http://www.islamquest.net

محتوای کلّی سوره اعراف و فضیلت قرائت آن چیست؟
سوره اعراف، از سوره‏ های مکّی است و دویست و شش آیه دارد. [1] در باره محتوا و فضیلت این سوره، در منابع روایی و تفاسیر قرآن مطالبی نقل شده است که با توجه به پرسش، ما نیز این موضوع را در دو بخش ارائه می کنیم:   الف. فضیلت [2] سوره اعراف   درباره خواندن سوره اعراف فضایل و آثاری بیان شده است که بیشتر ناظر به آثار اخروی است؛ مانند:   یک. پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید: «هر کس سوره اعراف را بخواند، خداوند میان او و شیطان مانعی قرار می ‏دهد و روز قیامت حضرت آدم شفیع او است». [3]   دو. امام صادق (ع) فرمود: «هر کس سوره اعراف را در هر ماه بخواند، روز قیامت از کسانی است که ترسی ندارند و غمگین نمی ­شوند و اگر در هر روز جمعه بخواند، از کسانی است که در روز قیامت حساب ندارند». [4]   سه. همچنین آن حضرت فرمود: «در این سوره آیات محکمه وجود دارد. قرائت و عمل به آن را ترک نکنید که روز قیامت برای کسانی که قرائت کرده‏اند، شهادت خواهد داد». [5]   توجّه به این حقیقت لازم است که ثواب و فضیلت و پاداش های مهمّی که برای تلاوت قرآن یا سوره ‏ها و آیات خاصّی نقل شده، هرگز به این معنا نیست که انسان آنها را تنها به صورت اوراد بخواند و به گردش زبان قناعت کند، بلکه خواندن قرآن برای فهمیدن، و فهمیدن برای اندیشیدن، و اندیشیدن برای عمل است. [6]   ب. دورنمایی از مباحث سوره اعراف   در این سوره:   1. از اصحاب اعراف – آیات شریفه (46 - 48) - سخن به میان آمده، لذا به «اعراف» نام گذاری شده است. [7]   2. اشاره کوتاه و محکمی به مسئله «مبدأ و معاد» کرده است. [8]   3. برای احیای شخصیت انسان، داستان آفرینش آدم را با اهمیت فراوان شرح می‏ دهد. [9]   4. اشاره به عهد و پیمانی که خداوند از فرزندان آدم در مسیر هدایت گرفته است‏. [10]   5. برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید و عدالت و پرهیزگاری منحرف می ‏شوند، و هم برای نشان دادن پیروزی مؤمنان راستین، سرگذشت بسیاری از اقوام پیشین و انبیای گذشته؛ مانند «نوح»، «لوط» و «شعیب» را بیان کرده و با سرگذشت مشروح بنی اسرائیل و مبارزه حضرت موسی (ع) با فرعون پایان می‏ دهد. [11]   6.   در پایان، بار دیگر به مسئله مبدأ و معاد باز می ‏گردد و انجام و آغاز را به این وسیله تکمیل می‏ کند. [12]   این پرسش، پاسخ تفصیلی ندارد.     [1] . سوره ‏های قرآن کریم، بر حسب این که در مکّه نازل شده یا در مدینه، مکّی یا مدنی گویند. در تعیین حدود آن دو، دیدگاه های متفاوتی وجود دارد، ولی سه نظریّه در معنای آنها مشهور است: الف. مکّی‏، سوره ‏ها یا آیاتی از قرآن است که پیش از هجرت پیامبر اکرم (ص) از مکّه به مدینه، نازل شده است، و مدنی سوره‏ هایی است که پس از هجرت نازل شدهاست؛ هر چند در سال فتح مکّه، در مکّه نازل شده باشد، یا در سفرهایی که پیامبر (ص) در مدینه نبوده، نازل شده باشد؛ ب. مکّی، سوره ها و آیاتی است که در مکّه نازل شده است، هر چند پس از هجرت باشد؛ و مدنی سوره ها و آیاتی است که در مدینه نازل شده است. بنابر این قول، آیاتی که در سفرها نازل شده است نه مکّی است و نه مدنی. ج. مکّی، سوره ها و آیاتی است که خطاب به مردم مکّه نازل شده است، و مدنی سوره ها و آیاتی است که در خطاب به مردم مدینه آمده است. ر.ک: حلبی، علی اصغر، آشنایی با علوم قرآنی، ص 108 و 109، نشر اساطیر، تهران، چاپ چهارم، 1374ش؛ سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 81 – 84، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1421ق. [2] . ر.ک: نمایه «ثواب قرائت سوره های قرآن »، سؤال 872 (سایت: 1021) . [3] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن،   با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج 4، ص 608، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش. [4] . شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 106، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق. [5] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، تحقیق: رضا ستوده، ج ‏9، ص 41، انتشارات فراهانی، چاپ اول، تهران، 1360. [6] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 59 و 60، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374 ش. [7] . قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج 3، ص 357، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، 1377 ش. [8] . تفسیر نمونه، ج 6، ص 75. [9] . همان. [10] . همان؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏8، ص 6، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق. [11] . همان؛ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج 4، ص 15، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، چاپ یازدهم، 1383 ش. [12] . همان.  
عنوان سوال:

محتوای کلّی سوره اعراف و فضیلت قرائت آن چیست؟


پاسخ:

