در کدام ‌یک از آیات سوره‌ی شوری آخرت جویان و دنیاطلبان به وضوح از هم جدا شده اند؟

در سوره‌ی شوری آیۀ شریفه­ای که آخرت جویان را از دنیاطلبان جدا می‌کند،[1] عبارت است از: (کسی که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش می‌دهیم و بر محصولش می‌افزاییم و کسی که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمی از آن به او می‌دهیم، امّا در آخرت هیچ بهره‌ای ندارد!).[2]
در تفسیر آیۀ مزبور به نکاتی اشاره می‌شود:
1. آیه‌ی شریفه‌ی فوق، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزی­های پروردگار و چگونگی استفاده از آن، به کشاورزانی تشبیه می‌کند که گروهی برای آخرت کشت می‌کنند، و گروهی برای دنیا، و نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص می‌کند.
2. انسان­ها همگی زارعند و این جهان مزرعه ماست، اعمال ما بذرهای آن، و امکانات الاهی بارانی است که بر آن می‌بارد، اما این بذرها بسیار متفاوت است، بعضی محصولش نامحدود، جاودانی و درختانش همیشه خرم و سرسبز و پر میوه، اما بعضی دیگر محصولاتش بسیار کم، عمرش کوتاه و زودگذر، و میوه‌هایی تلخ و ناگوار دارد. گروهی از این مواهب به صورت بذرهایی برای آخرت استفاده می‌کنند و گروهی برای تمتّع دنیا.[3]
3. در مورد کشت­کاران آخرت می‌فرماید: (زراعت او را افزون می‌کنیم)، ولی نمی‌گوید از تمتّع دنیا نیز بی‌نصیبند، اما در مورد کشت­کاران دنیا می‌فرماید: (مقداری از آن را که می‌خواهند به آنها می‌دهیم) سپس می‌افزاید (در آخرت هیچ نصیب و بهره‌ای ندارند).[4]
4. به این ترتیب، نه دنیاپرستان به تمام آنچه می‌خواهند می‌رسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم می‌شوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالی به سرای آخرت می‌روند و گروه دوم با دست های پُر.
نظیر همین معنا در جای دیگر از قرآن کریم به شکل دیگری آمده است: (آن کس که (تنها) زندگی زودگذر (دنیا) را می‌طلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم- و به هر کس اراده کنیم- می‌دهیم سپس دوزخ را برای او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش می‌سوزد در حالی که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است. و آن کس که سرای آخرت را بطلبد، و برای آن سعی و کوشش کند- در حالی که ایمان داشته باشد- سعی و تلاش او، (از سوی خدا) پاداش داده خواهد شد).[5]
5. به هر حال این دسته از آیات؛ ترسیم گویایی از بینش اسلامی درباره زندگی دنیا است، دنیایی که مطلوب بالذات است، و دنیایی که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر، اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه می‌نگرد که محصولش در قیامت چیده می‌شود. [6]
6. در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) می‌خوانیم: (کسی که نیّتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان می‌سازد، فقر را در برابر او قرار می‌دهد و جز آنچه برای او مقرّر شده چیزی از دنیا به چنگ نمی‌آورد، و کسی که نیّتش سرای آخرت باشد خداوند پراکندگی او را به جمعیت تبدیل می‌سازد، و غنا و بی‌نیازی را در قلبش قرار می‌دهد، دنیا تسلیم او می‌گردد و به سراغ او می‌آید).[7]
همچنین از آن حضرت نقل شده است که؛ (الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة)؛[8] یعنی دنیا کشتزار آخرت است.‌
پی نوشت:
[1]. ر.ک: طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ج 9، ص 156، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی تا؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 18، ص 40 و 41، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[2]. (مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فی‌ حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصیبٍ)؛ شوری، 20.
[3]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398.
[4]. همان، ص 398.
[5]. اسراء، 18 و 19.
[6]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 400.
[7]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج 9، ص 41، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 225، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق؛ مسند احمد، مسند الانصار، باب (حدیث زید بن ثابت عن النبی)، ح 20608.
[8]. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج 1، ص 183، مکتبه الفقیه، قم، چاپ اول، 1410ق.
منبع:islamquest.net