دفن میت
دَفْنْ در فقه به معنای به خاک‌سپردن میت (شخصِ درگذشته) است. دفن میت پس از غُسل، کفن و خواندن نماز میت، مطابق با احکام شرعی انجام می‌شود. این عمل، واجب کفایی است.
برای غسل، کفن، نماز و دفن میّت، لازم نیست از ولیّ او اجازه بگیرند اگرچه بهتر است از او اجازه بگیرند، اما در صورتی که ولی خود اقدام به این کارها کرد و یا کسی را جهت انجام آن معین نمود، مخالفت با او جایز نیست.
عنوان مسئله:
برای غسل، کفن، نماز و دفن میّت، لازم نیست از ولیّ او اجازه بگیرند اگرچه بهتر است از او اجازه بگیرند، اما در صورتی که ولی خود اقدام به این کارها کرد و یا کسی را جهت انجام آن معین نمود، مخالفت با او جایز نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- میّتی که امکان دفن کردن او وجود ندارد، آیا لازم است که کارهای دیگر او، مثل غسل و کفن را انجام داد؟ اگر امکان غسل و کفن کردن نباشد، آیا نماز خواندن بر میّت لازم است یا نه؟
- میّتی را به جای غسل، تیمّم دادهاند و کفن کرده و بر او نماز خواندهاند؛ ولی قبل از دفن کردن، امکان غسل دادن او فراهم شده است. آیا در این حالت، غسل دادن واجب است؟ در صورت وجوب، پس از غسل و کفن باید نماز مجدّدا خوانده شود یا نماز اول کافی است؟
- با توجه به این که گفته شده نبش قبر مسلمان جایز نیست، آیا لازم است که اجزای جدا شده از میّت را که بعد از دفن او پیدا می‌شود، به همراه میّت دفن نمود؟
- اگر موقعی که میّت را در قبر قرار دادهایم، کفن به واسطه نجاست خارجی یا خود میّت نجس شود، آیا باز هم ازاله نجاست لازم است یا خیر؟ اگر امکان ازاله نجاست از کفن یا تعویض کفن نبود، چه باید کرد؟ در صورتی که بتوان ازاله نجاست از کفن نمود، آیا باید قسمت نجس شده بدن میّت را هم آب کشید؟
- آیا کسی را که شک داریم مسلمان است یا نه، میتوانیم در قبرستان مسلمانان دفن کنیم؟ و آیا نسبت به غسل و کفن و نماز او وظیفهای داریم یا خیر؟
- پس از گذشت چندین سال، هنوز جنازه مطهّر تعدادی از شهدا گاه به گاه به میهن اسلامی باز گردانده می‌شود. با توجه به این که غسل و کفن از شهید در معرکه جنگ ساقط است، میخواستم سؤال کنم که آیا غسل و کفن نکردن شهید، امری واجب است یا جایز؟ و اگر بخواهیم غسل و کفن را انجام دهیم، مانعی دارد یا خیر؟ سؤال دیگر این که لباس این شهدا بر اثر مرور ایّام از بین رفته است، آیا با این حال، باز هم کفن لازم ندارند؟
- اگر از میّتی فقط اسکلت کامل او باقی مانده و بقیه بدن او از بین رفته باشد، آیا احکام آن با احکام جسد سالم میّت (مثل وجوب غسل مسّ میّت به هنگام مس کردن اسکلت و وجوب غسل و کفن و نماز و دفن) یکی است؟ اگر اسکلت ناقص باشد، مثلاً فقط جمجمه باقی مانده باشد، چه احکامی دارد؟
- کسی که به جای غسل و وضو، تیمّم کرده (مثل زن حائضی که از خون حیض پاک شده و آب برای غسل حیض و وضو ندارد) و قبل از خواندن نماز، مقداری آب به دست آورده که برای غسل تنها یا وضوی تنها کافی است، آیا لازم است که اقدام به غسل یا وضو کند یا تیمّم بدل از آنها کافی است؟
- اگر به قطعهای که از بدن میّت جدا شده است، برخورد کنیم، غسل و کفن و دفن و نماز او به چه صورت است؟ اگر قطعهای مثل دست، پا، گوش و بینی از انسان زنده جدا شده باشد، آیا حکمش با قطعه جدا شده از میّت، یکسان است یا متفاوت؟
