آیا تغییر دعای مأثور و تبدیل ضمایر مفرد آن به جمع صحیح است؟
دعا بهترین وسیله برای ارتباط انسان با معبود خویش است. هرچه این ارتباط بیشتر باشد، رشد معنوی انسان بیشتر خواهد بود؛ لذا با هر زبانی می‌توان با خدا سخن گفت.[1] امّا برخی از دعاها هستند که به نحو خاصی وارد شده‌اند و آثار و فوائد خاصی نیز دارند، اگر بخواهیم به آن آثار و خواص برسیم باید - بدون کم و زیاد- همان‌طور که وارد شده قرائت کنیم. امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید: به این زودی برای شما شبهه‏ای پیش خواهد آمد که نه دانش خروج از آن را دارید و نه امامی هست که شبهه را برای شما حلّ کند، و در سرگردانی خواهید ماند افرادی که بخواهند از این گونه شبهات رهائی پیدا کنند باید دعای غریق را بخوانند. راوی می‌گوید: عرض کردم دعای غریق کدام است؟ فرمود: می گوئی: «یا اللَّه یا رحمان یا رحیم، یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینک» گفتم: «یا مقلّب القلوب و الأبصار ثبّت قلبی علی دینک». حضرت فرمود: خداوند مقلّب القلوب و الأبصار است ولی همان‌طور که من دستور دادم قرائت کن و بگو: «یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینک».[2] امّا اگر به شیوه‌ای نباشد که مأثور بودن دعا در آن ادعا شود، ایرادی ندارد. شاید بتوان از برخی احادیث استفاده نمود که شایسته است امام جماعت در دعا ضمیرها را جمع بیاورد تا شامل مؤمنان نیز بشود. ابوحمزه ثمالی از نامه‌ای از امام سجاد(ع) که به برخی از اصحابشان نوشتند نقل می‌کند که ایشان ضمن حدیثی نسبتاً طولانی می‌فرماید: و حق امام جماعت در نماز این است که بدانی که او نمایندگی میان تو و پروردگارت را بر عهده گرفته و از جانب تو در پیشگاه خدا سخن می‌‏گوید. بی ‏آن‌که تو از جانب وی سخن گویی، او از جانب تو دعا می‌‏کند، بی ‏آن‌که تو از جانب وی دعا کنی و تو را از بیم و هراس ایستادن در برابر خداوند کفایت می‌‏کند.[3]   [1] . بگو: «پروردگارم برای شما ارجی قائل نیست اگر دعای شما نباشد»، فرقان، 77. [2] . شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج‏2، ص 352 دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1395ق. [3] . شیخ صدوق، خصال، ج ‏2، ص 569، جامعه مدرسین‏، قم‏، چاپ اول‏، 1362 ش‏.
عنوان سوال:

آیا تغییر دعای مأثور و تبدیل ضمایر مفرد آن به جمع صحیح است؟


پاسخ:

دعا بهترین وسیله برای ارتباط انسان با معبود خویش است. هرچه این ارتباط بیشتر باشد، رشد معنوی انسان بیشتر خواهد بود؛ لذا با هر زبانی می‌توان با خدا سخن گفت.[1] امّا برخی از دعاها هستند که به نحو خاصی وارد شده‌اند و آثار و فوائد خاصی نیز دارند، اگر بخواهیم به آن آثار و خواص برسیم باید - بدون کم و زیاد- همان‌طور که وارد شده قرائت کنیم.
امام صادق(ع) در این باره می‌فرماید: به این زودی برای شما شبهه‏ای پیش خواهد آمد که نه دانش خروج از آن را دارید و نه امامی هست که شبهه را برای شما حلّ کند، و در سرگردانی خواهید ماند افرادی که بخواهند از این گونه شبهات رهائی پیدا کنند باید دعای غریق را بخوانند. راوی می‌گوید: عرض کردم دعای غریق کدام است؟ فرمود: می گوئی: «یا اللَّه یا رحمان یا رحیم، یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینک» گفتم: «یا مقلّب القلوب و الأبصار ثبّت قلبی علی دینک». حضرت فرمود: خداوند مقلّب القلوب و الأبصار است ولی همان‌طور که من دستور دادم قرائت کن و بگو: «یا مقلّب القلوب ثبّت قلبی علی دینک».[2]
امّا اگر به شیوه‌ای نباشد که مأثور بودن دعا در آن ادعا شود، ایرادی ندارد.
شاید بتوان از برخی احادیث استفاده نمود که شایسته است امام جماعت در دعا ضمیرها را جمع بیاورد تا شامل مؤمنان نیز بشود.
ابوحمزه ثمالی از نامه‌ای از امام سجاد(ع) که به برخی از اصحابشان نوشتند نقل می‌کند که ایشان ضمن حدیثی نسبتاً طولانی می‌فرماید: و حق امام جماعت در نماز این است که بدانی که او نمایندگی میان تو و پروردگارت را بر عهده گرفته و از جانب تو در پیشگاه خدا سخن می‌‏گوید. بی ‏آن‌که تو از جانب وی سخن گویی، او از جانب تو دعا می‌‏کند، بی ‏آن‌که تو از جانب وی دعا کنی و تو را از بیم و هراس ایستادن در برابر خداوند کفایت می‌‏کند.[3]   [1] . بگو: «پروردگارم برای شما ارجی قائل نیست اگر دعای شما نباشد»، فرقان، 77. [2] . شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج‏2، ص 352 دار الکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1395ق. [3] . شیخ صدوق، خصال، ج ‏2، ص 569، جامعه مدرسین‏، قم‏، چاپ اول‏، 1362 ش‏.





1396@ - موتور جستجوی پرسش و پاسخ امین