معامله
معامله ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: • معامله (اخص)، عقود و ایقاعات• معامله (اعم)، امور بینیاز از قصد قربت
اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشند، سکّه‌دار باشد یا بی‌سکّه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام و باطل است.
عنوان مسئله:
اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشند، سکّه‌دار باشد یا بی‌سکّه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام و باطل است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چنانچه در عقد مضاربه مالک قبل از انجام عقد و در زمان انعقاد عقد بدون توجه به این موضوع که هنوز موضوع عقد انجام نشده و سود یا زیان مشخص نیست، اقدام به تعیین سود از پیش مشخص شده بنماید، آیا پرداخت این سود از طرف عامل از لحاظ شرعی جایز است؟ در صورت حرمت آیا معامله باطل است؟
- چنانچه در عقد مضاربه مالک قبل از انجام عقد و در زمان انعقاد عقد بدون توجه به این موضوع که هنوز موضوع عقد انجام نشده و سود یا زیان مشخص نیست، اقدام به تعیین سود از پیش مشخص شده بنماید، آیا پرداخت این سود از طرف عامل از لحاظ شرعی جایز است؟ در صورت حرمت آیا معامله باطل است؟
- ما کارگرانی هستیم که در محلّی مشغول به کار هستیم. سعودیها تعدادی از ما را به عمره بردند و بعد از مُحرم شدن در میقات، ما را سوار بر اتوبوس‌ها کردند و به مکه بردند. هیچ یک از ما نمیدانست که تظلیل در حالت احرام، حرام است و کسی هم به ما تذکّر نداد و بر فرض تذکّر هم ترک تظلیل ممکن نبود؛ چون سفر باید با شرایط آنها انجام میشد. آیا در این صورت کفّاره دادن یک گوسفند بر عهده ما آمده است یا خیر؟ در صورتی که عمره ما باطل شده باشد، آیا کفّاره ساقط است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا معامله طلا با طلا در صورت تفاوت وزن اشکال دارد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا معامله طلا با طلا در صورت تفاوت وزن جایز است؟
- [سایر] آیا خوردن و آشامیدن در ظرفی که آلیاژ آن مخلوط از طلا یا نقره با برنج است حرام است؟ اگر آن ظرف با آب طلا یا نقره باشد چطور؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر غذایی را که در ظرف طلا یا نقره است به منظور پرهیز از حرام در ظرف دیگری بریزند، آیا همین مقدار هم اشکال دارد؟
- [آیت الله بهجت] اگر معامله ای ربوی صورت بگیرد و یا قرضی ربوی انجام شود، فقط طرفین معامله مرتکب حرام تکلیفی شده اند، یا معامله و قرض آنان نیز باطل است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا خرید و فورش انگشتر طلای مردانه که فقط مردان از آن استفاده می کنند،فقط حرام است یا علاوه بر حرمت، معامله نیز باطل است؟
- [سایر] اگر شخصی وسیله ای مثل تلویزیون را که می شود از آن هم استفاده حلال کرد و هم حرام را، به قصد حرام بخرد، معامله باطل است یا خیر؟ و در صورت باطل بودن معامله، چطور می‌شود توبه کرد آیا باید به فروشنده مراجعه کنیم و آن کالا را پس بدهیم یا خیر؟
- [سایر] در صورتی که فروشنده آنتن ماهواره، بداند که خریدار آن را به منظور استفاده حرام تهیه می‌کند، حکم این معامله چیست؟
- [آیت الله بروجردی] در (وسیله‌ی النجاة) دارد که: در معامله اسکناس با طلا و نقره احتیاطاً ملاحظه ربا و صرف در آن بشود (72)، بیان بفرمایید که چگونه باید ملاحظه نمود؟ فرضاً سی تومان می‌دهد و یک مثقال طلا می‌گیرد، یا چهار تومان می‌دهد و یک مثقال نقره می‌گیرد، چگونه معامله کند که ملاحظه ربا و صرف در آن بشود؟ و آیا طلا و نقره یک جنس محسوب می‌شوند یا دو جنس؟
- [امام خمینی] در رسائل عملیه حضرت آیت‌اللهی آمده است (که هرگاه مثلا از مال مخمس یا مالی که خمس به آن تعلق نمی‌گیرد جنسی را بخرد نه برای آن که با عین آن و ترقی قیمتش تجارت کند. و یا مالی به ارث به کسی برسد و سپس قیمتش زیادتر شود و بفروشند این ترقی قیمت خمس ندارد) در صورتی که گاهی خلاف این از حضرت عالی نقل می‌شود آیا نظر مبارک تغییر کرده است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر طلا را به نقره یا نقره را به طلا بفروشند، معامله صحیح است و لازم نیست وزن آنها مساوی باشد.
- اگر مقداری خاک نقره معدن را به همان مقدار نقره خالص و یا مقداری خاک طلای معدن را به همان مقدار طلای خالص بفروشند، معامله باطل است،ولی فروختن خاک نقره به طلا و خاک طلا به نقره به هر صورت اشکال ندارد.
- اگر طلا یا نقره را به طلا یا نقره بفروشند، باید فروشنده و خریدار پیش از آن که از یکدیگر جدا شوند، کالا و بهای آن را به یکدیگر تحویل دهند و اگر هیچ مقدار از چیزی را که قرار گذاشته‌اند تحویل ندهند، معامله باطل است.
- مستحب است معادل وزن موهای تراشیده شده سرِ نوزاد، طلا یا نقره صدقه دهند.
- تعیین مقدار مهر بستگی به رضایت زن و شوهر دارد، ولی بهتر است مهر زنان مؤمن مطابق (مَهر السُّنّة) باشد، یعنی مهری که پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم برای هر یک از زنان و دختران خود از جمله حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام قرار دادند و آن پانصد درهم نقره سکّه‌دار است که وزن هر درهم (6/12) نخود می‌باشد و جمعا (5/262) مثقال معمولی نقره سکّه‌دار می‌شود و قیمت آن تابع نرخ روز است.
- جنسی که در بعضی از شهرها با وزن یا پیمانه آن را می‌فروشند و در بعضی از شهرها با شماره آن را معامله می‌کنند، اگر در شهری که آن را با وزن یا پیمانه می‌فروشند، در مقابل فروش آن از همان جنس زیادتر بگیرند، ربا و حرام است ولی در شهر دیگر ربا نیست.
- اگر چیزی را که می‌شود استفاده حلال از آن ببرند، به این قصد بفروشند که آن را در حرام مصرف کنند، حرام و باطل بودن آن معامله معلوم نیست، مگر این که عرفا فروش آن را کمک رساندن به انجام عمل حرام بدانند و اگر فروش آن به قصد استفاده حرام نباشد، جایز است؛ بنابر این خرید و فروش چیزهایی مانند تلویزیون، ویدئو و دستگاه گیرنده ماهواره که زمینه کاربرد حرام نیز دارند، اگر به قصد استفاده حرام نباشد، اشکال ندارد و در انگور اگر آن را به این قصد بفروشند که از آن شراب تهیّه نمایند، معامله آن حرام و باطل است.
- بنابر احتیاط واجب، شخص زکات دهنده در صورتی که زکات طلا را می‌پردازد، نباید کمتر از نیم دینار (757/1 گرم) طلا یا قیمت آن را و در صورتی که زکات نقره را می‌پردازد، نباید کمتر از پنج درهم (304/12 گرم) نقره یا قیمت آن را به یک فقیر بدهد.
- اگر یکی از شرط‌های معامله در چیزی که می‌فروشند نباشد، مثلاً چیزی را که باید با وزن خرید و فروش کنند بدون وزن معامله نمایند، معامله باطل است و چنانچه فروشنده و خریدار با قطع نظر از معامله، راضی باشند که در مال یکدیگر تصرّف کنند، اشکال ندارد و گرنه چیزی که از یکدیگر گرفته‌اند مثل مال غصبی است و باید آن را به هم برگردانند و در صورتی که مال هر یک در دست دیگری تلف شود چه بداند معامله باطل است و چه نداند باید عوض آن را بدهد.
- اگر چیزی مثل پارچه را که با متر و ذرع می‌فروشند یا چیزی مثل گردو و تخم مرغ را که با شماره معامله می‌کنند، بفروشند و در مقابل از همان جنس زیادتر بگیرند مثلاً ده تا تخم مرغ بدهند و یازده تا بگیرند، یا یک متر پارچه را بفروشند و یک متر و بیست سانتیمتر پارچه عوض آن بگیرند اشکال ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشد، سکه‌دار باشند یا بی‌سکه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله بهجت] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد، سکه‌دار باشند یا بی‌سکه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله خوئی] اگر طلا را به طلا و نقره را به نقره بفروشد، سکه‌دار باشند یا بی‌سکه، درصورتی که وزن یکی از آنها زیادتر باشد، معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد، سکّه‌دار باشد یا بی‌سکّه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام وباطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشند، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است، ولی سکّه طلای کنونی را که با وزن معامله نمی‌شود، می‌توان با سکّه طلا با وزن بیشتر معامله کرد.
- [آیت الله سبحانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد، سکه دار باشند یا بی سکه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد، معامله حرام و باطل است.
- [امام خمینی] اگر طلا را به طلا، یا نقره را به نقره بفروشد، سکه دار باشند یا بی سکه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد، سکه دار باشند یا بی سکه، در صورتی که وزن یکی از آنها زیادتر از دیگری باشد معامله حرام و باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر طلا را به نقره ، یا نقره را به طلا بفروشند معامله صحیح است ولازم نیست وزن انها مساوی باشد .
- [آیت الله نوری همدانی] اگر طلا را به طلا یا نقره را به نقره بفروشد ، سکّه دار باشد یا بی سکّه ، در صورتی که وزن یکی ازانها زیادتر از دیگری باشد ، معامله باطل است .