رانندگی
کسی که شغلش راندن وسائل نقلیه است و از آن طریق امرار معاش می کندرا رانننده می گویند.
اگر در اثر مسامحه و تخلّف در رانندگی، تصادفی پیش آید و آسیب جانی یا مالی به کسی برسد، راننده اتومبیل متخلّف ضامن خواهد بود.
عنوان مسئله:
اگر در اثر مسامحه و تخلّف در رانندگی، تصادفی پیش آید و آسیب جانی یا مالی به کسی برسد، راننده اتومبیل متخلّف ضامن خواهد بود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
سوال مرتبط یافت نشد
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] کارگری که دارای زن و چهار فرزند صغیر و مادری پیر می باشد در تصادفی، فوت شده است. با توجه به این که اتوبانی که تصادف در آن رخ داده، پانزده متر عرض داشته، خشک و مسطح بوده، هیچ نرده ای برای جلوگیری از ورود عابر پیاده به اتوبان نصب نشده بوده، و هیچ گونه مانعی برای دید راننده وجود نداشته و راه مستقیم بوده، تصادف در روز روشن و هوای صاف اتّفاق افتاده و لباس متوفّی نمایان و حرکتش عادی بوده است و کارشناس راهنمایی و رانندگی به استناد ماده 4 قانون ایمنی راه ها مصوّب سال 1349 عابر را مقصّر دانسته است؛ آیا راننده اتومبیل نسبت به متوفّی ضامن می باشد؟
- [آیت الله بهجت] در صورت اجرای حدّ، اگر خسارت جانی به متهم برسد چه کسی ضامن خواهد بود؟
- [آیت الله بهجت] در یک حادثه رانندگی، اتومبیل تاکسی فرد غیر مقصّر، متحمل خسارات گردیده است، با توجه به نظر کارشناس مدت یک ماه برای تعمیر تاکسی مزبور وقت نیاز است و در ماه های معمولی راننده ی تاکسی از این اتومبیل ماهانه هشتاد هزار تومان درآمد داشته که در این ماه با توجه به تصادف واقع شده، راننده تاکسی از تحصیل درآمد مزبور محروم شده است، آیا راننده ی تاکسی می تواند علاوه بر خسارات وارده بر تعمیر تاکسی، از جهت عدم نفع در این ماه مبلغ هشتاد هزارتومان از راننده مطالبه کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در یک حادثه رانندگی اتومبیل تاکسی فرد غیر مقصّر متحمّل خساراتی گردیده است و با توجه به نظر کارشناس مدّت یکماه برای تعمیر تاکسی مزبور وقت نیاز است و در ماههای معمولی راننده تاکسی از این اتومبیل ماهیانه مبلغ هشتصد هزار ریال درآمد داشته است که دراین یکماه با توجّه به تصادف واقع شده راننده تاکسی از تحصیل درآمد مزبور محروم شده است، آیا راننده تاکسی می تواند از جهت عدم النفع مبلغ هشتصد هزار ریال را علاوه بر هزینه خسارات وارده برای تعمیر تاکسی از راننده مقصّر مطالبه کند.
- [آیت الله بهجت] اگر در اثر امر به معروف و نهی ازمنکر، ضرر جانی و مالی به شخص وارد شد، آیا آمر و ناهی که ضرر را وارد کرده ضامن است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] به علّت خرابی آسفالت خیابان و کوتاهی شهرداری تصادف رخ میدهد و موجب خسارت جانی یا مالی می‌شود، چه کسی ضامن است؟
- [آیت الله سبحانی] گاهی خلبان هواپیما یا راننده ی اتوبوس به دلیل نقص فنی ناچار می شود برای حفظ جان اکثر مسافران کاری کند که منجر به مرگ چند نفر و نجات اکثریت می شود. آیا راننده ضامن دیه ی افراد آسیب دیده می باشد؟ آیا بین اضطرار ناشی از قصور یا تقصیر راننده با صورتی که وضعیت اضطراری به صورت کاملاً اتفاقی به وجود آمده فرقی وجود دارد؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] فرزندم، در حالی که بر ترک موتور سیکلت سوار بود، بر اثر تصادف با اتومبیل به شدّت مجروح و مصدوم گردید. متأسّفانه راننده متخلّف و بی وجدان از صحنه تصادف گریخته، و تا این لحظه شناسایی نشده است. شدّت آسیب های وارده بر فرزندم به حدّی است که حواس خود را از دست داده، و ما اکنون سالهاست که همانند طفل یکساله ای از او پذیرایی می کنیم. اگر در حکومت اسلامی صدمه ای به مسلمانی وارد شود، و متّهم شناسایی نشود، پرداخت دیه بر عهده کیست؟
- [آیت الله بهجت] شخصی با اتومبیل خود در روز، در جاده گاوی را می کشد و به اتومبیل هم خسارت وارد می شود. در صورتی که گاوهای زیادی وجود داشت، آیا راننده قیمت گاو را ضامن است یا نه؟ و هم چنین خسارت وارد به ماشین به عهده ی صاحب گاو است یا نه؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی با اتومبیل خود، در روز و در خیابان گاوی را می کشد و به اتومبیل هم خسارت وارد می شود. در صورتی که گاوهای زیادی هم وجود داشت. آیا راننده قیمت گاو را ضامن است یا نه؟ و همچنین خسارت وارده ماشین به عهده صاحب گاو می آید یا نه؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر در اثر مسامحه و تخلّف در رانندگی کسی کشته شود، چنانچه راننده اطمینان یا ظنّ قوی داشته که با عابر برخورد میکند، قتل عمد است؛ ولی چنانچه بدون مسامحه قتلی صورت پذیرد، قتل خطایی میباشد و احکام قتل خطایی در کتاب (فقه الدیات) بیان شده است.
- اگر کسی بدون مراعات مصلحت عابرین در جاده عمومی آب بپاشد یا برف و مانند آن را که موجب لغزندگی است در آن بریزد یا کالایی را بگذارد و یا اتومبیل خود را متوقّف نماید که موجب تنگی یا مسدود شدن جادّه شود و در اثر آن آسیب جانی یا مالی به کسی وارد گردد، ضامن خواهد بود.
- اگر از راه نامشروع، مالی به دست انسان برسد، ضامن آن مال خواهد بود.
- اگر هنگام دفاع با رعایت مراتب آن به شخص تجاوزگر زیان مالی و جانی یا نقص عضو وارد شود، دفاع کننده ضامن نیست؛ ولی اگر درجات خفیف تر یا فرار میسّر باشد و دفاع کننده هم متوجّه این جهت بوده و با این حال به مراحل بالاتر و شدیدتر عمل نموده باشد، ضامن است و در هر صورت اگر از سوی مهاجم به دفاع کننده خسارتی برسد، شخص مهاجم ضامن است.
- (ضمانت قهری) ضمانتی است که بدون قرارداد و عقد خاصّی حاصل می‌شود، مانند مواردی که انسان بر دیگری یا بر اموال و منافع و حقوق مشروع او سلطه پیدا کند و از این راه خسارتی بر خود او یا بر اموال و حقوق وی وارد نماید و یا موجب اتلاف و از بین رفتن آنها گردد، خواه خودش اتلاف کند یا دیگری به دستور او اتلاف نماید یا تا زمانی که مال به ناحق در سلطه اوست از هر راهی خسارتی بر مال وارد شود و یا مثلاً حیوانِ متعلّق به او در اثر مسامحه و کوتاهی، ضرر جسمی یا مالی بر دیگری وارد نماید. در تمام این موارد ضمانت قهری ثابت است و در مورد اخیر چنانچه حیوان کسی به دیگری حمله کند و او از خود دفاع نماید و در اثر آن، حیوان بمیرد، او ضامن حیوان نیست.
- ضمانت به دو صورت تحقق مییابد: اوّل: ضمانت عقدی (ضمانت عقدی) ضمانتی است که با عقد و قرارداد خاصّی حاصل می‌شود به این صورت که شخص ثالثی پرداخت بدهی فرد معیّنی را در روز معیّن به عهده میگیرد و طلبکار این تعهد را میپذیرد؛ به کسی که عهدهدار پرداخت بدهی بدهکار شده (ضامن) میگویند. دوم: ضمانت قهری (ضمانت قهری) ضمانتی است که بدون قرارداد و عقد خاصّی حاصل می‌شود، مانند مواردی که انسان بر دیگری یا بر اموال و منافع و حقوق مشروع او سلطه پیدا کند و از این راه خسارتی بر خود او یا بر اموال و حقوق وی وارد نماید و یا موجب اتلاف و از بین رفتن آنها گردد، خواه خودش اتلاف کند یا دیگری به دستور او اتلاف نماید یا تا زمانی که مال به ناحق در سلطه اوست از هر راهی خسارتی بر مال وارد شود و یا مثلاً حیوانِ متعلّق به او در اثر مسامحه و کوتاهی، ضرر جسمی یا مالی بر دیگری وارد نماید. در تمام این موارد ضمانت قهری ثابت است و در مورد اخیر چنانچه حیوان کسی به دیگری حمله کند و او از خود دفاع نماید و در اثر آن، حیوان بمیرد، او ضامن حیوان نیست.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر حیوانی را برای بردن بار شکستنی اجاره دهد; چنانچه آن حیوان بلغزد، یا رم کند و بار را بشکند، صاحب حیوان ضامن نیست. ولی اگر به واسطه زدن و مانند آن کاری کند که حیوان زمین بخورد و بار را بشکند ضامن است و همچنین اتومبیل اگر چپ شود و مال تلف گردد، اگر راننده کوتاهی نکند، ضامن نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] طبیب و جرّاح برای این که در مقابل خطا و اشتباهی هم که ممکن است برای آنها پیش بیاید ضامن نباشند میتوانند از بیمار یا ولیّ شرعی او برائت بگیرند، پس اگر بیمار یا ولیّ او پذیرفته باشند که اگر بر اثر غفلت دکتر ضرری به بیمار برسد پزشک ضامن نباشد، چنانچه پزشک دقت لازم را بکند و در اثر غفلت او ضرری به بیمار برسد، ضامن نیست؛ ولی اگر در اثر مسامحه و سهلانگاری ضرری بزند، ضامن است.
- [آیت الله بهجت] اگر مالی را برای شخصی وصیت کرد و معین نکرد که در چه راهی مصرف کند و او هم قبول کرد، آن مال را مالک می‌شود، اما چنانچه تعیین کرد که چگونه مصرف شود، اگر تخلّف کند، ضامن است.
- [آیت الله جوادی آملی] .طبیب یا جرّاح, اگر پیش از درمان، از بیمار یا سرپرست او تعهّد بگیرد که در صورت آسیب دیدن یا مُردن مریض، ضامن نباشد و آنها قبول کنند و او کمال دقت را کرده باشد و در این حال, به بیمار زیانی برسد یا بمیرد، وی ضامن نیست.
- [آیت الله مظاهری] قرآن شریف و روایات اهلبیت(سلاماللهعلیهم) مؤمن واقعی را کسی میداند که وفای به عهد کند و خلف وعده نداشته باشد. و خلف وعده اقسامی دارد: الف) تخلّف از عقود و شروطی که در اسلام لازم الوفاست، نظیر بیع و شرا و شروط در ضمن عقد بلکه مطلق شروط، و این قسم تخلّف علاوه بر اینکه حرام است، ضمانآور نیز میباشد، مثلاً اگر خانهای را فروخته باشد و در ضمن عقد شرط کرده باشد که مثلاً یک ماه پس از فروش در آن خانه بنشیند، اگر مشتری تخلّف از آن شرط نمود و خانه را پیش از اتمام یک ماه تصرّف کرد، علاوه بر اینکه کار حرامی انجام داده، تصّرف او نیز غصب و حرام است، و اگر خانه در این مدّت خراب شود یا آسیب ببیند ضامن است، همانگونه که اگر فروشنده از تسلیم خانه پس از اتمام یک ماه خودداری کند، علاوه بر حرمت، ضامن نیز میباشد و باید مشتری را راضی کند. ب) تخلّف از وعدههایی که موجب زیان و ضرر شود، نظیر اینکه وعده بدهد که مثلاً شام به خانه کسی برود و او غذا تهیه ببیند و افرادی را برای احترام او دعوت نموده