امام علی
نخستین امام شیعیان علی(ع)
آیا مکانی که در کوفه است و زائران را به آنجا می‌برند و می‌گویند خانه امام علی(ع) بوده است، واقعیّت دارد؟
در این‌که امام علی(ع) در اواخر عمر شریفشان به مدّت چهار سال و چند ماه عهده‌دار خلافت ظاهری بودند و مرکز حکومت ایشان نیز در کوفه بود،[1] اختلافی نیست و طبیعی است که در خانه‌ای هم سکونت داشتند. به هر حال این احتمال وجود دارد، که محلّ فعلی و مشهور در مجاورت دار الاماره کوفه، خانه آن‌حضرت باشد و نیز با توجّه به شهرت این محل به عنوان خانه امام، نمی‌توان آن‌را قطعاً رد کرد، ولی به نظر می‌رسد تقسیمات موجود در داخل این خانه، ناشی از بازسازی‌های جدید باشد؛ برای نمونه؛ اختصاص مکانی به عنوان «مکتب الحسنین(ع)» در این خانه، فاقد هرگونه توجیه است؛ زیرا در زمان حاکمیت امام علی(ع) در کوفه؛ یعنی بین پنجاه و هشت سالگی تا شصت و سه سالگی ‌حضرتشان، حسنین(ع) نیز مردانی سی، چهل ساله و دارای شخصیّت و زندگی مستقل بودند و داشتن چنین کتابخانه‌ای در خانه پدرشان برای آن دو بزرگوار قابل توجیه نیست. با ترجمه کلمه «مکتب» به معنای محلّ تدریس یا دفتر کار، مشکل را حل نمی‌کند و قابل پذیرش نیست؛ زیرا چگونه اتاقی به این کوچکی آن هم درون خانه مسکونی امام و در کنار خانواده آن‌حضرت می‌توانست، محل تدریس یا دفتر کار اداری آن هم برای دو نفر باشد. در این صورت تردّد شاگردان یا ارباب رجوع به درون خانه شخصی امام چگونه قابل توجیه است؟ از اینها گذشته، نمازهایی که برای قسمت‌های مختلف این خانه تشریع و ابداع کرده‌اند، مثل نماز مکتب الحسنین یا نماز چاه امیرالمؤمنین یا نماز مغتسل امیرالمؤمنین یا نماز اتاق حضرت زینب و ام البنین فاقد وجاهت و ریشه درست و مستند بوده و موجب وهن شیعه است؛ مگر آن‌که زائران؛ نمازهای مأثوری از قبیل نماز حاجت یا نمازهای اداء و قضای یومیه به‌جا آورند.[2] [1] . ر.ک: شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 259 – 260، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 80، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1418ق؛ شامی، جمال الدین یوسف بن حاتم‏، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم‏، ص 358، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ اول، 1420ق. [2] . معاونت امور روحانیون، آزموده‌ها، ج 12، ص 24 – 25، تهران، نشر مشعر، چاپ اول.
در این‌که امام علی(ع) در اواخر عمر شریفشان به مدّت چهار سال و چند ماه عهده‌دار خلافت ظاهری بودند و مرکز حکومت ایشان نیز در کوفه بود،[1] اختلافی نیست و طبیعی است که در خانه‌ای هم سکونت داشتند. به هر حال این احتمال وجود دارد، که محلّ فعلی و مشهور در مجاورت دار الاماره کوفه، خانه آن‌حضرت باشد و نیز با توجّه به شهرت این محل به عنوان خانه امام، نمی‌توان آن‌را قطعاً رد کرد، ولی به نظر می‌رسد تقسیمات موجود در داخل این خانه، ناشی از بازسازی‌های جدید باشد؛ برای نمونه؛ اختصاص مکانی به عنوان «مکتب الحسنین(ع)» در این خانه، فاقد هرگونه توجیه است؛ زیرا در زمان حاکمیت امام علی(ع) در کوفه؛ یعنی بین پنجاه و هشت سالگی تا شصت و سه سالگی ‌حضرتشان، حسنین(ع) نیز مردانی سی، چهل ساله و دارای شخصیّت و زندگی مستقل بودند و داشتن چنین کتابخانه‌ای در خانه پدرشان برای آن دو بزرگوار قابل توجیه نیست. با ترجمه کلمه «مکتب» به معنای محلّ تدریس یا دفتر کار، مشکل را حل نمی‌کند و قابل پذیرش نیست؛ زیرا چگونه اتاقی به این کوچکی آن هم درون خانه مسکونی امام و در کنار خانواده آن‌حضرت می‌توانست، محل تدریس یا دفتر کار اداری آن هم برای دو نفر باشد. در این صورت تردّد شاگردان یا ارباب رجوع به درون خانه شخصی امام چگونه قابل توجیه است؟ از اینها گذشته، نمازهایی که برای قسمت‌های مختلف این خانه تشریع و ابداع کرده‌اند، مثل نماز مکتب الحسنین یا نماز چاه امیرالمؤمنین یا نماز مغتسل امیرالمؤمنین یا نماز اتاق حضرت زینب و ام البنین فاقد وجاهت و ریشه درست و مستند بوده و موجب وهن شیعه است؛ مگر آن‌که زائران؛ نمازهای مأثوری از قبیل نماز حاجت یا نمازهای اداء و قضای یومیه به‌جا آورند.[2] [1] . ر.ک: شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ‏1، ص 259 – 260، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ سبط بن جوزی‏، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 80، قم، منشورات الشریف الرضی‏، چاپ اول، 1418ق؛ شامی، جمال الدین یوسف بن حاتم‏، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم‏، ص 358، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ اول، 1420ق. [2] . معاونت امور روحانیون، آزموده‌ها، ج 12، ص 24 – 25، تهران، نشر مشعر، چاپ اول.
عنوان سوال:
آیا مکانی که در کوفه است و زائران را به آنجا می‌برند و می‌گویند خانه امام علی(ع) بوده است، واقعیّت دارد؟
پاسخ:
در این‌که امام علی(ع) در اواخر عمر شریفشان به مدّت چهار سال و چند ماه عهده‌دار خلافت ظاهری بودند و مرکز حکومت ایشان نیز در کوفه بود،[1] اختلافی نیست و طبیعی است که در خانه‌ای هم سکونت داشتند. به هر حال این احتمال وجود دارد، که محلّ فعلی و مشهور در مجاورت دار الاماره کوفه، خانه آن‌حضرت باشد و نیز با توجّه به شهرت این محل به عنوان خانه امام، نمی‌توان آن‌را قطعاً رد کرد، ولی به نظر می‌رسد تقسیمات موجود در داخل این خانه، ناشی از بازسازی‌های جدید باشد؛ برای نمونه؛ اختصاص مکانی به عنوان «مکتب الحسنین(ع)» در این خانه، فاقد هرگونه توجیه است؛ زیرا در زمان حاکمیت امام علی(ع) در کوفه؛ یعنی بین پنجاه و هشت سالگی تا شصت و سه سالگی حضرتشان، حسنین(ع) نیز مردانی سی، چهل ساله و دارای شخصیّت و زندگی مستقل بودند و داشتن چنین کتابخانه‌ای در خانه پدرشان برای آن دو بزرگوار قابل توجیه نیست.
با ترجمه کلمه «مکتب» به معنای محلّ تدریس یا دفتر کار، مشکل را حل نمی‌کند و قابل پذیرش نیست؛ زیرا چگونه اتاقی به این کوچکی آن هم درون خانه مسکونی امام و در کنار خانواده آن‌حضرت می‌توانست، محل تدریس یا دفتر کار اداری آن هم برای دو نفر باشد. در این صورت تردّد شاگردان یا ارباب رجوع به درون خانه شخصی امام چگونه قابل توجیه است؟
از اینها گذشته، نمازهایی که برای قسمت‌های مختلف این خانه تشریع و ابداع کرده‌اند، مثل نماز مکتب الحسنین یا نماز چاه امیرالمؤمنین یا نماز مغتسل امیرالمؤمنین یا نماز اتاق حضرت زینب و ام البنین فاقد وجاهت و ریشه درست و مستند بوده و موجب وهن شیعه است؛ مگر آنکه زائران؛ نمازهای مأثوری از قبیل نماز حاجت یا نمازهای اداء و قضای یومیه به‌جا آورند.[2] [1] . ر.ک: شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 1، ص 259 – 260، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق؛ سبط بن جوزی، تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، ص 80، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، 1418ق؛ شامی، جمال الدین یوسف بن حاتم، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم، ص 358، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ اول، 1420ق. [2] . معاونت امور روحانیون، آزموده‌ها، ج 12، ص 24 – 25، تهران، نشر مشعر، چاپ اول.