سوره اعراف، از سوره‏ های مکّی است و دویست و شش آیه دارد. [1] در باره محتوا و فضیلت این سوره، در منابع روایی و تفاسیر قرآن مطالبی نقل شده است که با توجه به پرسش، ما نیز این موضوع را در دو بخش ارائه می کنیم:   الف. فضیلت [2] سوره اعراف   درباره خواندن سوره اعراف فضایل و آثاری بیان شده است که بیشتر ناظر به آثار اخروی است؛ مانند:   یک. پیامبر گرامی اسلام (ص) می فرماید: «هر کس سوره اعراف را بخواند، خداوند میان او و شیطان مانعی قرار می ‏دهد و روز قیامت حضرت آدم شفیع او است». [3]   دو. امام صادق (ع) فرمود: «هر کس سوره اعراف را در هر ماه بخواند، روز قیامت از کسانی است که ترسی ندارند و غمگین نمی ­شوند و اگر در هر روز جمعه بخواند، از کسانی است که در روز قیامت حساب ندارند». [4]   سه. همچنین آن حضرت فرمود: «در این سوره آیات محکمه وجود دارد. قرائت و عمل به آن را ترک نکنید که روز قیامت برای کسانی که قرائت کرده‏اند، شهادت خواهد داد». [5]   توجّه به این حقیقت لازم است که ثواب و فضیلت و پاداش های مهمّی که برای تلاوت قرآن یا سوره ‏ها و آیات خاصّی نقل شده، هرگز به این معنا نیست که انسان آنها را تنها به صورت اوراد بخواند و به گردش زبان قناعت کند، بلکه خواندن قرآن برای فهمیدن، و فهمیدن برای اندیشیدن، و اندیشیدن برای عمل است. [6]   ب. دورنمایی از مباحث سوره اعراف   در این سوره:   1. از اصحاب اعراف – آیات شریفه (46 - 48) - سخن به میان آمده، لذا به «اعراف» نام گذاری شده است. [7]   2. اشاره کوتاه و محکمی به مسئله «مبدأ و معاد» کرده است. [8]   3. برای احیای شخصیت انسان، داستان آفرینش آدم را با اهمیت فراوان شرح می‏ دهد. [9]   4. اشاره به عهد و پیمانی که خداوند از فرزندان آدم در مسیر هدایت گرفته است‏. [10]   5. برای نشان دادن شکست و ناکامی اقوامی که از مسیر توحید و عدالت و پرهیزگاری منحرف می ‏شوند، و هم برای نشان دادن پیروزی مؤمنان راستین، سرگذشت بسیاری از اقوام پیشین و انبیای گذشته؛ مانند «نوح»، «لوط» و «شعیب» را بیان کرده و با سرگذشت مشروح بنی اسرائیل و مبارزه حضرت موسی (ع) با فرعون پایان می‏ دهد. [11]   6.   در پایان، بار دیگر به مسئله مبدأ و معاد باز می ‏گردد و انجام و آغاز را به این وسیله تکمیل می‏ کند. [12]   این پرسش، پاسخ تفصیلی ندارد.     [1] . سوره ‏های قرآن کریم، بر حسب این که در مکّه نازل شده یا در مدینه، مکّی یا مدنی گویند. در تعیین حدود آن دو، دیدگاه های متفاوتی وجود دارد، ولی سه نظریّه در معنای آنها مشهور است: الف. مکّی‏، سوره ‏ها یا آیاتی از قرآن است که پیش از هجرت پیامبر اکرم (ص) از مکّه به مدینه، نازل شده است، و مدنی سوره‏ هایی است که پس از هجرت نازل شدهاست؛ هر چند در سال فتح مکّه، در مکّه نازل شده باشد، یا در سفرهایی که پیامبر (ص) در مدینه نبوده، نازل شده باشد؛ ب. مکّی، سوره ها و آیاتی است که در مکّه نازل شده است، هر چند پس از هجرت باشد؛ و مدنی سوره ها و آیاتی است که در مدینه نازل شده است. بنابر این قول، آیاتی که در سفرها نازل شده است نه مکّی است و نه مدنی. ج. مکّی، سوره ها و آیاتی است که خطاب به مردم مکّه نازل شده است، و مدنی سوره ها و آیاتی است که در خطاب به مردم مدینه آمده است. ر.ک: حلبی، علی اصغر، آشنایی با علوم قرآنی، ص 108 و 109، نشر اساطیر، تهران، چاپ چهارم، 1374ش؛ سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 81 – 84، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1421ق. [2] . ر.ک: نمایه «ثواب قرائت سوره های قرآن »، سؤال 872 (سایت: 1021) . [3] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن،   با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج 4، ص 608، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش. [4] . شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 106، دار الشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406 ق. [5] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، تحقیق: رضا ستوده، ج ‏9، ص 41، انتشارات فراهانی، چاپ اول، تهران، 1360. [6] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 1، ص 59 و 60، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374 ش. [7] . قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج 3، ص 357، بنیاد بعثت، تهران، چاپ سوم، 1377 ش. [8] . تفسیر نمونه، ج 6، ص 75. [9] . همان. [10] . همان؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏8، ص 6، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق. [11] . همان؛ قرائتی، محسن، تفسیر نور، ج 4، ص 15، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، چاپ یازدهم، 1383 ش. [12] . همان.  





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین