آیا در قرآن کلمات غیر عربی وجود دارد؟ تنها کلمه ترکی که در قرآن آمده چیست؟ در کدام سوره و آیه قرار دارد؟

1. در مورد این‌که چرا قرآن به زبان عربی نازل شده است، پاسخ «نزول قرآن به زبان عربی»، سؤال 426 را مطالعه کنید. 2. در این‌که آیا در قرآن کلمات غیر عربی وجود دارد یا نه؟ دیدگاه‌های مختلفی از سوی مفسّران و دانشمندان علوم قرآنی مطرح شده است که عده‌ای از آنها اساساً منکر ورود هرگونه واژگان غیر عربی در قرآن شده‌اند و گروهی هم آن را پذیرفته‌اند.[1] اما همگی بر وجود اعلام (نام‌های خاصّ غیر عربی) معترف‌اند.[2] بدون تردید قرآن کریم به زبان عربی نازل شده است، اما باید به این حقیقت توجه داشت که، هیچ زبان معتبر و مهمی را نمی‌توان یافت که کلماتی از زبان‌های دیگر در آن وارد نشده باشد. منتها لغات خارجی در چهارچوب زبان اصلی و تحت قواعد و ضوابط آن تغییر می‌یابند و رفته رفته جزو زبان اصلی به حساب می‌آیند. زبان عربی هم از این قاعده مستثنا نیست و در طیّ قرون قبل از اسلام به تدریج کلماتی از زبان‌های اقوام همسایه و همجوار مانند حبشی، مصری، ایرانی، رومی و ... در آن راه یافته و به شکل کلمات عربی و تحت قواعد آن در آمده است.[3] بنابراین، در قرآن کریم واژه‌هایی وجود دارد که در اصل، غیر عربی بوده‌اند، سپس در میان عرب‌ها نیز مرسوم گشته و در قرآن بکار برده شدند. و این واژه‌ها، کلماتی ناآشنا برای آنها نبوده و نمی‌توان اینها را کلمات تماماً غیر عربی دانست. جلال الدین سیوطی نیز واقع شدن کلمات غیر عربی در قرآن را قوی دانسته و می‌گوید: «حکمت واقع شدن این الفاظ در قرآن آن است که متضمّن علوم اوّلین و آخرین و خبر از همه چیز است، پس باید که اشاره به انواع لغت‌ها و زبان‌ها در آن واقع گردد تا احاطه آن به همه چیز تمام باشد، پس در قرآن، از هر لغتی، شیرین‌ترین و آسان‌ترین آنها و آن‌که از همه بیشتر در بین عرب‌ها به کار می‌رود، انتخاب شده است».[4] اکنون درباره‌ی پرسش مطرح شده باید گفت؛ برخی گفته‌اند واژه‌ی «غسّاق» در آیه‌ی شریفه‌ی «هذا فَلْیَذُوقُوهُ حَمیمٌ وَ غَسَّاقٌ»[5] ، یک کلمه تُرکی است.[6] به هر حال، ویژگی سخن قرآن نسبت به سایر زبان‌ها و زبان عربی این است که برترین مرتبه‌ی فنون سخن در آن رعایت شده است. از این‌رو، کلام خدا هم از سایر زبان‌ها و هم از زبان متداول عربی ممتاز شده است در عین این‌که بر اساس همان قواعد زبان عرب می‌باشد.[7] و وجود این‌گونه کلمات در قرآن کریم، منافاتی با عربی بودن قرآن ندارد.[8]   [1] . ر.ک: بدوی، عبد الرحمن، سیدی، سید حسین، دفاع از قرآن در برابر آرای خاورشناسان، ص 192 – 195، به‌نشر، مشهد، چاپ اوّل، 1383ش. [2] . ر.ک: الحفناوی، محمد ابراهیم، دراسات أصولیة فی القرآن الکریم، ص 65 و 66، مکتبة و مطبعة الاشعاع الفنیة، القاهرة، 1422ق. [3] . ر.ک: صافی، محمود بن عبد الرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، ج 12، ص 377 و 378، دار الرشید، مؤسسة الإیمان، دمشق‏، بیروت، چاپ چهارم، 1418ق؛ معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، ص 331 - 334 مؤسسه فرهنگی التمهید، قم، چاپ چهارم، 1381ش؛ مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن‏شناسی، ج 1، ص 86، مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی، قم، چاپ دوم، 1380ش؛ جمعی از نویسندگان، آشنایی با قرآن، ص 30، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ چهارم، 1382ش.  [4] . سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 426، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1421ق. [5] . ص، 57: «این نوشابه‌ی حمیم و غسّاق است [دو مایع سوزان و تیره رنگ‏] که باید از آن بچشند!». [6] . به نقل از: آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: عطیة، علی عبدالباری، ج 12، ص 206، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1415ق: «و من الغریب ما قاله الجوالیقی و الواسطی أن الغساق هو البارد المنتن بلسان الترک». [7] . دامن پاک مقدم، ناهید، بررسی نظریه عرفی بودن زبان قرآن، ص 39، نشر تاریخ و فرهنگ، تهران، چاپ اوّل، 1380ش. [8] . قرآن‏شناسی، ج 1، ص 86.