- [سایر] آیا حضرت علی(ع) به یمن رفته بوده است؟ در آنجا چه مأموریتی داشتند؟
- [سایر] آیا سر مقدس حضرت عباس بن علی(ع) از کربلا به سمت کوفه و سپس شام همراه اسیران بود؟
- [سایر] با سلام علت جابه جایی مرکز خلافت از مدینه به کوفه توسط امام علی(ع)چیست؟ آیا در هنگام به خلافت رسیدن حضرت علی(ع) مدینه امنیت کافی برای خلافت را نداشته ؟
- [سایر] مگراهل کوفه چه کردندکه شعارمی دهیم:مااهل کوفه نیستیم علی تنهابماند!!؟؟
- [سایر] آیا صحیح است که می‌گویند: زهری و مالک از دشمنان حضرت امام علی(ع) و از هواداران بنی امیه بودند، و لذا فضائل امام علی(ع) را مخفی کردند و حتی یک فضیلت درباره آن‌حضرت روایت نکردهاند؟
- [سایر] آیا اجازه داریم در مجلس امام حسین(ع) در خانه¬های کسانی که امام علی(ع) را به عنوان خدا می¬پرستند، شرکت کنیم؟
- [سایر] آیا اجازه داریم در مجلس امام حسین(ع) در خانه های کسانی که امام علی(ع) را به عنوان خدا می پرستند، شرکت کنیم؟
- [سایر] مگرنه این‌که علی ع ازطریق مردم سالاری دینی حکومت را پذیرفت،چرادرخطبه های زیاد به شدت مردم کوفه را با الفاظ گوناگون و بسیارتندنفرین میکند؟
- [سایر] امام علی(ع) در نامه 31 نهج البلاغه به فرزندش امام حسن (ع) چه سفارشهایی میفرمایند؟
- [سایر] منبع مطلب زیر چیست؟ 1. محل رسمی و شناخته شدهای که برای قضاوت امیر مؤمنان علی(ع) ذکر شده (دکة القضاء) در مسجد کوفه است. 2. (دکة القضاء) محلی در وسط مسجد کوفه است که حضرت علی(ع) در آن به شکایات مردم رسیدگی کرده و درباره آن قضاوت کرده و حکم صادر میکردند. 3. البته امیر مؤمنان(ع) در محلها و مکان‌های مختلفی و به مناسبت‌های متعددی در مورد اختلافات و موضوعات و مشکلات قضاوت کرده و حکم صادر کرده که محلهای مخصوص و دارای نام خاص نبوده است.
- [آیت الله جوادی آملی] ) .االله اکبر) یعنی خدای سبحان بزرگتر از آن است که وصف شود. (أشهد أن لا إله الاّ االله ), یعنی شهادت می دهم که غیر خدای یکتا و یگانه خدای دیگری نیست . (أشهد أنّ محمداً رسول االله ); یعنی شهادت میدهم که حضرت محمدبن عبداالله(ص) پیامبر و فرستاده خداست . (أشهد أنّ علیاً امیرالمؤمنین و ولیّ االله)؛ یعنی شهادت میدهم که حضرت علی(ع)امیر مؤمنان و ولیّ خدا بر همه خلق است . (حیّ علی الصلاة )؛ یعنی بشتاب برای اقامه نماز، (حیّ علی الفلاح)؛ یعنی بشتاب برای رستگاری، (حیّ علی خیر العمل )؛ یعنی بشتاب برای بهترین کار که نماز است، (قد قامت الصلاة)؛ یعنی به تحقیق نماز برپا شد، (لا إله الاّ االله )؛ یعنی خدایی؛ جز خدای یکتا و یگانه, سزاوار پرستش نیست.
- [آیت الله نوری همدانی] اذان هیجده جمله است : اللهً اکبرُ چهار مرتبه اشهدً ان لا الهَ الا اللهً ، اشهدً انّ محّمداً رسولً اللهِ ، حیّ علی الصلاهِ، حیَّ علی الفلاحِ ، حیّ علی خیرِ العملِ ، الله اکبرُ ، لا الهَ الا اللهً هر یک دو مرتبه ، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اول اذان و یک مرتبه لا اِلَه الّا اللهً از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حیّ علی خیرِ العملِ باید دو مرتبه قد قامتِ الصلاهً اضافه نمود .
- [آیت الله جوادی آملی] .اذان, هجده جمله است : (االله اکبر ) چهار مرتبه، (أشهد أن لا إله الاّ االله )، (أشهد أنّ محمداً رسول االله )، (حیّ علی الصلاة )، (حیّ علی الفلاح)، (حیّ علی خیر العمل )، (االله اکبر )، (لا إله الاّ االله )، هر کدام دو مرتبه، و اقامه , هفده جمله است : دو مرتبه (االله اکبر )، از اول اذان و یک مرتبه (لا إله الاّ االله ) از آخر آن , کم می شود و دو مرتبه (قد قامت الصلاة ) بعد از (حیّ علی خیر العمل) افزوده می‌شود.
