همکاری عالمان شیعی با حاکمان صفویه و یا هر زمام داری دیگر، در جهت مشروعیت دادن، و یا تأئید آنان نبود، بلکه با توجه به مصالح اجتماعی و دینی صورت می گرفت که فواید بسیار و تبعات مثبت فراوانی برای مذهب تشیع، جامعه، مردم و ... داشت. از انتقادهایی که به عملکرد سیاسی علامه مجلسی شده است، حضور ایشان در دستگاه حکومت صفوی و همکاری او با پادشاهان معاصرش بود. آنچه در این زمینه شایان دقت است، این است که فقیهان شیعه با تمسک به عملکرد ائمه (ع) در همکاری با خلفای جور و نیز با دید واقع گرایانه نسبت به مسائل و مشکلات سیاسی جهان اسلام و حکومت سلاطین جور در صدد اصلاح وضع موجود بودند، به این صورت که از راه معاشرت و هماهنگی با آنان و بهره گیری از قدرت ظاهری آنها، در هدایت، اصلاح و ارشاد جامعه، به خصوص تقویت دین، ترویج مذهب تشیع و تحقق نسبی عدالت اجتماعی می کوشیدند. اگر با نگاه واقع بینانه به مسائل بنگریم، همکاری علامه مجلسی و دیگر عالمان دینی با حکومت ها را در همین راستا می توان ارزیابی کرد، گرچه بسیاری از دیگر فقیهان در زمان های دیگر، با ارزیابی وضعیت موجود، رویکرد دیگری را برگزیدند.
