس مرد در موارد فوق) حق فسخ قائلند اشتباه می کنند؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] اگر کسی مثلاً از اوّل سوره "قل هو اللّه " شروع کند و بدون وقف تا آخر بخواند و در این بین کلمه ای را اشتباه کند، آیا همان کلمه ی غلط و بعد آن را بگوید کافی است یا باید از اوّل شروع کند؟ به عبارت دیگر آیا مسأله، مبتنی برجواز یا عدم جواز وقف به حرکت و وصل به سکون است؟
- [سایر] در آیه 91 سوره انعام آمده است: (قل الله ثمّ ذرهم)، اگر کلمه (الله) مرفوع یا منصوب باشد، چه تفاوتی در معنا می کند؟
- [سایر] در آیه 91 سوره انعام آمده است: «قل الله ثمّ ذرهم»، اگر کلمه «الله» مرفوع یا منصوب باشد، چه تفاوتی در معنا می کند؟
- [آیت الله خوئی] زیدی در نماز همچنانکه در سوره مبارکه حمد قصد قرآنیت داشته و در آیات قصد شکر و استعانت و ثناء داشته، در سوره مبارکهء قل اعوذ (سوره الناس) هم قصد قرآنیت داشته و هم قصد استعاذه نمازش چطور است؟
- [آیت الله خامنه ای] امام جماعت در رکعت سوم و مأموم رکعت دوم نماز است. در صورتی‌که مأموم بخواهد سوره حمد را تا آخر بخواند امام سر از رکوع برمی‌دارد و وارد سجده می‌شود. در این حال آیا مأموم می‌تواند سوره حمد را رها نموده و همراه امام رکوع را به‌جا آورد؟ یا اینکه باید سوره حمد را تا آخر بخواند و اگر به رکوع امام نرسید، بعد از حمد سوره را نیز بخواند و نمازش را فرادا نماید؟
- [سایر] آیه 46 سوره انعام این گونه آغاز می‌شود: (قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَخَذَ اللّهُ...)، اما آیه 47 به این نحو: (قُلْ أَرَأَیْتَکمْ إِنْ أَتاکمْ عَذابُ اللّهِ...). این تفاوت تعبیر بین (أَرَأَیْتُمْ) و (أَرَأَیْتَکمْ) برای چیست و از نظر معنا چه تفاوتی می‌کند؟
- [آیت الله بهجت] پسری که به تکلیف نرسیده، می تواند نماز قضای پدر و مادر را بخواند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیاپسری که هنوز به تکلیف نرسیده می تواند نماز قضای پدر ومادرخودرا بخواند؟
- [سایر] اینکه می‌گویند نماز در فلان حالت باطل می‌شود یعنی اینکه باید شخص در همان حالت اشتباه نماز را رها کند و دوباره نماز دیگری بخواند یا اینکه همان نماز باطل را باید ادامه دهد و بعد دوباره نماز دیگری بخواند؟ مثلاً بعد از اینکه یک رکوع بجا نیاورد و به سجده رفت باید همان جا نماز را رها کند و دوباره بخواند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا به نظر حضرت عالی بسم الله هر سوره جزء آن سوره است؟ و اگر فردی در نماز بعد از حمد به نیّت خواندن یک سوره بسم الله بگوید و بعد نیّتش عوض شود و بخواهد سوره دیگری بخواند باید دوباره بسم الله بگوید؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- عدول کردن از سوره (قلْ هو الله)، یا سوره (قلْ یا ایها الْکافرون) به سوره دیگری در هر نماز باشد جایز نیست، جز در نماز جمعه که اگر به جای سوره جمعه و منافقین یکی از این دو سوره را بخواند پیش از آن که به نصف برسد می تواند آن را رها کرده، سوره جمعه و منافقین را بخواند.
- هرگاه مقداری از سوره را فراموش کند، یا از جهت تنگی وقت نتواند به آن ادامه دهد، می تواند آن را رها کرده و سوره دیگری را بخواند، خواه از نصف گذشته باشد و خواه سوره (قلْ هو الله احدٌ) و یا (قلْ یا ایها الْکافرون) باشد یا نه.