باشد. این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمانآور نیست، ولی علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است، از نظر شرعی نیز حرام است. ج) تخلّف از وعدهای که موجب زیان و ضرر مالی نشود، ولی ضرر آبرویی و نظیر آن داشته باشد، نظیر مثالی که گذشت، در صورتی که تنها ضرر آبرویی داشته باشد نه ضرر مالی، این قسم از تخلّف وعده گرچه ضمان ندارد، ولی حرام است و انسان واقعی از این کارها نمیکند. د) تخلّف از وعدهای که موجب اتلاف عمر می‌شود، نظیر اینکه وعده کند مثلاً در وقت معیّنی در کلاس درس حاضر شود، ولی تخلّف کند و در آن وقت معیّن نرود و یا اصلًا نرود. این قسم علاوه بر اینکه خلاف انسانیّت است حرام نیز میباشد، ولی برای اینکه وقت دیگران را تضییع نموده ضامن نیست. ه) تخلّف از وعدهای که موجب ضرر مالی یا ضرر آبرویی و یا تضییع عمر نیست، این قسم تخلّف وعده اگرچه حرام نیست و ضمانآور نیز نمیباشد، ولی کاشف از این است که مؤمن واقعی نیست: صفحه 398 (الْمُؤْمِنُ اذا وَعَدَ وَفی)[1] (انسان با ایمان هنگامی که وعده کرد، وفا میکند.) و از نظر کمال نیز نقص دارد و از این جهت مورد ملامت عقلا میباشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر کسی بچهای را ختنه کند و ضرری به آن بچه برسد یا بمیرد، چنانچه اصول پزشکی را که برای متعارف اهل آن حرفه شناخته شده است، رعایت کرده و با اجازه ولیّ انجام داده باشد، ضامن نیست؛ مگر شرط ضمان شده باشد که در این صورت ضامن است. بلی در صورتی که ولیّ کودک رضایت داده باشد که پزشک در صورت غفلت ضامن ضرر نباشد، اگر در اثر غفلت ضرری به طفل وارد شده ضامن نیست، ولی اگر در اثر مسامحه و سهلانگاری ضرری به طفل وارد شود ضامن است.
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه طبیب, درمان بیمار را به صورتی سرپرستی کند مثلاً به او دارو دهد یا وی را تزریق کند یا دستور خوردن دارو یا انجام دادن کاری را به او بدهد و در این طبابت اشتباه نماید و به بیمار زیان برسد یا بمیرد, ضامن است و اگر به هیچوجه دستور ندهد, بلکه فقط راه درمان بیماری را در مقالهای بنویسد یا در تدریس بیان کند و بیمار شخصاً به درمان خود اقدام نماید و آسیب ببیند، طبیب ضامن نیست.
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان خیال کرد کسی یا حیوانی، قصد هجوم به جان یا ناموس یا مال او را دارد و در مقام دفاع، خسارت مالی یا جانی به او وارد کرد، ولی بعد معلوم شد که او چنین قصدی نداشته و انسان اشتباه کرده است در این صورت گناه ندارد ولی ضامن خسارت است.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر دکتر به دست خود به مریض دوا بدهد ، یا درد و دوای مریض را به او بگوید و مریض دوا را بخورد ؛ چنانچه در معالجه خطا کند و به مرض ضرری برسد یا بمیرد ، دکتر ضامن است و همچنین اگر پس از مراجعه به او بگوید فلان دوا برای فلان مرض فائده دارد و به واسطة خوردن دوا ضرری به مریض برسد ، یا بمیرد در صورتی که در فنّ خود مهارت و حذاقت لازم را نداشته باشد و یا مسامحه کندو عملاً اهمیّت لازم را ندهد،ضامن است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر شخصی با شرکتی قرارداد کند که هر سال مبلغی بدون عوض بدهد و در مقابل شرط کند که اگر آسیبی به تجارتخانه یا ماشین یا منزل یا وجود خودش برسد، آن شرکت خسارت او را جبران، یا آسیب را برطرف، یا مرض را معالجه نماید، عمل به این قرارداد با رضایت طرفین اشکال ندارد و در صورت عدم رضایت و اجبار، گیرنده وجه ضامن است، بلی اگر در ضمن عقد صلح چنین شرطی بنمایند صحت چنین صلحی با این شرط بعید نیست و الزام آور است.