خَبّاب بن أرت ابن جندلة بن سعد، از مسلمانان صدر اسلام است که در مکه ایمان آورد؛ لذا مورد شکنجه کفار قرار گرفت. او سپس به مدینه هجرت کرد و در خانه کلثوم بن هدم سکنا گزید. پیامبر اسلام(ص) میان خبّاب بن ارت و جبر بن عتیک عقد برادری بست و خبّاب در جنگ‌های بدر و احد و خندق و دیگر جنگ‌ها در رکاب پیامبر(ص) بود.[1]
وی نخستین کسی است که امام علی(ع) او را در کوفه دفن کرده و بر او نماز گزارده است و این موضوع به هنگام مراجعت آن‌حضرت از صفّین بوده است.[2] همچنین بنابر برخی از نقل‌ها در جنگ نهروان نیز همراه امام علی(ع) بوده است.[3] خبّاب در زمان مرگ هفتاد و سه ساله بود.[4]
امام علی(ع) در حدیثی درباره خبّاب بن أرت می‌فرماید: «خداوند رحمت کند خبّاب بن ارت را، با رغبت اسلام آورد و از روی رضایت هجرت کرد، به زندگی ساده قناعت کرد و حال آن‌که از خداوند راضی بود و مجاهدانه زندگی کرد».[5]
خبّاب بن ارت فرزندی به نام عبدالله داشت که از برترین و با فضیلت‌ترین شیعیان امام علی(ع) بود. او در جنگ‌های جمل و صفین در کنار امام بود. سرانجام عبدالله بن خبّاب و همسرش و کودکش توسط خوارج به طرز فجیعی کشته شده و سرهایشان بریده شد.[6]
با توجه به اسلام آوردن خباب در مکه و آزار و اذیتی که در راه اسلام متحمل شد؛ زندگی او می‌تواند به عنوان الگویی جهت فداکاری مسلمانان در راه دین باشد.
خباب بعد از هجرت، پیوسته با پیامبر(ص) و در جنگ‌های صدر اسلام مجاهدانه شرکت می‌کرد و تمام زندگی‌اش را برای پیشرفت اسلام گذاشت.
بعد از پیامبر(ص) نیز مطیع امام علی(ع) بود و در جنگ هایی مانند صفین و نهروان به همراه ایشان شرکت کرد، لذا امام علی(ع) آن جمله مشهور را درباره وی فرمود که در بالا ذکر شد. [1] . بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الأشراف، تحقیق: زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 1، ص 177، دار الفکر، بیروت، چاپ اول، 1417ق. [2] . ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، ج 3، ص 124، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ دوم، 1418ق. [3] . ابن اثیر، أبو الحسن علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 1، ص 593، دار الفکر، بیروت، 1409ق. [4] . همان. [5] . «وَ قَالَ(ع) فِی ذِکْرِ [خَبَّابٍ] خَبَّابِ بْنِ الْأَرَتِّ [رَحِمَ] یَرْحَمُ اللَّهُ خَبَّابَ بْنَ الْأَرَتِّ فَلَقَدْ أَسْلَمَ رَاغِباً وَ هَاجَرَ طَائِعاً وَ [عَاشَ مُجَاهِداً طُوبَی لِمَنْ ذَکَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ وَ قَنِعَ بِالْکَفَافِ وَ رَضِیَ عَنِ اللَّهِ] قَنِعَ بِالْکَفَافِ وَ رَضِیَ عَنِ اللَّهِ وَ عَاشَ مُجَاهِدا»؛ شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، صالح، صبحی، ص 476، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق. [6] . «رَجُلًا مِنْ صُلَحَاءِ الْمُسْلِمِینَ وَ عُبَّادِهِمْ وَ مَنْ قَاتَلَ مَعِی یَوْمَ الْجَمَلِ وَ صِفِّینَ یُقَالُ لَهُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ خَبَّابٍ وَ ذَبَحُوهُ وَ زَوْجَتَهُ وَ طِفْلًا لَهُ عَلَی دَمِ خِنْزِیرٍ وَ قَالُوا مَا ذَبْحُنَا هَؤُلَاءِ وَ هَذَا الْخِنْزِیرَ إِلَّا وَاحِدٌ وَ هَذَا فِعْلُنَا بِعَلِیٍّ وَ سَائِرِ أَصْحَابه»؛ خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، ص 411، البلاغ، بیروت، 1419ق.
