در کدام ‌یک از آیات سوره‌ی شوری آخرت جویان و دنیاطلبان به وضوح از هم متمایز و جدا شده اند؟

در سوره‌ی شوری آیۀ شریفه­ای که آخرت جویان را از دنیاطلبان جدا می‌کند،[1] عبارت است از: «کسی که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش می‏دهیم و بر محصولش می‏افزاییم و کسی که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمی از آن به او می‏دهیم، امّا در آخرت هیچ بهره‏ای ندارد!».[2] در تفسیر آیۀ مزبور به نکاتی اشاره می‌شود: 1. آیه‌ی شریفه‌ی فوق، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزی­های پروردگار و چگونگی استفاده از آن، به کشاورزانی تشبیه می‏کند که گروهی برای آخرت کشت می‏کنند، و گروهی برای دنیا، و نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص می‏کند. 2. انسان­ها همگی زارعند و این جهان مزرعه ماست، اعمال ما بذرهای آن، و امکانات الاهی بارانی است که بر آن می‏بارد، اما این بذرها بسیار متفاوت است، بعضی محصولش نامحدود، جاودانی و درختانش همیشه خرم و سرسبز و پر میوه، اما بعضی دیگر محصولاتش بسیار کم، عمرش کوتاه و زودگذر، و میوه‏هایی تلخ و ناگوار دارد. گروهی از این مواهب به صورت بذرهایی برای آخرت استفاده می‏کنند و گروهی برای تمتّع دنیا.[3] 3. در مورد کشت­کاران آخرت می‏فرماید: «زراعت او را افزون می‏کنیم»، ولی نمی‏گوید از تمتّع دنیا نیز بی‏نصیبند، اما در مورد کشت­کاران دنیا می‏فرماید: «مقداری از آن را که می‏خواهند به آنها می‏دهیم» سپس می‏افزاید «در آخرت هیچ نصیب و بهره‏ای ندارند».[4] 4. به این ترتیب، نه دنیاپرستان به تمام آنچه می‏خواهند می‏رسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم می‏شوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالی به سرای آخرت می‏روند و گروه دوم با دست های پُر. نظیر همین معنا در جای دیگر از قرآن کریم به شکل دیگری آمده است: «آن کس که (تنها) زندگی زودگذر (دنیا) را می‏طلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم- و به هر کس اراده کنیم- می‏دهیم سپس دوزخ را برای او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش می‏سوزد در حالی که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است. و آن کس که سرای آخرت را بطلبد، و برای آن سعی و کوشش کند- در حالی که ایمان داشته باشد- سعی و تلاش او، (از سوی خدا) پاداش داده خواهد شد».[5] 5. به هر حال این دسته از آیات؛ ترسیم گویایی از بینش اسلامی درباره زندگی دنیا است، دنیایی که مطلوب بالذات است، و دنیایی که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر، اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه می‏نگرد که محصولش در قیامت چیده می‏شود. [6] 6. در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) می‏خوانیم: «کسی که نیّتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان می‏سازد، فقر را در برابر او قرار می‏دهد و جز آنچه برای او مقرّر شده چیزی از دنیا به چنگ نمی‏آورد، و کسی که نیّتش سرای آخرت باشد خداوند پراکندگی او را به جمعیت تبدیل می‏سازد، و غنا و بی‏نیازی را در قلبش قرار می‏دهد، دنیا تسلیم او می‏گردد و به سراغ او می‏آید».[7] همچنین از آن حضرت نقل شده است که؛ «الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة»؛[8] یعنی دنیا کشتزار آخرت است.‏   [1] . ر.ک: طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ج 9، ص 156، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 18، ص 40 و 41، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش. [2] . «مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فی‏ حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصیبٍ»؛ شوری، 20. [3] . تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398. [4] . همان، ص 398. [5] . اسراء، 18 و 19. [6] . تفسیر نمونه، ج 20، ص 400. [7] . طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج 9، ص 41، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 225، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق؛ مسند احمد، مسند الانصار، باب «حدیث زید بن ثابت عن النبی»، ح 20608. [8] . ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج 1، ص 183، مکتبه الفقیه، قم، چاپ اول، 1410ق.