نماز صبح
نماز صبح از نمازهای یومیه که دو رکعت است و بین طلوع فجر و طلوع آفتاب خوانده می‌شود.
نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سپیده‌ای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را (فجر اوّل) می‌گویند. هنگامی که آن سپیده پهن شد، (فجر دوم) و اوّل وقت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح هنگامی است که آفتاب بیرون می‌آید.
عنوان مسئله:
نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سپیده‌ای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را (فجر اوّل) می‌گویند. هنگامی که آن سپیده پهن شد، (فجر دوم) و اوّل وقت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح هنگامی است که آفتاب بیرون می‌آید.
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] روزه داری که وظیفهاش تیمّم است چون وقت تنگ است، امّا مسامحه می‌کند به خیال اینکه اگر مسواک کند به تیمّم هم میرسد در حال مسواک زدن، اذان صبح هم می‌گویند، این سهل انگاری حکم عمد پیدا می‌کند یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] وقت نماز ظهر و عصر تا غروب آفتاب است یا تا ابتدای اذان مغرب؟ آیا می شود بعد از غروب آفتاب نماز مغرب خواند؟
- [سایر] علت واجب بودن نماز صبح چیست؟ چرا باید طلوع فجر تا طلوع آفتاب این نماز خوانده شود؟ با توجه به اینکه نماز صبح بسیاری از مردم قضا می‌شود، آیا بهتر نبود که مثلاً از روشن شدن هوا تا پخش شدن آفتاب این نماز خوانده شود؟ معمولاً در جواب این سؤال روایتی از پیامبر(ص) میخوانند لیکن بنده جواب منطقی و علمی میخواهم.
- [آیت الله خامنه ای] وقت نماز عصر تا اذان مغرب است یا تا هنگام غروب آفتاب؟ نیمه شب شرعی برای نماز عشا و بیتوته در منی چه وقت است؟
- [سایر] در رسالههای عملیه نوشته شده که اذان صبح باید به فجر صادق برسد بعد نماز خواند؛ که احتیاطا حداقل 5 – 6 دقیقه بعد از اذان است، توضیح آن چیست؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] گاهی اتفاق می افتد که فرصت انجام تمام نماز شب قبل از طلوع فجر نیست. آیا خواندن چند رکعت از نماز شب پس از اذان صبح اشکال دارد و به صحت نماز شب ضرر می زند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا در شبهای مهتابی می توان نماز صبح را به محض رسیدن وقت اذان خواند؟
- [آیت الله خوئی] در توضیح میفرمایید آخر وقت نماز عصر غروب آفتاب است در منهاج میفرمایید وقت الظهرین من الزوال الی المغرب عمل به کدام مجزی است؟
- [آیت الله خامنه ای] در روستای ما مؤذن همیشه اذان صبح را در ماه مبارک رمضان چند دقیقه قبل از وقت می گوید تا مردم بتوانند تا وسط یا آخر اذان به خوردن و آشامیدن ادامه دهند، آیا این کار صحیح است؟
- [سایر] کسی که بعد از اذان صبح با حالت احتلام از خواب بیدار می‌شود، آیا میتواند نماز خود را تا نزدیک طلوع آفتاب به تأخیر اندازد و با تیمم نماز بخواند؟<BR>
مسائل مرتبط از این مرجع
- در شبهای مهتابی، اگر وقت طلوع صبح را به علم و یقین بداند، لازم نیست صبر کند تا سپیده صبح در افق ظاهر شود و بر روشنایی مهتاب غلبه کند و اگر وقت طلوع صبح را نداند، باید صبر کند تا اطمینان به طلوع فجر پیدا کند و احتیاط مستحب آن است که برای نماز صبح صبر کند تا سپیده صبح بر افق ظاهر شود، ولی برای روزه باید از زمانی جلوتر یعنی مطابق ساعت و به وقت شرعی از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند، خودداری نماید.
- آخر وقت نماز عشاء نیمه شب است و احتیاط واجب آن است که برای محاسبه نیمه شب در مورد نماز مغرب و عشاء و مانند آنها، شب را از اوّل غروب تا اذان صبح حساب کند(1) و برای نماز شب و مانند آن، تا اوّل آفتاب حساب نماید.
- وقت نافله شب از نیمه شب(1) تا اذان صبح است و بهتر است نزدیک اذان صبح خوانده شود. =============================================================================== 1 شیوه محاسبه نیمه شب در مساله 767 گذشت.