- [آیت الله سبحانی] اذان هیجده جمله است: اللّهُ أَکْبَر چهار مرتبه. أَشْهَدُ أَنْ لا اِلَهَ اِلاَّ اللّهُ، أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَیَّ عَلَی الصَّلاَةِ، حَیَّ عَلَی الفَلاَح، حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ، اللّهُ أَکْبَر، لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أَکْبَر از اول اذان و یک مرتبه لاَ اِلهَ اِلاَّ اللّهُ از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَلِ باید دو مرتبه قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ اضافه نمود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اذان هیجده جمله است: "اللهُ أکْبَرُ" چهار مرتبه؛ "أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلاَّ اللهُ" "أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسوُلُ الله" "حَیَّ عَلی الصّلاة" "حَیَّ عَلَی الْفَلاَح" "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل" "اللهُ أَکْبَرُ" "لاَ إِلَهَ إِلاَّ الله" هر یک دو مرتبه. اقامه هفده جمله است یعنی: دو مرتبه "اللهُ أکْبَرُ" از اول اذان و یک مرتبه "لا إِلَهَ إِلاَّ الله" از آخر آن کم می شود وبعد از گفتن "حَیَّ عَلی خَیْرِ الْعَمَل"باید دو مرتبه "قَدْ قامَتِ الصَّلاة" اضافه نمود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اذان هیجده جمله است: اَلله اکبرُ چهار مرتبه اَشهدُ اَنْ لا الهَ اِلاّاللهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رسولُ الله حیَّ عَلَی الصَّلوةِ حَیَّ عَلَی الفَلاحِ حَیَّ عَلی خیرِ العملِ، الله اکبرُ لااِلَه اِلاّالله هر یک دو مرتبه و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه الله اکبرُ از اوّل اذان و یک مرتبه لااِلهَ اِلاّالله از آخر آن کم می شود و بعد از گفتن حَیَّ عَلَی خیرِ العَمَل باید دو مرتبه قَد قامَتِ الصَّلوةُ اضافه نمود.
- [آیت الله خوئی] اذان هیجده جمله است:" الله اکبر" چهار مرتبه،" اشهد ان لا اله الا الله، أشهد ان محمداً رسول الله، حی علی الصلاة، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه، و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه" الله اکبر" از اوّل اذان، و یک مرتبه" لا اله الا الله" از آخر آن کم می‌شود، و بعداز گفتن" حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه" قد قامت الصلاه" اضافه نمود.
- [امام خمینی] اذان هیجده جمله است: "الله اکبر" چهار مرتبه، "اشهد ان لا اله الا الله،اشهد ان محمدا رسول الله، حی علی الصلاه، حی علی الفلاح، حی علی خیر العمل، الله اکبر، لا اله الا الله"، هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه"الله اکبر" از اول اذان، و یک مرتبه "لا اله الا الله" از آخر آن کم می شود، و بعداز گفتن "حی علی خیر العمل" باید دو مرتبه "قد قامت الصلاه" اضاضه نمود.
- [آیت الله بهجت] اذان هیجده جمله است: (اللّه اَکبَر) چهار مرتبه؛ (اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّه)؛ (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه)؛ (حَی عَلَی الصَّلاة)؛ (حَی عَلَی الفَلاح)؛ (حَی عَلی خَیرِ الْعَمَل)؛ (اللّه اَکبَر)؛ (لا اِلهَ اِلاَّ اللّه) هر یک دو مرتبه. و اقامه هفده جمله است؛ یعنی دو مرتبه (اللّه اکبر) از اول اذان و یک مرتبه (لا اِلهَ الاَّ اللّه) از آخر آن کم می‌شود، و بعد از گفتن (حَی عَلی خَیرِ الْعَمَل) باید دو مرتبه (قَدْ قامَتِ الصَّلاة) اضافه نمود.
- [آیت الله علوی گرگانی] اذان هیجده جمله است: )اللّهُ أکْبَر( چهار مرتبه، )أشْهَدُ أن لا اًّلهَ اًّلاّ اللّهُ، أشْهَدُ أنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه، حَیَّ عَلی الصَّلاِْ، حَیَّ عَلی الفَلاحِ، حَیَّ عَلی خَیْرِ العَمَل، اللّهُ اکْبَر، لا اًّلهَ اًّلاّ اللّه( هریک دو مرتبه . واقامه هفده جمله است یعنی دو مرتبه اللّهُ أکبَر از اوّل اذان ویک مرتبه )لا اًّلهَ اًّلاّ اللّهُ( از آخر آن کم می‌شود و بعد از گفتن )حَیَّ عَلَی خَیْرِ العَمَل(، باید دو مرتبه )قَدْ قامَتِ الصّلاْ( اضافه نمود.