- شایسته است در نمازها در رکعت اول سوره (انا انْزلْناه) و در رکعت دوم سوره (قلْ هو الله احدٌ) را بخواند و هیچ سوره ای را در هر دو رکعت تکرار نکند، مگر سوره (قلْ هو الله) و سزاوار نیست در تمام نمازهای شبانه روز سوره (قلْ هو الله احدٌ) را ترک کند و بهتر است سوره هایی برای نماز انتخاب شود که مردم را متوجه اموری که به آن نیاز دارند و ترک گناهانی که به آن آلوده اند کند.
- ی: هر یک از خطبه ها باید مشتمل بر امور زیر باشد: 1 حمد و ثنای الهی. 2 صلوات بر محمد و آل محمد. 3 وعظ و ارشاد و سفارش به تقوای الهی. 4 خواندن یک سوره کوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو الله، قل یا أیها الکافرون یا سوره والعصر (بنابر احتیاط واجب). 5 بنابر احتیاط واجب برای خود و مؤمنین و مؤمنات استغفار کند و در خطبه دوم ائمه هدی(علیهم السلام) را هنگام صلوات و درود یک یک نام ببرد. بنابراین خطبه اول شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام باید خطبه ها را در حال قیام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصری بنماید و صدای خود را در حد مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل فهم برای مردم ایراد کند.
- هرگاه در نماز واجب یکی از چهار سوره ای را که آیه سجده دارد(1) عمداً بخواند بنابراحتیاط واجب باید سجده را به جا آورد سپس برخیزد و حمد و سوره دیگری بخواند و نماز را تمام کند و بعد اعاده نماید و چنانچه سهواً مشغول خواندن سوره سجده شود اگر قبل از رسیدن به آیه سجده متوجه گردد باید آن سوره را رها کرده و سوره دیگری بخواند و اگر از نصف گذشته باشد احتیاطاً نماز را اعاده کند اگر بعد از خواندن آیه سجده بفهمد باید به ترتیب بالا عمل کند. 1. سوره الم سجده سوره حم سجده (فصلت) سوره والنجم و سوره اقرأ (علق).
- مستحب است در رکعت اول نماز پیش از خواندن حمد بگوید: (اعوذ بالله من الشیْطان الرجیم) و نیز مستحب است امام جماعت (بسْم الله) را در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر در جماعت بلند بگوید، همچنین مستحب است حمد و سوره و اذکار نماز را شمرده بخواند و آیات را به هم نچسباند و مخصوصاً به معنی آنها توجه داشته باشد و اگر نماز را با جماعت می خواند بعد از تمام شدن حمد امام، به امید ثواب پروردگار بگوید: (الْحمْد لله رب الْعالمین) و بعد از خواندن سوره (قلْ هو الله احدٌ) یک یا دو یا سه مرتبه بگوید: (کذلک الله ربی) یا (کذلک الله ربنا).
- مستحب است در رکعت اول نماز ظهر روز جمعه بعد ازحمد، سوره جمعه بخواند در رکعت دوم، سوره منافقین را و هرگاه مشغول یکی از اینها شود احتیاط واجب آن است که به سوره دیگری عدول نکند.
- نماز آیات دو رکعت است و هر رکعت پنج رکوع دارد و می توان آن را دو گونه به جا آورد: 1 بعد از نیت، تکبیر بگوید و یک حمد و سوره تمام بخواند و به رکوع رود و سر از رکوع بردارد، دوباره یک حمد و یک سوره تمام بخواند، باز به رکوع رود، تا پنج بار این کار را انجام دهد، بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نماید و برخیزد و رکعت دوم را مانند رکعت اول به جا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد. 2 بعد از نیت و تکبیر و خواندن حمد، آیه های یک سوره را پنج قسمت کند و یک قسمت از آن را بخواند و به رکوع رود، بعد سر بردارد و قسمت دوم از همان سوره را (بدون حمد) بخواند و به رکوع رود و همین طور تا پیش از رکوع پنجم سوره را تمام نماید و بعد به رکوع رود و رکعت دوم را هم به همین صورت به جا آورد، مثلاً سوره (قلْ هو الله احدٌ) را به ترتیب زیر تقسیم کند: قبل از رکوع اول: (بسْم الله الرحْمن الرحیم) بگوید و به رکوع رود بعد بایستد و بگوید: (قلْ هو الله احدٌ) باز به رکوع رود و سربردارد و بگوید: (الله الصمد)، باز به رکوع رود و سر بردارد و بگوید: (لمْ یلدْ و لمْ یولدْ) و به رکوع رود و سر بردارد و بگوید: (و لمْ یکنْ له کفواً احدٌ)، بعد به رکوع رود و بعد از سر برداشتن دو سجده کند و رکعت دوم را نیز مانند رکعت اول به جا آورد و در آخر تشهد بخواند و سلام گوید.
