واژه «آلاء» جمع «ألا» که گاهی به کسر همزه «إلا» استعمال شده است، در اصل به معنای بلوغ و رسیدن است که در مفاهیم مختلف از جمله: تصمیم، عهد، قسم، استطاعت، اظهار قدرت و مهربانی، نعمت، پایان کار و کوشش کاربرد دارد. از آنجا که «نعمت» بازگشتش به ظهور رحمت و نهایت عطوفت و مهربانی است؛ این کلمه «ألا» به جای نعمت استعمال شده است. از مطالبی که بیان شد روشن می‌شود که «ألا» مرادف با کلمه «نعمت» نیست، بلکه هر آنچه از مصادیق کامل شدن در رحمت و رسیدن به عطوفت باشد، اطلاق این واژه بر او صحیح است؛ خواه این امر با به وجود آوردن، مقدر نمودن، آماده ساختن اسباب وجودی آن، و یا با نعمت‌های ظاهری و باطنی، دنیایی و آخرتی تحقق یابد. و این معنا (مرادف نبودن ألا با نعمت) با تدبر و دقت در مصادیق «آلاء» در سوره الرحمن ظاهر می‌شود: «رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ فَبِأَیِّ آلاءِ ...»؛ «کُلُّ مَنْ عَلَیْها فانٍ وَ یَبْقی وَجْهُ رَبِّکَ ... فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما ...»؛ «سَنَفْرُغُ لَکُمْ أَیُّهَ الثَّقَلانِ فَبِأَیِّ آلاءِ ...»؛ «هَلْ جَزاءُ الْإِحْسانِ إِلَّا الْإِحْسانُ فَبِأَیِّ آلاءِ ...»؛ «حُورٌ مَقْصُوراتٌ فِی الْخِیامِ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ». پس مصادیق آلاء در این آیات مختلف است و معنایی که در بر گیرنده همه این مصادیق باشد، مفهوم نهایت احسان و رسیدن در اظهار رحمت و کوتاهی نکردن در آن است.[1] نمایه مرتبط: مرگ و عذاب های جهنم در زمره نعمت ها، سؤال 16391 [1] . مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 1، ص 124، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360 ش.