- اگر بیمار بعد از ظهر ماه رمضان بهبود یابد، اگرچه از اذان صبح تا آن وقت عملی که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، روزه آن روز بر او واجب نیست و اگر پیش از ظهر بهبود یابد، چنانچه از اذان صبح تا آن هنگام عملی که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، بنابر احتیاط واجب باید آن روز را روزه بگیرد و بعدا قضای آن را نیز به جا آورد.
- نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می‌شود و وقت آن از61 آخر شب شروع می‌شود و اگر نافله شب را به جا آورد، میتواند نافله صبح را متّصل به نافله شب پس از نیمه شب بخواند و اگر از کسانی باشد که تقدیم نافله شب بر نیمه شب برای آنان جایز است، میتواند نافله صبح را همراه نافله شب قبل از نیمه شب بجا آورد.
- غسل و یا وضوی استحاضه باید در داخل وقت نماز انجام شود؛ بنابر این اگر خون استحاضه پیش از وقت نماز نیز بیاید، اگرچه زن برای آن خون وضو و غسل را انجام داده باشد، بنابر احتیاط واجب باید در هنگام نماز نیز وضو و غسل را بجا آورد، بلکه اگر نزدیک اذان صبح برای نماز شب غسل کند و نماز شب را بخواند، احتیاط واجب آن است که بعد از داخل شدن صبح، دوباره غسل و وضو را بجا آورد.
- هرگاه انسان عذری داشته باشد که اگر بخواهد در اوّل وقت نماز بخواند، ناچار باشد با تیمّم نماز بخواند و یا این که لباس او نجس باشد و یا عذر دیگری داشته باشد، چنانچه بداند یا گمان داشته باشد که عذر او تا آخر وقت برطرف خواهد شد، نمیتواند در اوّل وقت نماز بخواند، بلکه باید صبر کند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشود، در آخر وقت نماز بخواند و لازم نیست به قدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد، بلکه اگر برای مستحبات نماز، مانند اذان، اقامه و قنوت نیز وقت داشته باشد، میتواند نماز را با آن مستحبات بجا آورد.
- اگر انسان مرضی داشته باشد که ادرار او قطره قطره بریزد یا نتواند از بیرون آمدن مدفوع خودداری کند، چنانچه یقین داشته باشد که از اوّل وقت نماز تا آخر آن به مقدار وضو گرفتن و نماز خواندن مهلت پیدا می‌کند، باید نماز را در وقتی که مهلت پیدا می‌کند بخواند و اگر مهلت او به مقدار اعمال واجب نماز باشد، باید در وقتی که مهلت دارد فقط اعمال واجب نماز را بجا آورد و اعمال مستحب آن مانند اذان، اقامه، قنوت و اذکار مستحب آن را ترک نماید.
- در چند صورت فقط قضای روزه بر انسان واجب است و کفّاره واجب نیست: اوّل: آن که روزه خود را با قِی کردن یا اماله نمودن باطل کند. دوم: آن که در شب ماه رمضان جنب باشد و به تفصیلی که در مسأله 1710 گفته شد، تا اذان صبح از خواب دوم بیدار نشود. سوم: عملی که روزه را باطل می‌کند بجا نیاورد، ولی نیّت روزه نکند یا ریا کند یا قصد کند که روزه نباشد یا این که قصد کند آنچه روزه را باطل می‌کند، بجا آورد. چهارم: آن که در ماه رمضان غسل جنابت را فراموش کند و با حال جنابت یک یا چند روز، روزه بگیرد. پنجم: آن که در ماه رمضان با شک در این که صبح شده و بدون این که تحقیق کند، عملی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده است و تفاوتی ندارد که میتوانسته تحقیق کند یا نه و نیز اگر بعد از تحقیق اطمینان پیدا نکند که شب باقی است و صبح نشده و عملی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده، قضای آن روزه بر او واجب است؛ اما اگر بعد از تحقیق و مراعات فجر اطمینان یابد که صبح نشده و عملی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده، قضا واجب نمیشود. ششم: آن که کسی بگوید: (صبح نشده) و انسان با اعتماد به گفته او عملی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده است. هفتم: آن که کسی بگوید صبح شده و انسان به گفته او یقین نکند یا گمان کند شوخی می‌کند و عملی که روزه را باطل می‌کند انجام دهد و بعد معلوم شود صبح بوده است. هشتم: آن که نابینا و مانند او که نمیتواند در مورد وقت تحقیق کند، با اعتماد به گفته کسی که میگوید مغرب شده، افطار کند و بعد معلوم شود مغرب نبوده است. نهم: آن که در هوای صاف به واسطه تاریکی یقین کند که مغرب شده و افطار کند و بعد معلوم شود مغرب نبوده است، ولی اگر به علّت وجود مانعی، مانند ابری بودن هوا یا وجود گرد و غبار به گمان این که مغرب شده افطار کند و بعد معلوم شود مغرب نبوده، قضا لازم نیست. دهم: آن که برای خنک شدن یا بیجهت مضمضه کند (یعنی آب در دهان بگرداند) و آب بیاختیار فرو رود؛ ولی اگر فراموش کند که روزه است و آب را فرو دهد یا برای وضویی که برای نماز واجب میگیرد، مضمضه کند و بیاختیار آب فرو رود، قضا بر او واجب نیست.
