http://www.islamquest.net

با توجه به این روایت: (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) مَا مِنْ رَجُلٍ تَکبَّرَ أَوْ تَجَبَّرَ إِلَّا لِذِلَّةٍ یجِدُهَا فِی نَفْسِهِ)، فرق تکبر با تجبر چیست؟
«او تجبر» که در روایت آمده، ممکن است تردید از طرف راوی باشد. اما اگر این تردید از امام صادق(ع) باشد دلالت می‌کند که فرقی بین این دو(تکبر با تجبر) از نظر معنا وجود دارد، چنان‌که قول خداوند به آن اشاره دارد: «هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ».[1] او خدایی است که معبودی جز او نیست؛ حاکم و مالک اصلی او است؛ از هر عیب منزّه است؛ به کسی ستم نمی‌‏کند؛ امنیّت بخش است؛ مراقب همه چیز است؛ قدرتمندی شکست‏‌ناپذیر که با اراده نافذ خود هر امری را اصلاح می‏کند، و شایسته عظمت است. خداوند منزّه است از آنچه شریک برای او قرار می‏‌دهند! این روایت اشاره به این دارد که تکبر از تجبر بدتر است. البته ممکن است در فرق بین آنها گفته شود که تجبر دلالت بر جبر دیگری و قهر و غلبه بر هر چیزی که اراده کند دارد، بر خلاف تکبر؛ چرا که در تکبر انسان نفس خود را برتر از دیگری تصور می‌کند و خود را بزرگ‌تر از دیگران می‌بیند،  اگرچه هر دوی اینها با هم ملازم‌اند.[2]   [1] . حشر، 23. [2] . مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم،‏ ج ‏10، ص 217، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1404 ق.‏« «أو تجبر» یمکن أن یکون التردید من الراوی و إن کان منه علیه السلام فیدل علی فرق‏ بینهما فی المعنی کما یومئ إلیه قوله تعالی: «الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ» و فی الخبر إیماء إلی أن التکبر أقوی من التجبر، و یمکن أن یقال فی الفرق‏ بینهما أن التجبر یدل علی جبر الغیر و قهره علی ما أراد، بخلاف التکبر فإنه جعل نفسه أکبر و أعظم من غیره و إن کانا متلازمین غالبا».
عنوان سوال:

با توجه به این روایت: (عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) مَا مِنْ رَجُلٍ تَکبَّرَ أَوْ تَجَبَّرَ إِلَّا لِذِلَّةٍ یجِدُهَا فِی نَفْسِهِ)، فرق تکبر با تجبر چیست؟


پاسخ:

«او تجبر» که در روایت آمده، ممکن است تردید از طرف راوی باشد. اما اگر این تردید از امام صادق(ع) باشد دلالت می‌کند که فرقی بین این دو(تکبر با تجبر) از نظر معنا وجود دارد، چنان‌که قول خداوند به آن اشاره دارد: «هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ».[1] او خدایی است که معبودی جز او نیست؛ حاکم و مالک اصلی او است؛ از هر عیب منزّه است؛ به کسی ستم نمی‌‏کند؛ امنیّت بخش است؛ مراقب همه چیز است؛ قدرتمندی شکست‏‌ناپذیر که با اراده نافذ خود هر امری را اصلاح می‏کند، و شایسته عظمت است. خداوند منزّه است از آنچه شریک برای او قرار می‏‌دهند!
این روایت اشاره به این دارد که تکبر از تجبر بدتر است. البته ممکن است در فرق بین آنها گفته شود که تجبر دلالت بر جبر دیگری و قهر و غلبه بر هر چیزی که اراده کند دارد، بر خلاف تکبر؛ چرا که در تکبر انسان نفس خود را برتر از دیگری تصور می‌کند و خود را بزرگ‌تر از دیگران می‌بیند،  اگرچه هر دوی اینها با هم ملازم‌اند.[2]   [1] . حشر، 23. [2] . مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم،‏ ج ‏10، ص 217، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1404 ق.‏« «أو تجبر» یمکن أن یکون التردید من الراوی و إن کان منه علیه السلام فیدل علی فرق‏ بینهما فی المعنی کما یومئ إلیه قوله تعالی: «الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ» و فی الخبر إیماء إلی أن التکبر أقوی من التجبر، و یمکن أن یقال فی الفرق‏ بینهما أن التجبر یدل علی جبر الغیر و قهره علی ما أراد، بخلاف التکبر فإنه جعل نفسه أکبر و أعظم من غیره و إن کانا متلازمین غالبا».





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین