اختیار
اختیار در چند معنا به کار رفته است:۱. مقابل جبر، ۲. در برابر اکراه، ۳. مقابل ضرورت و اضطرار، ۴. برگزیدن یکی یا بیشتر، از چند چیز. از اختیار به معنای چهارم در باب نکاح سخن رفته است.
اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفّاره بدهد و کفّاره آن، کفّاره قسم است که در مسأله 3302 آمده است.
عنوان مسئله:
اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفّاره بدهد و کفّاره آن، کفّاره قسم است که در مسأله 3302 آمده است.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- کسی که نذر کرده تا آخر عمرش را روزه بگیرد، چگونه میتواند روزه رمضان، روزه کفّاره، روزه قضای همین نذر یا قضای رمضان یا روزه قضای پدر را به جا آورد؟
- کسی نذر کرده که گوسفندان خود را صدقه بدهد و قبل از عمل به نذر، گوسفندان متعلّق زکات شدهاند. اکنون وظیفه او چیست؟
- شخصی نذر کرده دهه آخر شعبان را روزه بگیرد و آن را به ماه رمضان وصل کند؛ ولی یکی دو روز از آن را موفق به روزه گرفتن نمیشود. لطفا وظیفه او را از جهت عمل به نذر، روزه قضا و کفّاره مربوط به نذر بیان نمایید.
- اگر غسلی به واسطه نذر و عهد و قسم و یا مس نمودن میّت واجب شود، ولی مکلّف عمدا یا سهوا آن را ترک نماید، تکلیف نماز و روزههایش در این مدت چه می‌شود؟
- آیا انسان در زمانی که در مکه یا مدینه یا شهر دیگری است، میتواند نذر کند که در این شهر و در حال مسافرت روزه بگیرد یا لازم است پیش از رسیدن به آن شهر، نذر کرده باشد؟
- شخصی نذر کرده که هفتهای یک روز را روزه بگیرد و بعد از نذر کردن، دو ماه روزه کفّاره که 31 روز آن باید پی در پی باشد، بر عهدهاش ثابت می‌شود. اکنون تکلیف او نسبت به این دو واجبی که با هم مزاحمت میکنند، چیست؟
- خرید کتاب یا هر وسیله دیگری که در آینده از آنها استفاده خواهد شد و جزء احتیاجات انسان می‌شود، اما هم اکنون مورد استفاده نیست، خمس دارد یا نه؟ آیا حکم مسأله در صورتی که اگر الان آن وسیله را تهیه نکند، به هنگام نیاز نمیتواند آن را تهیه کند، با صورتی که به هنگام نیاز، قادر بر تهیه است، متفاوت است یا خیر؟
- شخصی چندین روز به طور عمد روزهاش را نگرفته و اکنون میخواهد بابت کفّاره هر روز به شصت نفر فقیر طعام بدهد. آیا لازم است برای هر روز، شصت فقیر جداگانه در نظر گرفته شود که کار بسیار مشکلی است یا یک گروه شصت نفری کافی است و کفّاره تمام روزهها را به همین یک گروه میتواند بدهد؟
- زنی که شوهرش کفاره روزه او را سالها نداده است خودش هم درآمد نداشته است بعد از فوت شوهر باید بدهد؟
- کسی که پنج سال در ماه مبارک رمضان با داشتن توانایی، روزه نگرفته و به دلیل جهل به مسأله فکر میکرده که بعدا فقط باید قضای روزهها را بگیرد، نسبت به قضا و کفّاره، چه وظیفهای دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] آیا می توان کفاره عهد و قسم و یمین و نذر را بغیر مساکین داد ؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی فوت کرده و کفاره عمدی پنج روز ماه رمضان و کفاره قسم و نذر و عهد بر عهده او بوده وظیفه چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] کسی که کفاره نذر و قسم بر عهده اوست، آیا می تواند روزه قضای کسی را قبول کند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر کسی که قسم شرعی خورده با آن مخالفت کند و از بجا آوردن مورد قسم خودداری کند آیا باید کفاره بدهد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر کسی قسم بخورد که کاری را انجام ندهد حال اگر آن را مرتکب