- اگر چوب یا چیزی مانند آن را که به آن شاخص می‌گویند، به طور عمودی در زمین هموار فرو برند، هنگام صبح که خورشید طلوع می‌کند، سایه آن در سمت غرب میافتد و هر چه آفتاب بالا می‌آید، این سایه کم می‌شود و در بیشتر شهرها، در اوّل ظهر شرعی به کمترین حدّ خود میرسد و وقتی ظهر گذشت، سایه آن به طرف شرق برمیگردد و هر چه خورشید رو به مغرب میرود، سایه بیشتر به طرف شرق میچرخد و بلندتر می‌شود؛ بنابر این وقتی سایه به کمترین حدّ خود رسید و دو مرتبه رو به زیاد شدن گذاشت، معلوم می‌شود ظهر شرعی شده است؛ ولی در بعضی شهرها مثل مکه که گاهی هنگام ظهر سایه به کلّی از بین میرود، بعد از آن که سایه دوباره پیدا شد، معلوم می‌شود ظهر شده است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مظاهری] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق سپیده‌ای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را فجر اوّل گویند موقعی که آن سپیده پهن شد فجر دوم، و اوّل وقت نماز صبح است.
- [آیت الله بروجردی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیدهای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را فجر اوّل گویند، وقتی که آن سفیده پهن شد، فجر دوم یا فجر صادق و اوّلِ وقت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح موقعیست که آفتاب بیرون می‌آید.
- [آیت الله سیستانی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق ، سفیدهای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را فجر اول گویند . موقعی که آن سفیده پهن شد فجر دوم ، و اول وقت نماز صبح است . و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می‌آید .
- [آیت الله بهجت] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق نور سفیدی رو به بالا حرکت می‌کند که آن را فجر اول گویند؛ موقعی که آن سفیدی پهن شد، فجر دوم و اول وقت نماز صبح است؛ و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می‌آید.
- [آیت الله علوی گرگانی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیدهای رو به بالا حرکت می‌کند که آن را فجر اوّل گویند، موقعی که آن سفیده پهن شد، فجر دوم واوّل وقت نماز صبح است وآخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می‌آید.
- [امام خمینی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق سفیده ای رو به بالا حرکت می کند، که آن را فجر اول گویند. موقعی که آن سفیده پهن شد، فجر دوم و اول وقت نماز صبح است. و آخر وقت نماز صبح، موقعی است که آفتاب بیرون می آید.
- [آیت الله وحید خراسانی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق سفیده ای رو به بالا حرکت می کند که ان را فجر اول گویند و موقعی که ان سفیده پهن شد فجر دوم و اول وقت نماز صبح است و اخر وقت نماز صبح موقعی است که افتاب طلوع می کند
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیده ای رو به بالا حرکت می کند که آن را فجر اول گویند، موقعی که آن سفیده پهن شد فجر دوم، و اول وقت نماز صبح است، و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می آید.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق، سفیده ای رو به بالا حرکت می کند که آن را فجر اوّل گویند وقتی که آن سفیده در طرف مشرق و افق پهن و گسترده می شود آن را فجر دوّم گویند که اوّل وقت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می آید. _________ 1 بنابراین تقریباً یازده ساعت و یک ربع بعدازظهر شرعی آخر وقت نماز مغرب و عشا است. _________
- [آیت الله نوری همدانی] نزدیک اذان صبح از طرف مشرق ، سفیده ای رو به بالا حرکت می کند که آن رافجر اول گویند، موقعی که آن سفیده پهن شد ، فجر دوم و اول و قت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح موقعی است که آفتاب بیرون می آید . احکام وقت نماز