- بسْم الله الرحْمن الرحیم: به نام خداوند بخشنده بخشایشگر قلْ هو الله احدٌ: بگو اوست خدای یکتا. الله الصمد: خداوندی است که همه نیازمندان قصد او می کنند; لمْ یلدْ و لمْ یولدْ: (هرگز) نزاد و زاده نشد; و لمْ یکنْ له کفواً احدٌ و برای او هیچ گاه شبیه و مانندی نبوده است.
- ز: نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح و دو قنوت دارد یکی در رکعت اول پیش از رکوع و دومی در رکعت دوم بعد از رکوع. مستحب است امام در رکعت اول، بعد از حمد، سوره جمعه را بخواند در رکعت دوم، سوره منافقین را و هرگاه مشغول یکی از اینها شود احتیاط واجب آن است که به سوره دیگری عدول نکند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله خوئی] اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره" قل هو الله احد" یا سوره" قل یا ایها الکافرون" بخواند، اگرچه به نصف نرسیده باشد، بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند رها کند و سوره" جمعه" و" منافقون" را بخواند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر در نماز؛ غیر سوره قل هو اللّه احد و قل یا ایها الکافرون سوره دیگری بخواند؛ تا به نصف نرسیده می تواند رها کند و سوره دیگر بخواند.
- [آیت الله بهجت] اگر در نماز، غیر سوره (قل هو اللّه احد) و (قل یا أیها الکافرون) سوره دیگری بخواند، تا به نصف نرسیده می‌تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر در نماز ، غیر سوره قُل هُو اللهُ احدٌ و قُل یا ایَها الکافرونَ سورة دیگری بخواند ، تا به نصف نرسیده می تواند رها کند و سوره دیگر بخواند .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر در نماز، غیر سوره قل هوالله احد و قل یا أیها الکافرون سوره دیگری بخواند تا به نصف نرسیده می تواند رها کند و سوره دیگری بخواند.
- [آیت الله سیستانی] اگر در نماز جمعه یا نمازهای روز جمعه عمداً سوره (قل هو اللّه احد) یا سوره (قل یا ایّها الکافرون)) بخواند ، اگر چه به نصف نرسیده باشد بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند رها کند و سوره جمعه و منافقون را بخواند .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره )قل هو ا& احد( یا سوره )قل یا ایّها الکافرون( بخواند، اگرچه به نصف نرسیده باشد، بنابر احتیاط واجب نمی‌تواند رها کند وسوره جمعه ومنافقین را بخواند.
- [امام خمینی] اگر در نماز، غیر سور? قل هو اللّ?ه احد و قل یا ایها الکافرون سور? دیگری بخواند، تا به نصف نرسیده می‌تواند رها کند و سوره دیگر بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر در نماز، غیر سوره (قُلْ هو اللَّه أَحَد) و (قُلْ یا أیُّها الکافِرُون) سوره دیگری بخواند، تا به نصف نرسیده بی‌تردید می‌تواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند و بنا بر احتیاط مستحب در مابین نصف و دو ثلث رها نکند و پس از این که به دو ثلث رسید، رها کردن آن و عدول به سوره دیگر جایز نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر در نماز، غیر از سوره )قل هو ا& احد وقل یا ایّها الکافرون(، سوره دیگر بخواند، تا تجاوز از نصف نکرده می‌تواند رها کند وسوره دیگر بخواند.