در فقه اسلامی حضرت فاطمه زهرا(س) چه جایگاهی دارد؟ یعنی چه احکامی برای آن‌حضرت بر عهده مؤمنان گذاشته شده است؟
فقه اسلامی متصدی احکام عبادی است. یکی از این احکام، لزوم احترام به معصومان(ع) است که شامل دختر بزرگوار پیامبر اسلام(ص) نیز می‌شود. عباداتی نیز به حضرتشان منتسب شده است؛ لذا بررسی برخی از احکام فقهی مربوط به حضرت فاطمه زهرا(س) نشان می‌دهد که این احکام در شمار باسابقه‌‌ترین احکام فقهی قرار داشته‌اند؛ برای نمونه چند مورد بیان می‌شود: الف. نماز حضرت زهرا(س) که در صدر اسلام شهرت داشت و اهل کوفه به این نام آن‌را می‌شناختند: امام صادق(ع) فرمود: «هر کس چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی بعد از سوره حمد پنجاه مرتبه سوره قل هو اللَّه احد را بخواند، نماز حضرت فاطمه(س) را بجای آورده، و آن نماز اوّابین است».[1] اوّابین به معنای توبه‌ کنندگان متعبّد و مخلص است. ب. زیارت حضرت زهرا(س) آن‌گونه که صاحب جواهر می‌گوید «از ضروریات مذهب بلکه از ضروریات دین به شمار می‌رود».[2] ج. بزرگ‌داشت نام فاطمه: احکام زیر اهمیت و جایگاه نام فاطمه(س) را آشکار می‌کند و تعظیم و احیای آن‌را لازم می‌شمرد: 1. مستحب است فرزند دختر را فاطمه(س) نام گذاریم.[3] 2. به کسانی که فاطمه نام دارند، باید احترام گذاشت، امام صادق(ع) فرمود: «اگر دخترت را فاطمه نامیدی دشنامش مده، نفرینش مکن و او را مزن».[4] 3. کسی که وضو ندارد، و یا غسل واجب بر عهده دارد؛ مانند شخص جُنُب، بنابر احتیاط واجب نباید اسم مبارک حضرت زهرا(س) را مس نماید.[5] 4. گفتن تسبیح حضرت فاطمه(س) بعد از نماز با ثواب‌های زیادی که در روایات بیان شده است. 5. بنابر احتیاط  واجب دروغ بستن بر حضرت زهرا(س) روزه را باطل می‌کند.[6]   [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج ‏1، ص 564، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج ‏88، ص 171، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1363ش. [2] . نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، ج ‌20، ص 85، ‌دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، 1404ق. [3] . شیخ بهایی، ساوجی، نظام بن حسین، جامع عباسی و تکمیل آن، ص 693، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1429ق؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج ‌2، ص 387، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، بی‌تا؛ ر.ک: شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏21، ص 396، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. [4] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏6، ص 49، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق. [5] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 187 و 212، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.   [6] . همان، ص 900.
عنوان سوال:

در فقه اسلامی حضرت فاطمه زهرا(س) چه جایگاهی دارد؟ یعنی چه احکامی برای آن‌حضرت بر عهده مؤمنان گذاشته شده است؟


پاسخ:

فقه اسلامی متصدی احکام عبادی است. یکی از این احکام، لزوم احترام به معصومان(ع) است که شامل دختر بزرگوار پیامبر اسلام(ص) نیز می‌شود. عباداتی نیز به حضرتشان منتسب شده است؛ لذا بررسی برخی از احکام فقهی مربوط به حضرت فاطمه زهرا(س) نشان می‌دهد که این احکام در شمار باسابقه‌‌ترین احکام فقهی قرار داشته‌اند؛ برای نمونه چند مورد بیان می‌شود:
الف. نماز حضرت زهرا(س) که در صدر اسلام شهرت داشت و اهل کوفه به این نام آن‌را می‌شناختند: امام صادق(ع) فرمود: «هر کس چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی بعد از سوره حمد پنجاه مرتبه سوره قل هو اللَّه احد را بخواند، نماز حضرت فاطمه(س) را بجای آورده، و آن نماز اوّابین است».[1] اوّابین به معنای توبه‌ کنندگان متعبّد و مخلص است.
ب. زیارت حضرت زهرا(س) آن‌گونه که صاحب جواهر می‌گوید «از ضروریات مذهب بلکه از ضروریات دین به شمار می‌رود».[2]
ج. بزرگ‌داشت نام فاطمه: احکام زیر اهمیت و جایگاه نام فاطمه(س) را آشکار می‌کند و تعظیم و احیای آن‌را لازم می‌شمرد:
1. مستحب است فرزند دختر را فاطمه(س) نام گذاریم.[3]
2. به کسانی که فاطمه نام دارند، باید احترام گذاشت، امام صادق(ع) فرمود: «اگر دخترت را فاطمه نامیدی دشنامش مده، نفرینش مکن و او را مزن».[4]
3. کسی که وضو ندارد، و یا غسل واجب بر عهده دارد؛ مانند شخص جُنُب، بنابر احتیاط واجب نباید اسم مبارک حضرت زهرا(س) را مس نماید.[5]
4. گفتن تسبیح حضرت فاطمه(س) بعد از نماز با ثواب‌های زیادی که در روایات بیان شده است.
5. بنابر احتیاط  واجب دروغ بستن بر حضرت زهرا(س) روزه را باطل می‌کند.[6]   [1] . شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج ‏1، ص 564، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق؛ علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج ‏88، ص 171، دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1363ش. [2] . نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محقق و مصحح: قوچانی، عباس، آخوندی، علی، ج ‌20، ص 85، ‌دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم، 1404ق. [3] . شیخ بهایی، ساوجی، نظام بن حسین، جامع عباسی و تکمیل آن، ص 693، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1429ق؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج ‌2، ص 387، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، بی‌تا؛ ر.ک: شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج ‏21، ص 396، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1409ق. [4] . کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏6، ص 49، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق. [5] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 187 و 212، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق.   [6] . همان، ص 900.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین