مصالحه
صلح یکی از اقسام عقود می‌باشد.
اگر پس از وقوع مصالحه (صلح) یک طرف ادعای اکراه یا اجبار کند آیا تاثیری در عقد دارد؟
در چنین مواردی سخن کسی که ادعای صحت عقد می کند، مقدم است ، ولی باید قسم نیز بخورد . اما کسی که ادعای وقوع اکراه و اجبار می کند، باید بینه اقامه کند.
در چنین مواردی سخن کسی که ادعای صحت عقد می کند، مقدم است ، ولی باید قسم نیز بخورد . اما کسی که ادعای وقوع اکراه و اجبار می کند، باید بینه اقامه کند.
پاسخ:
در چنین مواردی سخن کسی که ادعای صحت عقد می کند، مقدم است ، ولی باید قسم نیز بخورد . اما کسی که ادعای وقوع اکراه و اجبار می کند، باید بینه اقامه کند.
- [سایر] آیا ادعای اکراه و اجبار در ضمن یک دادخواست صحیح است؟ و آیا ادعای اکراه و اجبار بعد از امضای رسید عادی مسموع است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا ادعای اکراه بر قتل، مُسقِط دیه و قصاص است؟
- [سایر] فرق اضطرار با اجبار و همچنین اکراه در فقه و حقوق چیست؟
- [سایر] اگر مردی از روی اجبار و اکراه حکم طلاق را امضا کند؛ آیا این طلاق صحیح است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] حکم نماز و روزه مسافری که با اکراه و اجبار به سفر رفته، پس از رسیدن به مسافت شرعی چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] مرد دارای شرایط احصان و زن مجرده است، زن ادّعای اکراه می کند ولی مرد ادعای رضایت بین طرفین می کند و چهار بار اقرار می کند. با توجّه به نتیجه حکم در خصوص مرد که اگر ادّعای وی را بپذیریم باید رجم شود و اگر نپذیریم و ادّعای زن را بپذیریم حکم مرد قتل است و با توجّه به حدیث (لیس علی المستکرهة شیء اذا قالت استکرهت) و یا با توجّه به این که فعل اکراه منوط به دو طرف هست و پذیرفتن حرف هریک به نفع خود مغایر با مفهوم اکراه است و پذیرفتن حرف هریک بر علیه دیگری، مغایر با (اقرار العقلاء علی انفسهم) هست، در ضمن اصل وقوع زنا با توجّه به اقرار و وضع حمل دختر محرز است، خواهشمند است حکم موضوع فوق با توجّه به محل ابتلا بودن در پرونده را جهت بهره برداری لازم بیان فرمایید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در صورت اختلاف زوجین در مورد وقوع و عدم وقوع نزدیکی، قول کدام یک مقدّم است؟ توضیح این که زوجین بعد از عقد نکاح، قصد جدایی از هم را دارند، و زوجه مدّعی است که به واسطه نزدیکی، مستحقّ کل مهریّه است، و زوج با ادّعای عدم نزدیکی، زوجه را مستحقّ نصف مهریّه می داند. حق با کیست؟
- [آیت الله سبحانی] یع و سایر اعمال حقوقی از اموری نیست که بتوان شخصی را به انجام آن مجبور ساخت و خداوند می فرماید: ( لا إکراه فی الدین ) . آیا اجبار در امور قلبی، از جمله اجبار به بیع امکان پذیر است؟ در حالی که قانون مدنی تصریح دارد به این که انشای معامله به حکم معاملات صالحه، اکراه محسوب نمی شود و اجبار به معامله صدق نمی کند. لطفاً دیدگاه فقهی خود را مرقوم نمایید.
- [سایر] جنگ ایران و عراق بر کشورهای خاورمیانه و حامیان صلح اعراب و اسرائیل چه تأثیری داشت؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر اجرای عقد نکاح دائم همراه با فشار و شکنجه روحی اعمال شده باشد از طرف خانواده زوجه نسبت به زوج و زوج بر اثر اکراه و اجبار، حاضر به قبول یک هزار سکه بهار آزادی به عنوان مهریه می شود، آیا این عقد و مهریه صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] صلح یک عقد لازم است و هیچ یک از طرفین نمی تواند به تنهایی آن را به هم بزند بلی در تمام مواردی که در احکام خرید و فروش بیان شد یکی از طرفین مصالحه حق فسخ مصالحه را دارد مگر در موارد زیر: 1 خیار مجلس در خیار صلح جاری نیست یعنی بعد از انجام مصالحه حتی اگر مجلس را ترک نکرده باشند حق به هم زدن آن را ندارند. 2 خیار حیوان یعنی اگر مصالحه بر روی حیوانی انجام شود حق فسخ مصالحه را تا سه روز ندارند. 3 خیار تأخیر یعنی اگر در مصالحه جنس را تحویل نگیرد و پول را تا سه روز ندهد مصالحه کننده حق فسخ مصالحه را با شرایطی که در بیع بیان شد ندارد. ولی اگر در پرداخت مال المصالحه از حد متعارف تأخیر کند یا شرط شده باشد که مال المصالحه را نقد بدهد و به شرط عمل نکند دیگری می تواند صلح را به هم بزند.
