در معادلات خداوندی حساب‌ها متفاوت از معادلات ما انسان‌هاست. خدایی که خود پرورش دهنده و روزی رسان بندگان است، در همه حال، چه در رفاه و خوشحالی، و چه در سختی و غم و تنهایی به یاد بندگان خود است.
مگر نه این است که هرگاه بنده‌ای خداوند را می‌خواند، پروردگاری که از رگ گردن به او نزدیک‌تر است، او را پاسخ می‌دهد: «و هنگامی که بندگان من، از تو در به اره من سؤال کنند، (بگو:) من نزدیکم! دعای دعا کننده را، به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می‌گویم! پس باید دعوت مرا بپذیرند، و به من ایمان بیاورند، تا راه یابند (و به مقصد برسند)!»[1] .
مگر نه این است که صادق آل محمد(ع) فرمودند: «همانا چون بنده دعا کند خدای تبارک و تعالی در کار حاجت او است مادامی که آن بنده شتاب نکند»[2] ؛ و آن هنگام که پرسیدند منظور از شتاب چیست؟ حضرت فرمودند: «گوید از فلان وقت و فلان وقت دعا کرده ام و اجابت آن را نمی‌بینم؟»[3] .
این پروردگار مهربان است که در دریای متلاطم و موّاج زندگی و چه در آرام روزهای خوشِ بندگان، راه گشای آنان است: «او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می دهد زمانی که در کشتی قرار می‌گیرید، و بادهای موافق آنان را (به سوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می شوند، ناگهان طوفان شدیدی می وزد و امواج از هر سو به سراغ آنها می‌آید و گمان می‌کنند هلاک خواهند شد در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می خوانند که: «اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتماً از سپاسگزاران خواهیم بود!»؛ امّا هنگامی که خدا آنها را رهایی بخشید، (باز) به ناحق، در زمین ستم می‌کنند»[4] .
در حقیقت این بندگان ناشکر هستند که در هنگام سختی و دشواری خدا را بسان تنها ناجی خود می‌خوانند ولی به هنگام رفاه و راحتی خداوند را فراموش می‌کنند: «و هر گاه به انسان (غافل و بی خبر) نعمت دهیم، روی می گرداند و به حال تکبّر از حق دور می شود ولی هر گاه مختصر ناراحتی به او رسد، تقاضای فراوان و مستمرّ (برای بر طرف شدن آن) دارد»[5] . [1] . بقره، 186. [2] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح غفاری و آخوندی، ج2، ص474، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق. [3] . همان، ج2، ص490. [4] . یونس، 22 و 23. [5] . فصلت، 51؛ و مشابه آن در اسراء، 83.