شود و کفاره بدهد، آیا اگر پس از کفاره دوباره مرتکب آن عمل شود، باید مجدداً کفاره بدهد؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی نذر کند ایام معینی را معتکف شود و از آن تخلف کند، آیا علاوه بر کفاره، قضای آن نیز واجب است یا صرفاً باید کفاره عمل نکردن به نذر را بدهد ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان مشغول گرفتن روزه کفّاره شد که 31 روز باید متوالی باشد، امّا بعد از گرفتن 25 روز متوجّه شد که یک روزی، روزه نذر معیّن بدهکار است، حال وظیفه او چیست؟ آیا کفّاره بر نذر مقدّم است؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان مشغول گرفتن روزه کفّاره شد که در 31 روز باید متوالی باشد امّا بعد از گرفتن 25 روز متوجّه شد که یک روز روزه نذر معیّن بدهکار است حال وظیفه چیست آیا کفّاره بر نذر مقدّم است؟
- [آیت الله بهجت] شخصی نذر کرده اگر نماز شب را نخواند، مبلغی به فقیر صدقه بدهد. اگر نماز شب ترک شد، فقط آن مبلغی که نیّت کرده به ذمّه اش می آید یا کفّاره ی نذر را هم باید بدهد؟
- [آیت الله بهجت] کفاره ترک قسم چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر نذر کند که روز معیّنی را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز روزه خود را باطل کند، باید قضای آن را به جا آورد و چنانچه عمدا آن را باطل کرده باشد، باید علاوه بر قضا، کفّاره نیز بپردازد و کفّاره آن همان کفّاره مخالفت با قسم است که در مسأله 3302 بیان شده است.
- کسی که نذر کرده عملی را ترک کند و وقتی برای آن معیّن نکرده است، اگر از روی فراموشی یا ناچاری یا ندانستن، آن عمل را انجام دهد، کفّاره بر او واجب نیست؛ ولی چنانچه از روی اختیار آن را بجا آورد، برای دفعه اوّل باید کفّاره بدهد.
- اگر نذر کند روزه بگیرد ولی وقت و مقدار آن را معیّن نکند، چنانچه یک روز روزه بگیرد کافی است و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصیّات آن را معیّن نکند، اگر یک نماز دو رکعتی بخواند کفایت میکند و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معیّن نکند، اگر چیزی بدهد که بگویند صدقه داده، به نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کاری برای خدا بجا آورد، در صورتی که یک نماز بخواند یا یک روز روزه بگیرد یا چیزی صدقه بدهد، نذر خود را انجام داده است.
- اگر به واسطه ندانستن مسأله، عملی را انجام دهد که روزه را باطل میکند، کفّاره بر او واجب نیست، مگر این که در یادگیری مسأله کوتاهی کرده باشد و در هنگام انجام دادن عمل، احتمال باطل شدن روزه را بدهد.
- نذر بر چند قسم است: اوّل:نذری که برای شکر نعمت دنیوی یا اخروی باشد، مثلاً بگوید: (از برای خداست بر من که اگر مرا توفیق حجّ داد یا به من فرزندی عطا نمود، فلان کار خیر را انجام دهم)، یا برای شکرِ ترک گناه یا رفع بلا یا بیماری و یا سایر مشکلات صورت بگیرد، مثلاً بگوید: (از برای خداست بر من که اگر از فلان گناه محفوظ ماندم یا بیمارم شفا یافت، فلان عمل خیر را انجام دهم)؛ به این قسم نذر که برای شکرگزاری انجام می‌شود (نذر بِرّ) گفته می‌شود. دوم:نذری که برای زَجْر (یعنی بازداشتن) خود از عمل حرام یا مکروه انجام میدهد، مثلاً میگوید: (از برای خداست بر من که اگر عمدا غیبت کردم، یک روز روزه بگیرم)؛ این قسم نذر را (نذر زَجْر) میگویند. سوم: نذری که مطلق بوده و مشروط و معلّق به چیزی نباشد، به عنوان مثال بگوید: (از برای خدا بر من است که فردا را روزه بگیرم)؛ به این قسم نذر (نذر تَبَرُّعی) میگویند.