- [آیت الله سبحانی] اگر دو نفر چیزی را با هم صلح کنند، با رضایت یکدیگر می توانند صلح را به هم بزنند. و نیز اگر در ضمن مصالحه برای هر دو، یا یکی از آنان، حق به هم زدن مصالحه را قرار داده باشند، کسی که آن حق را دارد می تواند صلح را به هم بزند.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر دو نفر چیزی را با هم صلح کنند ، با رضایت یکدیگر می توانند صلح را بهم بزنند . و نیز اگر در ضمن مصالحه برای هر دو ، یا یکی از آنان ، حقّ بهم زدن مصالحه را قرار داده باشند ، کسی که آن حق را دارد می تواند صلح را بهم بزند .
- [آیت الله سبحانی] اگر دو نفر چیزی را با هم صلح کنند، با رضایت یکدیگر می توانند صلح را به هم بزنند. و نیز اگر در ضمن مصالحه برای هر دو، یا یکی از آنان، حق به هم زدن مصالحه را قرار داده باشند، کسی که آن حق را دارد می تواند صلح را به هم بزند.
- [آیت الله بهجت] در عقد صلح که در آن دو چیز با یکدیگر معاوضه میشوند، اگر یکی از آن دو قابل ملکیت و معامله نباشد، اصل عقد باطل است، و اگر بعد از صلح معلوم شد که یکی از دو چیزی که مورد مصالحه واقع شده معیوب است، حق فسخ برای کسی که ضرر دیده ثابت است، و همچنین است اگر یکی از دو طرف مغبون شده باشد.
- [آیت الله سیستانی] - اگر معتکف به خاطر کار ضروری از مسجد خارج شود ولی مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود، اعتکافش باطل است، هرچند خروجش از روی اکراه یا اجبار یا اضطرار و یا فراموشی باشد.
- [آیت الله بهجت] اگر امانت را با اکراه قبول کرد و بعد از آنکه اکراه برطرف شد باز هم مال را نگهداشت، ولی قصد قبول امانت یا قصد رضایت به عقد اکراهی را نداشت ضامن است.
- [آیت الله بهجت] بنابر اظهر، صلح عقد مستقلی است و در احکام و شرایط، تابع سایر عقود نیست، و فرقی نمیکند که صلح بعد از نزاع انجام گیرد و یا اصلاً نزاعی در بین نباشد بنابر اظهر. ولی لازم است در عقد صلح حرامی را حلال و یا حلالی را حرام نکنند، که در این صورت صلح، صحیح و نافذ نیست.
- [آیت الله وحید خراسانی] به مذهب ابی حنیفه و بعض دیگر از فقهای عامه کسی که به اجبار و اکراه زنش را طلاق دهد ان طلاق صحیح است ولی به مذهب امامیه باطل است بنابراین شخص شیعی بنا به قاعده الزام می تواند با زنی که با جبر و اکراه شوهرش او را طلاق داده در صورتی که پیرو مذهب ابی حنیفه یا هم رایان او باشد ازدواج کند
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر انسان مقدار بدهی خود را بداند وطلبکار او نداند، چنانچه طلکبار طلب خود را بکمتر از مقداری که هست صلح کند، مثلاً پنجاه تومان طلبکار باشد وطلب خود را به ده تومان صلح نماید زیادی برای بدهکار حلال نیست، مگر آن که مقدار بدهی خود را به او بگوید و او را راضی کند، یا طوری باشد که اگر مقدار طلب خود را میدانست، به آن مقدار صلح میکرد یا این که مصالحه مبنی بر عموم احتمالات بوده باشد مثلاً مصالحه مینماید طلب خود را بده تومان ومصالحه پنجاه تومان هم در ضمن مورد رضایت طلبکار بوده در این صورت نیز مصالحه صحیح است، ولی در صورت اتّحاد جنس، صلح جائز نیست، اگر مستلزم ربا باشد.