- ما مسلمانان مقیم کشور سوئیس با مشکل دفن اموات روبرو هستیم. بدین صورت که قبرستان مخصوصی برای مسلمانان وجود ندارد و دولت سوئیس تا کنون اجازه اختصاص قطعهای از یک قبرستان عمومی را به مسلمانان نداده و همچنین اجازه داده نمیشود که میّت، رو به قبله و در خاک دفن شود؛ چون موظّفند بر طبق روش مسیحیان، میّت را در جعبه بگذارند. لذا با توجه به این مشکلات بفرمایید. الف. آیا تمکین به این مقرّرات جایز است؟ ب. با توجه به این که از طریق مراجع مربوط به این کار، در صدد رفع این مشکل هستیم، آیا تا حصول نتیجه میتوان اجساد مسلمانان را در سردخانه نگهداری کرد؟ ج. نظر به هزینه زیاد نگهداری در سردخانه به مدت بیش از یک سال، آیا میتوان میّت را به طور موقّت، طبق مقررّات آنها دفع نمود و سپس در صورت رفع مشکل، نبش قبر نمود و مجدّدا دفن کرد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در رساله فرموده اید: برای غسل، کفن، نماز و دفن میت باید از ولیّ او اجازه بگیرند، آیا اجازه باید شفاهی باشد یا علم به رضایت ولی کفایت می کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] نبش قبر میّتی که بدون غسل، کفن، حنوط و نماز دفن شده است چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] موارد تجهیز میّت مسلمان از قبیل غسل، کفن، نماز و دفن چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] چنانچه میّتی بدون غسل، کفن و نماز دفن شده باشد تکلیف چه می باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در توضیح المسائل فرموده اید: برای غسل و کفن و دفن میت باید از ولی او اجازه بگیرند; حال اگر ولی میت غایب باشد، وظیفه چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] میتی را بدون غسل و کفن دفن کرده اند و نماز میت را هم نخوانده اند وظیفه چیست؟
- [آیت الله بهجت] حکم میتی که یقین به باطل بودن غسل یا کفن یا نماز یا دفن او پیدا شده است چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر قسمتی از بدن انسان جداشود آیا غسل و حنوط و کفن و نماز و دفن دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شخصی وصیّت کرد و شخصی را بعنوان وصیّ معیّن نمود که کارهای میّت تحت نظر او انجام گردد ولی ورثه و یا ناظر بدون اجازه وصیّ اقدام به انجام وصیّت کنند آیا اقدام بدون رضایت وصیّ جایز است و آیا ضمان دارد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] میتی را دفن کردند، بعد از انجام نماز و غسل و کفن مشخص شد که نماز نمازگزار، باطل بوده است وظیفه چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر کسی بداند غسل یا کفن یا نماز یا دفن میّت را باطل انجام دادهاند، باید آن را دوباره انجام دهد، ولی اگر گمان داشته باشد که باطل بوده یا شک داشته باشد که صحیح بوده یا نه، لازم نیست اقدام نماید. همچنین اگر مسلمان غیر امامی را هممذهبان او طبق مذهب خود تجهیز و دفن کرده باشند، کافی است.
- اگر میّت برای غسل، کفن، دفن و نماز خود غیر از ولیّ کس دیگری را معین کند، اجازه آن شخص کافی است و کسی که میّت او را برای انجام این اعمال معیّن کرده، واجب نیست این وصیّت را قبول کند، ولی اگر قبول کند باید به آن عمل نماید.
- غسل بچّه مسلمان، اگرچه از زنا باشد، واجب است و غسل، کفن و دفن کافر و اولاد او جایز نیست و کسی که از کودکی دیوانه بوده و به حال دیوانگی بالغ شده، چنانچه پدر و مادر او یا یکی از آنان مسلمان باشند، باید او را غسل داد و اگر هیچ کدام از آنان مسلمان نباشند، غسل دادن او جایز نیست.
- کفن کردن با مال غصبی هر چند کفن دیگری نیز پیدا نشود، جایز نیست و چنانچه کفن میّت غصبی باشد و صاحب آن راضی نباشد، باید آن را از تن میّت بیرون آورند، اگرچه او را دفن کرده باشند و همچنین جایز نیست با پوست مردار او را کفن کنند.
- غسل، کفن، نماز و دفن مسلمان، بر هر مکلّفی واجب است و اگر بعضی آن را انجام دهند، از دیگران ساقط می‌شود و چنانچه هیچ کس انجام ندهد، همه معصیت کردهاند.
- ولیّ زن که در غسل، کفن، نماز و دفن او دخالت میکند، شوهر اوست و اگر شوهر نداشته باشد، کسی که در زمان حیات او سرپرستی او را به عهده داشته بر دیگران در این امر مقدم است.
- نماز میّت باید بعد از غسل و حنوط و کفن کردن او خوانده شود و اگر پیش از آنها یا در بین آنها بخوانند، اگرچه از روی فراموشی یا ندانستن مسأله باشد، کافی نیست.
- شهیدی که در میدان جنگ و در معرکه، پیش از آن که به سراغ او بیایند به شهادت رسیده و جان داده است، غسل و کفن ندارد و باید او را با لباسهای خود بدون غسل دفن کنند، چه جنگ در زمان امام علیهالسلام و به اذن و اجازه امام علیهالسلام باشد و چه برای دفاع از اسلام و کشور اسلامی به شهادت رسیده باشد.
- در نماز مستحبّی خواندن سوره لازم نیست، اگرچه آن نماز به واسطه نذر کردن واجب شده باشد؛ ولی در بعضی از نمازهای مستحبّی مثل نماز شب دفن که سوره مخصوصی دارد، اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار کرده باشد، باید همان سوره را بخواند.
- اگر کسی بگوید من وصی یا ولیّ میّت هستم یا ولیّ میّت به من اجازه داده که غسل، کفن و دفن او را انجام دهم، چنانچه اطمینان به این ادعای او حاصل شود و شخص دیگری نیز چنین ادعایی نکند، انجام کارهای میّت با اوست؛ اما اگر شخص دیگری نیز چنین ادعایی بکند، اگر به ادعای یکی اطمینان حاصل شود، او مقدم است وگرنه هر کدام بینّه داشته باشند، مقدم هستند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولی، کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولی و آن کس هر دو اجازه بدهند، و لازم نیست کسی که میت، او را برای انجام این کارها معین کرده، این وصیت را قبول کند ولی اگر قبول کرد، باید به آن عمل نماید.
- [آیت الله بروجردی] اگر میت برای غسل و کفن و دفن و نماز خود غیر از ولی کس دیگری را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولی و آن کس هر دو اجازه بدهند و لازم نیست کسی که میت او را برای انجام این کارها معین کرده، این وصیت را قبول کند، ولی اگر قبول کرد، باید به آن عمل نماید.
- [آیت الله نوری همدانی] برای غسل و کفن و نماز و دفن میت ، بأید ازو ولی او اجازه بگیرند .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . برای غسل و کفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] برای غسل و کفن و نماز و دفن میّت باید از ولیّ او اجازه بگیرند.
- [آیت الله بروجردی] برای غسل و کفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند.
- [آیت الله خوئی] بنابر احتیاط برای غسل و کفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند.
- [امام خمینی] برای غسل و کفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند.
- [آیت الله وحید خراسانی] برای غسل و حنوط و کفن و نماز و دفن میت باید از ولی او اجازه گرفت
- [آیت الله بهجت] برای غسل، کفن، نماز و دفن میّت، باید از ولیّ او اجازه بگیرند.