- اگر به عهد خود عمل نکند، باید کفّاره بدهد، یعنی شصت فقیر را سیر کند یا دو ماه روزه بگیرد یا یک برده آزاد کند.
- نذر کننده باید مکلّف و عاقل باشد و به اختیار و قصد خود نذر کند، بنابر این نذر کردن کسی که او را مجبور کردهاند یا به واسطه عصبانی شدن بیاختیار نذر کرده، صحیح نیست.
- اگر انسان عمدا و از روی اختیار عملی که روزه را باطل میکند انجام دهد، روزه او باطل می‌شود و چنانچه از روی عمد نباشد، اشکال ندارد، ولی جنب اگر بخوابد و به تفصیلی که در مسأله 1710 گفته شد، تا اذان صبح غسل نکند، روزه او باطل است.
- اگر انسان از روی فراموشی یا ناچاری به سوگند عمل نکند، کفّاره بر او واجب نیست و همچنین است اگر او را مجبور کنند که به سوگند عمل ننماید و قسمی که آدم وسواسی میخورد، مثل این که میگوید: (وَاللّه الآن مشغول نماز میشوم) و به واسطه وسواس مشغول نمیشود، اگر وسواس او به گونهای باشد که بیاختیار به سوگند عمل نکند، کفاره ندارد.
- کسی که خمس یا زکات بدهکار است و کفاره و نذر و مظالم هم بر او واجب است و قرض هم دارد، چنانچه نتواند همه آنها را بدهد، اگر مالی که خمس یا زکات آن واجب شده، از بین نرفته باشد، باید دادن خمس و زکات را بر بقیه مقدم کند و اگر از بین رفته باشد، پرداخت واجبات دیگر غیر از نذر و کفّاره را بر آن دو مقدّم میکند و بنابر احتیاط واجب مال را به نسبت بین آنها تقسیم نماید.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفاره بدهد.
- [آیت الله بروجردی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید به مقداری که در مسألة پیش گفته شد، کفاره بدهد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند باید کفاره بدهد
- [آیت الله خوئی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفاره بدهد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند؛ باید کفاره بدهد.
- [آیت الله سیستانی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند ، باید کفاره بدهد .
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر انسان از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، کفاره آن مانند کفاره افطار روزه ماه رمضان است؛ پس باید به مقداری که در مسأله پیش گفته شد کفّاره بدهد.
- [آیت الله بهجت] اگر از روی اختیار به نذر خود عمل نکند، باید کفاره بدهد، و کفاره آن بنابر اظهر کفاره (قَسَم) و بنابر احتیاط مستحب، کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان است. و نیز اگر نذر روزه معین کرده باشد، کفاره آن بنابر احتیاط واجب، همان کفاره افطار عمدی است.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر نذر کند که روز معینی را روزه بگیرد چنانچه در ان روز عمدا روزه خود را باطل کند باید کفاره بدهد و کفاره مخالفت نذر کفاره مخالفت قسم است که در مساله خواهد امد
- [آیت الله مظاهری] اگر انسان بدون عذر به نذر خود عمل نکند باید کفّاره بدهد و کفّاره آن کفّاره قسم است )ده فقیر را سیر نماید یا بپوشاند و اگر نتواند باید سه روز روزه بگیرد( مگر آنکه برای تخلّف نذر، کفّارهای معیّن کند که در صورت تخلّف همان چیز بر او واجب می‌شود.